Đảo lộn vì… triều cường
Theo Đài khí tượng thủy văn TP Cần Thơ, đợt triều cường những ngày đầu tháng Chín âm lịch ghi nhận mức nước cao kỷ lục. Trên sông Hậu, tại trạm thủy văn Cần Thơ là 2,33m, vượt báo động 3: 0,33m, vượt mức 2,27m của năm 2022 để thiết lập mức lịch sử mới. Triều cường lên cao gây ngập nhiều tuyến đường như Cách Mạng Tháng Tám, Ngô Quyền, Thủ Khoa Huân, Bùi Hữu Nghĩa, khu vực Bến Ninh Kiều, các phường Bình Thủy, Cái Khế, Ô Môn… gây khó khăn cho việc đi lại, buôn bán, sinh hoạt của người dân. Bà Trần Ngọc Thụy - ngụ phường Bình Thủy - cho biết: “Vào mùa mưa, khu vực này thường bị ngập. Nhưng năm nay ngập quá nặng, nặng nhất vào các đợt triều cường. Nhà tôi nước ngập tới bụng. Đồ đạc dù được kê cao nhưng vẫn bị hỏng. Cuộc sống bị đảo lộn”.
 |
| Các nữ sinh viên ở TP Cần Thơ hỗ trợ người dân đi lại do bị ngập sâu bởi triều cường |
Tại Vĩnh Long, triều cường vượt báo động 3, gây ngập nhiều tuyến đường ở các phường Long Châu, Tân Hạnh, Bình Minh. Chị Trần Thị Linh (ngụ phường Bình Minh) cho biết, tuyến Quốc lộ 1 đã được nâng cấp, nhưng năm nay cũng bị ngập sâu. Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long nhìn nhận: “Đợt triều cường trong tuần cuối của tháng Mười kết hợp với mưa và nước lũ thượng nguồn sông Cửu Long đổ về khiến mực nước các sông chính, kênh rạch nội đồng lên cao, vượt báo động 3 từ 10 - 45cm. Một số trạm quan trắc ghi nhận mức nước cao kỷ lục”.
Nhiều tuyến đường ở các phường Long Xuyên, Bình Đức, Mỹ Thới (tỉnh An Giang), Láng Tròn, Giá Rai, Tân Thành (tỉnh Cà Mau) cũng bị ngập nặng. Đài khí tượng thủy văn tỉnh Cà Mau lưu ý, mực nước các sông ở tỉnh duy trì trên báo động 3 từ 0,15 - 0,30m trong vài ngày tới, người dân phải cẩn trọng khi tham gia giao thông qua những nơi nguy hiểm.
Trước tình hình trên, UBND tỉnh Cà Mau có văn bản hỏa tốc yêu cầu các sở ngành chức năng và chính quyền địa phương theo dõi, ứng phó với mưa lớn, triều cường. Ông Lê Văn Sử - Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau - đề nghị UBND các xã, phường khẩn trương rà soát các khu vực có nguy cơ ngập sâu, sạt lở, chủ động di dời dân ra khỏi vùng nguy hiểm; tăng cường kiểm tra, giám sát địa bàn, hướng dẫn dân gia cố bờ bao, bơm tát, tiêu thoát nước, bảo vệ lúa, hoa màu và thủy sản; huy động lực lượng giúp dân khắc phục thiệt hại. Sở Xây dựng kiểm tra các tuyến đường giao thông, nơi ngập sâu, để cảnh báo, hướng dẫn người và phương tiện lưu thông an toàn; khắc phục các điểm ngập, sụt lún, hư hỏng mặt đường…
| Tối 23/10, một vụ rò rỉ điện đã xảy ra tại công viên Nguyễn Phương Danh (xã Phong Điền, TP Cần Thơ) khiến 2 học sinh 10 và 15 tuổi, ngụ phường An Bình, tử vong. Sau khi sự việc xảy ra, lãnh đạo UBND TP Cần Thơ và các ngành chức năng đã đến thăm hỏi, chia buồn, hỗ trợ gia đình nạn nhân; đồng thời yêu cầu kiểm tra an toàn hệ thống lưới điện trong mùa mưa bão, triều cường… |
Khẩn trương ứng phó bảo vệ sản xuất và ổn định cuộc sống
Bên cạnh việc gây ngập trên diện rộng, triều cường và mưa lũ còn làm vỡ nhiều đê bao, nhấn chìm hàng loạt diện tích lúa và vườn cây ăn trái của bà con miền Tây. Chỉ tay ra vườn bưởi đang cho trái bị nước lũ nhấn chìm, bà Trần Thị Hãnh - ấp Phước Lý Nhì, xã Quới Thiện, tỉnh Vĩnh Long - thở dài: “Triều cường đợt này lên cao khủng khiếp, khiến đoạn đê bao ở đây không trụ được, dù đã gia cố. Đê vỡ, nước tràn vào làm ngập vườn cây, nhà cửa, buộc chúng tôi phải tháo chạy khỏi nơi nguy hiểm”.
Bà Nguyễn Thị Diệu Hiền - Bí thư Đảng ủy xã Quới Thiện - cho hay: “Thời gian qua thiên tai ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sản xuất của người dân. Chỉ trong 2 tháng gần đây, trên địa bàn xã xảy ra 25 đoạn sạt lở. Gần nhất là đêm 23/10, vỡ đê bao dài 15m, làm ngập 15ha vườn cây và nhà cửa của 6 hộ dân. Xã đã huy động lực lượng, phương tiện gia cố, khắc phục để giảm thiểu thiệt hại, đồng thời kiến nghị UBND tỉnh xem xét, công bố tình trạng sạt lở khẩn cấp đối với tuyến đê bao này nhằm bố trí kinh phí xử lý kịp thời, bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân”.
Trực tiếp đi kiểm tra vỡ đê ở xã Quới Thiện, ông Trần Văn Lâu - Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Long - chỉ đạo các đơn vị liên quan nghiên cứu phương án di dời bà con khu vực sạt lở đến nơi an toàn, vì mưa bão và triều cường vẫn còn diễn ra trong thời gian tới. Hiện tại đã xuất hiện những vết nứt và có nguy cơ sạt lở thêm các đoạn đê với chiều dài hàng trăm mét, vì vậy ngành chức năng và địa phương phải khẩn trương triển khai các giải pháp ứng phó trước mắt cũng như lâu dài để bảo vệ sản xuất, ổn định cuộc sống người dân.
Tại tỉnh Đồng Tháp, ở xã Phương Thịnh, tuyến đê bao bờ Đông kinh 5 Phước cũng vừa bị vỡ một đoạn 12m. Ngành chức năng đã huy động lực lượng và phương tiện gia cố, nhưng vẫn bị thiệt hại gần 150ha lúa cùng 7ha sen và cây ăn trái, mất trắng khoảng 2 tỉ đồng. Ở xã Trường Xuân, nước lên cao làm vỡ một đoạn đê bao của trạm bơm Thạnh Lợi 6, khiến 124ha lúa và hơn 10ha cây ăn trái bị ngập, ước tính thiệt hại gần 2,5 tỉ đồng.
Để chủ động ứng phó kịp thời với các tình huống thiên tai, ông Trần Trí Quang - Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp - yêu cầu Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với đài khí tượng thủy văn tỉnh theo dõi sát diễn biến thời tiết, thủy văn, chủ động cảnh báo sớm cho dân biết, phòng tránh; kiểm tra, xử lý các điểm sạt lở, các tuyến đê bao bảo vệ lúa và vườn cây ăn trái. Các sở ngành chức năng có phương án hỗ trợ sơ tán, cứu trợ người dân trong vùng bị ảnh hưởng; rà soát, gia cố công trình dân sinh nơi xung yếu.
Hiện tại, Đồng Tháp là địa phương có diện tích vườn cây ăn trái lớn nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), trong đó các loại cây như quýt hồng, xoài, sầu riêng… dễ bị thiệt hại nếu ngập nước. “Quýt hồng là cây ăn trái có giá trị kinh tế cao, mỗi năm chỉ cho duy nhất một vụ vào dịp tết. Do đó, bà con đang túc trực bơm nước ngày đêm không để mưa lũ làm ảnh hưởng” - ông Đặng Văn Lòng, ngụ xã Lai Vung - cho biết.
Tại xã Chợ Lách, tỉnh Vĩnh Long - vùng chuyên canh hoa kiểng và cây ăn trái với diện tích lớn - chính quyền địa phương phối hợp với hàng chục hộ dân ấp An Quy (đóng góp kinh phí gần 30 triệu đồng) để nâng cao đê bao, không cho nước tràn vào. Một số hộ xây tường ngăn nước vì mưa lũ còn kéo dài. Bà Nguyễn Kim Xuyến (xã Chợ Lách) lo lắng: “Còn hơn 3 tháng nữa là đến tết 2026, nên các vườn cây và hoa kiểng cần được chăm sóc, bảo vệ chu đáo. Nếu bị thiệt hại thì coi như mất trắng vụ tết, thậm chí lâm nợ”.
Cần trả lại không gian cho nước Theo thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện - chuyên gia nghiên cứu về sinh thái ĐBSCL - có nhiều nguyên nhân gây ngập ở ĐBSCL như năm nay nước lũ đầu nguồn cao hơn năm trước, cộng với ảnh hưởng của nước biển dâng, tình trạng sụt lún, biến đổi khí hậu, khai thác cát, xây dựng nhiều công trình, đê bao, khiến không gian lan tỏa của nước bị chặn. Điển hình như vùng tứ giác Long Xuyên có khả năng hấp thu khoảng 9,2 tỉ m3 nước trong mùa lũ thì nay chỉ còn khoảng 4,7 tỉ m3. Vùng Đồng Tháp Mười khả năng hấp thu khoảng 10 tỉ m3, nay cũng mất hơn 30% do đê bao mọc lên quá nhiều (để tăng vụ) cùng nhiều công trình xây dựng. Nước triều từ biển dâng cũng bị các đê bao ngọt hóa ven biển cùng nhiều cống ngăn mặn ở các nhánh sông cản lại. Như vậy, nước lũ từ thượng nguồn không thể chảy hết vào vùng tứ giác Long Xuyên và Đồng Tháp Mười nên phải chảy xuống dòng chính sông Tiền, sông Hậu, cộng nước triều từ biển lên, cả 2 bị dồn nén ở vùng giữa của đồng bằng, gây ngập các đô thị. Giải pháp giảm ngập là không nên chạy đua xây đê bao, công trình ven sông, chặn dòng chảy… mà cần trả lại không gian cho nước, giảm sản xuất lúa 3 vụ, giảm các đê bao. Về lâu dài cần phát triển vùng ĐBSCL theo hướng thuận thiên, xem tài nguyên nước là cốt lõi và có giải pháp quản lý tài nguyên nước trên toàn lưu vực nhằm đảm bảo duy trì nguồn sống cho môi trường và người dân… |
Huỳnh Lợi