Bóng đá Đông Nam Á: Nhập tịch không phải là chìa khóa vạn năng

Joao Figueireido (số 14) và Rodrigo Holgado (số 19), 2 trong 7 cầu thủ nhập tịch trong trận Malaysia thắng Việt Nam 4-0 ở lượt hai bảng F vòng loại cuối Asian Cup 2027, trên sân Bukit Jalil, Malaysia ngày 10/6/2025 - Ảnh: NST (Malaysia)

Việt Nam nhập tịch Rafaelson

Cuối năm 2024, khi chính thức có cầu thủ nhập tịch Nguyễn Xuân Son thì đội Việt Nam (ĐTVN) vô địch ASEAN Cup 2024.

Cần nhìn thẳng sự thật, cuộc đăng quang thuyết phục và gần như tuyệt đối của ĐTVN có nguyên nhân Indonesia chỉ gởi đội U21 + 2 khi thiếu vắng đến 14 cầu thủ nhập tịch, tất cả đang đá nước ngoài với 13 người ở châu Âu và 1 ở Mỹ.

Trong khi đó Thái Lan không có được thực lực mạnh nhất khi ASEAN Cup 2024 không là giải trong hệ thống FIFA nên các câu lạc bộ không trả cầu thủ về khoác áo đội tuyển quốc gia.

Hơn hết, bóng đá Việt Nam đã tập trung toàn lực cho giải này khi có được sự chuẩn bị tốt nhất với chuyến tập huấn, thi đấu ở Hàn Quốc trước giải, thậm chí ngưng cả giải vô địch quốc gia V-League để dành trọn vẹn thời gian cùng nhân lực cho ĐTVN. Cuối cùng, ĐTVN có thêm sự bổ sung rất đúng lúc kể từ trận thứ tư: cầu thủ nhập tịch Rafaelson!

Dĩ nhiên bóng đá là môn tập thể nhưng từ lúc đó cho đến tận lúc này, chắc chắn không có bất kỳ ai phủ nhận: ĐTVN sẽ khó có thể vô địch ASEAN Cup 2024 nếu thiếu vắng Xuân Son.

Riêng chi tiết, Son chỉ cần đá 4 trận + 32 phút trong 8 trận toàn giải của ĐTVN mà Son đoạt 2 danh hiệu cá nhân “Cầu thủ xuất sắc nhất giải”, “Vua phá lưới” là đủ hiểu đẳng cấp Son vượt trội ra sao so với mặt bằng ĐNA, dù Son chẳng là gì ở xứ sở Brazil.

Từ hiện tượng chỉ mỗi Nguyễn Xuân Son, chỉ 1 cầu thủ Brazil mà “cân” cả nền bóng đá ĐNA, đã góp phần rất quan trọng trong chiến thắng của ĐTVN - xu hướng nhập tịch càng trở nên cấp thiết với bóng đá ĐNA.

Muốn đi sau về trước, Malaysia bị kết tội gian lận

Trước ĐTVN không có cầu thủ nhập tịch, đội tuyển Malaysia cũng đã thua đến 7 trận và chỉ có 1 trận hòa từ 23/11/2016 đến 27/12/2022. Có nghĩa là 6 năm, Malaysia chưa 1 lần thắng được Việt Nam. Do đó Malaysia càng âu lo và cảm nhận họ sẽ yếu hơn khi ĐTVN có thêm Xuân Son.

Thế mà Malaysia cùng bảng F với, Lào, Nepal, Việt Nam tại vòng loại thứ ba Asian Cup 2027, và chỉ có đội đầu bảng mới giành được quyền vào vòng chung kết (VCK). Trên lý thuyết, ĐTVN và Malaysia sẽ tranh nhau chiếc vé đến VCK Asian Cup 2027, tại Ả rập Xê Út. Đó là lý do truyền thông Malaysia háo hức đưa tin, LĐBĐ Malaysia (FAM) đầu tư 30 triệu ringgit (khoảng hơn 6 triệu USD) cho đội tuyển quốc gia tại vòng loại Asian Cup 2027.

Với số tiền này, FAM dùng để ký hợp đồng với HLV ngoại cho đội tuyển quốc gia, đó là ông Peter Cklamovski (người Úc gốc Macedonia, từng dẫn dắt các CLB Tokyo FC và Shimizu S-Pulse tại J-League) cũng như từng là trợ lý đội tuyển Úc dưới thời Ange Postecoglu - HLV Tottenham Hotspurs và nay là HLV Nottingham Forest. Ngoài ra, FAM sẽ dùng số tiền này để chi cho việc bổ sung lực lượng cầu thủ nhập tịch, tập huấn, mua sắm trang thiết bị và thi đấu.

FAM cũng cho biết sẽ nhập tịch 7 cầu thủ có huyết thống Malaysia và hy vọng chính phủ sẽ hỗ trợ tối đa để những cầu thủ này có thể thi đấu cho Malaysia ngay tại vòng loại Asian Cup 2027.

Ngay lập tức với sự bổ sung cấp tốc này, đội Malaysia với 7 cầu thủ nhập tịch mới đã dễ dàng thắng ĐTVN với tỉ số cách biệt 4-0 ở vòng loại ASIAN Cup 2027 vào ngày 10/6/2025.

Gần 9 năm sau, đội tuyển Malaysia với 7 cầu thủ nhập tịch mới, nhập tịch rất nhanh, đã nếm được hương vị chiến thắng trước ĐTVN, một ĐTVN thiếu vắng cầu thủ nhập tịch Xuân Son do chấn thương.

Tối 26/9/2025 (giờ Việt Nam), FIFA thông báo: "Ủy ban kỷ luật FIFA đã áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với FAM và 7 cầu thủ nhập tịch (gồm Gabriel Felipe Arrocha, Facundo Tomas Garces, Rodrigo Julian Holgado, Imanol Javier Machuca, Joao Vitor Brandao Figueiredo, Jon Irazabal Iraurgui và Hector Alejandro Hevel Serrano) vì vi phạm Điều 22 của Bộ luật Kỷ luật FIFA liên quan đến giả mạo...”.

Khi gửi yêu cầu cho FIFA, FAM đã sử dụng tài liệu giả mạo để có thể đưa các cầu thủ trên vào sân. Cả 7 cầu thủ đều thi đấu trong trận gặp Việt Nam ở vòng loại thứ ba Asian Cup 2027 vào ngày 10/6/2025.

FIFA cũng thông báo sau các thủ tục tố tụng thông thường, Ủy ban kỷ luật FIFA đã xem xét tất cả các bằng chứng có trong hồ sơ và áp dụng các biện pháp trừng phạt: FAM bị yêu cầu nộp phạt 350.000 Francs Thụy Sĩ cho FIFA (khoảng 11,5 tỉ đồng). 7 cầu thủ mỗi người bị yêu cầu nộp phạt 2.000 Francs Thụy Sĩ cho FIFA (khoảng 66,1 triệu đồng), đồng thời không được tham gia các hoạt động bóng đá trong 12 tháng.

Theo quy định, FAM và các cầu thủ nói trên có 10 ngày để yêu cầu bản quyết định chi tiết, đồng thời cũng có thể kháng cáo lên Ủy ban giải quyết khiếu nại của FIFA theo quy định hiện hành.

Vì sao FIFA chưa thông báo quyết định xử Malaysia thua Việt Nam 0-3?

Do vòng loại Asian Cup 2027 là giải thuộc quản lý của AFC nên quyết định đến chuyên môn của giải thuộc thẩm quyền của AFC. Trong khi đó AFC thận trọng và chờ có đầy đủ hồ sơ cùng quyết định từ FIFA cũng như chờ xem kết quả FAM kháng cáo ra sao, ngoài ra AFC cũng điều tra độc lập về sự kiện bị xem là gian lận này, một “vết nhơ gian lận” chưa từng xảy ra trong lịch sử bóng đá thế giới.

Thật ra đây không phải là lần đầu tiên bóng đá thế giới có những hiện tượng này.

Tháng 8/2011, FIFA loại đội tuyển Syria khỏi vòng loại World Cup 2014 do họ sử dụng cầu thủ George Mourad trong trận gặp Tajikistan. Nguyên nhân là trước đó Mourad đã thi đấu cho đội tuyển Thụy Điển trong các trận giao hữu, khi chuyển sang đội tuyển Syria, Mourad đã thay đổi quốc tịch nhưng chưa được FIFA chấp nhận thay đổi liên đoàn bóng đá.

Năm 2015 tại Đại hội thể thao Thái Bình Dương 2015 và cũng là vòng loại Olympic 2016, New Zealand thắng Vanuatu 3-0 trong trận bán kết. Khi đó, đội hình New Zealand có Deklan Wynne (20 tuổi). Cầu thủ này sinh ra tại Nam Phi trước khi chuyển tới New Zealand năm 14 tuổi.

Theo quy định của FIFA, Wynne không đủ điều kiện để đổi liên đoàn thi đấu, vì sau 18 tuổi, Wynne phải sống 5 năm tại New Zealand mới được công nhận là công dân nước này.

New Zealand bị xử thua, Vanuatu được xử thắng và vào chung kết.

Vòng loại World Cup 2018, trong trận gặp Peru và Chile, đội hình tuyển Bolivia có Nelson David Cabrera. Cabrera sinh ra ở Paraguay. Cabrera mới sống 4 năm ở Bolivia (chưa đủ 5 năm), do đó không đủ điều kiện chuyển liên đoàn. Bolivia bị xử thua cả 2 trận với cùng tỉ số 0-3.

Mới đây, tháng 3/2025, câu lạc bộ Sanfrecce Hiroshima (Nhật Bản) sử dụng cầu thủ trái phép tại AFC Champions League Two. Dù giành chiến thắng 6-1 trước Lion City Sailors, nhưng Sanfrecce Hiroshima ngay lập tức bị xử thua 0-3 sau khi AFC xác định họ đăng ký cầu thủ không đúng quy định.

Nhìn lại những trường hợp này mới thấy, nếu FAM kháng cáo không thành công, thì lỗi của FAM nặng hơn rất nhiều và FIFA hoàn toàn có cơ sở để kết tội: FAM cố ý gian lận!

Cho đến nay, rất khó để FAM lật ngược tình thế, hơn nữa từ trước đến nay, không chỉ riêng lĩnh vực bóng đá, một khi Liên đoàn thế giới - tổ chức cao nhất của từng môn thể thao - khi đã ra phán quyết, coi như là xong cho dù các bên bị nhận án phạt có kháng cáo.

Do đó, AFC sẽ quyết định hủy bỏ kết quả trận Malaysia thắng Việt Nam 4-0 và thay bằng kết quả Malaysia thua Việt Nam 0-3 gần như sẽ chỉ còn là vấn đề thời gian.

Ai cũng hiểu nhập tịch chỉ là tầm nhìn ngắn hạn, nhưng vì cần thành tích nên không còn con đường nào khác. Cái gì cũng có hai mặt. Nhập tịch cầu thủ đã là xu thế tất yếu của bóng đá ĐNA, nhưng nhập tịch thế nào để chỉ có lợi mà không hại? Nói thì dễ nhưng khi đi vào thực tiễn sẽ ra sao?

Bài học thời sự từ Malaysia quá đủ để hiểu rằng: nhập tịch không phải là chìa khóa vạn năng cho bất kỳ nền bóng đá nào.

Đặng Hoàng