Thu vàng nhớ châu chấu lá chanh

Người ta nói tất cả những món ăn ngon nhất thiên hạ đều đổ về Hà Nội. Thiên hạ có món gì, Hà Nội có món đó. Đương nhiên dễ hiểu, vì Hà Nội là trung tâm hành chính văn hóa của cả nước, là cái “làng lớn” chứa hàng ngàn cái “làng nhỏ” với muôn vàn sắc màu văn hóa ẩm thực.

Có nhiều món ăn vốn dĩ tôi từng thấy ở quê, không ngờ lại gặp nhiều hơn ở Hà Nội, và có những món ăn tôi tưởng là món Hà Nội, thì hóa ra nó xuất xứ từ nhiều miền quê. Món châu chấu rang dưa cải lá chanh cũng vậy.

Châu chấu và muồm muỗm là 2 loài côn trùng ăn thực vật từng gây nên những đại dịch khủng khiếp, hủy diệt sinh thái của nhiều vùng miền trên thế giới, đến mức đã từng có chiến dịch diệt châu chấu tốn kém công sức tiền bạc của con người.

Châu chấu xuất hiện quanh năm, đặc biệt là dịp thu hoạch lúa mùa ở miền Bắc - Ảnh: Maramuki0

May sao, chúng là loài côn trùng ăn được với các loài chim thú, và có thể chế biến thành món ăn ngon với cơm, hoặc nhậu của con người. Có nhiều loại châu chấu, muồm muỗm, nhưng loại toàn thân gần như được phủ màu xanh - nâu, hai cánh màu nâu, các cánh lụa bên trong thường có màu đỏ, hồng rất đẹp, 6 chân ngắn, 2 càng khỏe mạnh, mập mạp, sống ở các cánh đồng lúa là đối tượng chính của đặc sản “tôm bay”.

Khoảng 10 năm trước, khi đang là sinh viên học tập ở thành phố Hà Nội, tôi thường được người nhà mua cho những mớ “tôm bay” (nhiều nơi người ta ví châu chấu ngon và bổ dưỡng như thịt tôm) để rang với lá chanh và nước dưa chua.

Châu chấu ngày đó được bán với giá bình dân, chỉ khoảng 20 ngàn đồng/kg. Mỗi gia đình chỉ cần 10 ngàn châu chấu cùng vài chiếc lá chanh tươi, 3 thìa canh nước dưa cải muối chua là có 1 món ngon để vừa nhậu vừa ăn với cơm trắng rồi.

Châu chấu mang về cấu đầu rút ruột, vặt cánh, rửa sạch với nước muối pha loãng, để ráo. Lá chanh xắt chỉ, nước mắm ngon, muối, bột ngọt hay hạt nêm, nếu thích cay thì thêm vài lát ớt tươi.

Để châu chấu rang giòn, cần có nhiều dầu ăn trong chảo hơn một chút. Cho dầu vào chảo đun nóng già, đổ mớ châu chấu đã sơ chế vào chảo, châu chấu vàng giòn thì để lửa nhỏ, cho gia vị và nước dưa chua vào đảo đều, đến khi nước dưa chua ngấm hết vào những con châu chấu. Rắc lá chanh vào đảo lần cuối trước khi bày ra đĩa.

Món châu chấu rang lá chanh thơm bùi, giòn ngậy tôi đã một lần mời bạn từ Sài Gòn ra chơi, bạn ngạc nhiên khi được ăn lần đầu, dù biết nó là món ăn tuổi thơ của rất nhiều người từ rất nhiều vùng miền, và là một món ăn phổ biến đã gặp khi đi du lịch một số nước vùng Đông Nam Á.

Ngày xưa, trên những cánh đồng làng, châu chấu, muồm muỗm rất nhiều, do nông dân ít dùng thuốc trừ sâu. Cả một cánh đồng rộng lớn, những thửa ruộng nào gặt sau cùng là nơi chúng tụ lại nhiều vô kể. Cứ vơ một nắm lúa để cắt là châu chấu bay túa lên ràn rạt. Người ta thường mang một cái màn cũ ra ruộng để dồn chúng lại bắt về làm món ăn ngon.

Chúng tôi cũng thường ngóng bố mẹ đi gặt giúp bà con về, bởi thế nào trong túi áo của bố mẹ cũng có vài chục con muồm muỗm, châu chấu để làm quà. Muồm muỗm là một loại họ hàng nhà châu chấu, nhưng nhìn hình thức chúng hơi khác.

Châu chấu rang lá chanh và nước dưa cải muối chua, món ăn dân dã mùa gặt - Ảnh: Minh Ý

Cũng toàn thân màu xanh, hoặc vàng lá mạ, nhưng mặt muồm muỗm dài hơn, cái thân nó cũng… mập mạp hơn. Muồm muỗm thường được nướng trên than hồng chứ ít khi được rang lá chanh. Có thể vì số lượng của chúng không lớn bằng châu chấu, bởi tôi chưa từng thấy người ta bày bán loại này ở chợ quê bao giờ.

Ngày nay, châu chấu là 1 món ăn… đắt đỏ, người ta bán với giá khoảng 300 ngàn đồng/kg. Sau rằm tháng Tám, nhiều nơi trên miền Bắc đã và đang thu hoạch lúa mùa. Thu vàng ấm no cũng là mùa châu chấu, muồm muỗm lại được bày bán đầy ở các phiên chợ quê, và với nhiều đứa trẻ, đó là 1 món quà thân thương trong túi áo lao động của cha mẹ, ông bà, từ cánh đồng còn thơm nồng hương lúa mới.

Minh Ý

(Hà Nội)