3 trụ cột tạo ra không gian mạng an toàn

Ảnh minh họa

Trong kỷ nguyên số, internet trở thành một phần không thể thiếu trong mọi mặt đời sống của thế hệ trẻ, từ học tập, làm việc đến giải trí. Tuy nhiên, bên cạnh vô vàn tiện ích, không gian mạng cũng ẩn chứa những hiểm họa, đặc biệt là các loại hình tội phạm lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi. Các vụ lợi dụng mạng để lừa đảo, bắt cóc không chỉ gây thiệt hại về vật chất, mà còn để lại những sang chấn tâm lý sâu sắc cho nạn nhân và gia đình.

Thời gian qua, tôi và các cộng sự đã tư vấn thủ tục pháp lý, hỗ trợ nhiều phụ huynh, học sinh, sinh viên là nạn nhân của các vụ lừa đảo qua mạng. Tuy nhiên, thực tế phũ phàng là, việc thu hồi tài sản bị lừa đảo gặp vô vàn khó khăn, thậm chí bất khả thi. Lý do chính yếu là các đối tượng lừa đảo thường thực hiện hành vi từ nước ngoài, sử dụng công nghệ cao để che giấu danh tính, nhanh chóng tẩu tán tài sản khiến việc truy vết, xử lý phức tạp, tốn kém, chịu nhiều rào cản pháp lý.

Qua những vụ việc thực tế, tôi nhận thấy, hầu hết các nạn nhân là học sinh, sinh viên. Sự non nớt, thiếu kỹ năng sống và kiến thức xã hội khiến các em dễ dàng trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo chuyên nghiệp. Các em dễ tin vào những lời hứa hẹn viển vông, những kịch bản được dàn dựng công phu, đánh vào tâm lý muốn khám phá, muốn kiếm tiền hay đơn giản là đánh vào sự ngây thơ, cả tin.

Bên cạnh đó, việc thiếu sự quan tâm, giám sát chặt chẽ từ phía gia đình cũng là một yếu tố quan trọng đẩy các em vào vòng xoáy nguy hiểm của không gian mạng, biến các em thành nạn nhân của lừa đảo.

Trong bối cảnh tội phạm lừa đảo trực tuyến ngày càng tinh vi, việc hoàn thiện chính sách là một yêu cầu cấp thiết. Để bảo vệ người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, cần xây dựng chiến lược toàn diện dựa trên 3 trụ cột vững chắc.

Thứ nhất là, cần nâng cao nhận thức, trang bị kiến thức và kỹ năng cho mọi đối tượng để họ nhận diện và phòng tránh các chiêu trò lừa đảo.

Thứ hai là, tăng cường năng lực thực thi pháp luật, bao gồm việc hoàn thiện cơ chế phối hợp quốc tế, nâng cao năng lực điều tra chuyên sâu và rút ngắn quy trình xử lý.

Thứ ba là, củng cố vai trò của các doanh nghiệp công nghệ, yêu cầu họ chịu trách nhiệm cao hơn trong việc kiểm soát nội dung độc hại, xây dựng các công cụ bảo mật mạnh mẽ và minh bạch trong quy trình xử lý khiếu nại.

Cùng với đó, để ngăn chặn lừa đảo từ gốc, cần hoàn thiện quy định về bảo mật thông tin cá nhân. Hiện nay, các quy định pháp luật vẫn còn nhiều kẽ hở, tạo điều kiện cho các đối tượng lừa đảo dễ dàng thu thập và lợi dụng thông tin cá nhân của người dùng để thực hiện các hành vi lừa đảo.

Do đó, cần có những bước đi mạnh mẽ hơn trong việc bảo vệ dữ liệu. Cụ thể, cần ban hành các quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm của các tổ chức, doanh nghiệp trong việc thu thập, lưu trữ và xử lý thông tin cá nhân. Các chế tài xử phạt cần đủ sức răn đe đối với hành vi làm lộ thông tin cá nhân. Đồng thời, cần có cơ chế rõ ràng để người dân thực hiện quyền của mình, bao gồm quyền được biết thông tin, quyền yêu cầu chỉnh sửa hoặc xóa dữ liệu cá nhân.

Lừa đảo qua mạng là một vấn nạn phức tạp, luôn biến đổi, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể chủ động ngăn chặn nó ngay từ đầu bằng cách nâng cao nhận thức, trang bị kỹ năng sống, kỹ năng số cho công dân, tăng cường sự quan tâm, giám sát con em từ gia đình, nhà trường, tăng cường sự phối hợp quốc tế trong phòng, chống tội phạm công nghệ cao, nâng cao trách nhiệm của chủ các nền tảng mạng, các tổ chức thu thập và nắm giữ thông tin cá nhân…

Luật sư NGUYỄN TRI ĐỨC (Đoàn Luật sư TPHCM)