TPHCM nên xây dựng công viên trữ nước

Tiến sĩ Vũ Thị Hồng Nhung (Đại học RMIT) cho biết, bà đã cùng tiến sĩ Phan Thanh Chung nghiên cứu về mô hình “công viên trữ nước” nhằm tìm giải pháp dài hạn cho tình trạng ngập lụt ở TPHCM, Bình Dương và Vũng Tàu (trước đây). Theo bà, sau khi hợp nhất 3 địa phương, việc chống ngập càng trở nên phức tạp.

Đường Phan Huy Ích ngập nặng sau cơn mưa ngày 11/9 - Ảnh: Nguyễn Văn

Trong nhiều năm, ngành xây dựng và giao thông TPHCM đã thử nhiều biện pháp chống ngập như nâng đường, xây đê bao, làm đê ngăn triều, nhưng các giải pháp này chỉ xử lý phần ngọn, chưa giải quyết triệt để. Theo bà Hồng Nhung, cần thay đổi tư duy từ “chống ngập” sang “sống chung với nước”, bằng cách tích hợp hạ tầng xanh - xám, tạo không gian đô thị linh hoạt và thích ứng.

Nhóm của bà đề xuất mô hình công viên trữ nước nhằm tận dụng những mặt bằng lớn như sân thể thao, bãi đậu xe, quảng trường, công viên. Trong mùa khô, đây là không gian sinh hoạt cộng đồng; khi mưa lớn hoặc triều cường, các khu vực này biến thành hồ chứa tạm, góp phần giảm áp lực cho hệ thống thoát nước. Mô hình này vận hành theo 4 nguyên tắc: làm chậm dòng chảy, giữ nước, tăng khả năng thấm hút và kiểm soát xả an toàn.

Trên thực tế, nhiều tuyến hẻm ở TPHCM đã hết ngập nhờ thay đổi vật liệu lát mặt đường, tăng tỉ lệ đá, giảm nhựa để tăng độ thấm nước. Trước đây, thành phố có 3 hồ lớn trữ nước nên ít khi xảy ra ngập, nhưng quá trình san lấp đã làm mất đi khả năng điều tiết nước, dẫn đến tình trạng ngập ngày càng nghiêm trọng.

Bà Hồng Nhung cho hay, ở Rotterdam (Hà Lan), quảng trường Benthemplein được thiết kế với 3 bậc trũng, vừa làm sân thể thao khi khô, vừa làm hồ chứa nước khi mưa. Từ năm 2015, Trung Quốc có mô hình “Thành phố bọt biển”, xây dựng hệ thống mái xanh, vườn mưa, vỉa hè thấm nước, đặt mục tiêu đến năm 2030 có 80% diện tích đô thị đạt chuẩn. Copenhagen (Đan Mạch) cũng nổi tiếng với kế hoạch Cloudburst, hạ thấp nền sân thể thao để tạo hồ trữ nước mưa.

Theo nhóm nghiên cứu của bà Hồng Nhung, chính quyền TPHCM có thể áp dụng các mô hình trên, trước mắt có thể thí điểm ở những khu vực có điều kiện thuận lợi như Thủ Thiêm và Thủ Đức. Chẳng hạn, có thể cải tạo quảng trường ven sông thành 3 bậc trũng, chứa từ 5.000 - 10.000m³ nước, vừa phục vụ thể thao, vừa làm hồ chứa tạm khi mưa lớn. Cũng có thể cải tạo sân thể thao, công viên bằng cách hạ thấp nền khoảng 0,5m để trữ nước, kết hợp hệ thống van 1 chiều ngăn triều cường.

Ở các điểm ngập nặng như phường An Khánh, phường Thủ Đức - nơi tập trung đông dân cư và trường học - có thể áp dụng mô hình quảng trường ven sông như ở Rotterdam. Khuôn viên được thiết kế một bên giáp sông, một bên hạ thấp nền, tạo không gian chứa nước khi mưa lớn, đồng thời vẫn đảm bảo hành lang an toàn cho người dân.

Bên cạnh đó, các tuyến đường có hàng cây xanh nên được thiết kế nền thấm nước, giúp giữ lại và làm chậm dòng chảy thay vì để nước dồn nhanh về hạ lưu. Riêng với khu vực ven biển Vũng Tàu, có thể hình thành công viên nước để vừa trữ nước, vừa ngăn triều cường.

Thanh Tâm