Mở rộng trồng dừa hữu cơ, giúp nông dân phát triển bền vững

Thương lái ở tỉnh Vĩnh Long đi thu mua dừa nguyên liệu

Nhiều lợi ích từ cây dừa

Ông Huỳnh Văn Trường - ngụ xã Bình Phú, tỉnh Vĩnh Long, có thâm niên trồng dừa mấy chục năm - cho biết, dừa là nguồn thu nhập chính của gia đình ông. Với hơn 1,1ha dừa, tháng rồi ông thu hoạch gần 1.400 trái, bán cho thương lái với giá từ 110.000-130.000 đồng/chục (12 trái), thu được hơn chục triệu đồng, nhỉnh hơn một số loại cây trồng khác và nhẹ công chăm sóc.

“Mấy năm trước giá dừa không ổn định, tới kỳ thu hoạch giá giảm có khi chỉ còn 40.000-50.000 đồng/chục mà ít người mua, khiến bà con chán nản. Thời gian gần đây nhờ xuất khẩu mạnh, đầu ra được khơi thông nên dừa nguyên liệu được các doanh nghiệp mua nhiều…” - ông Trường chia sẻ.

Cũng tại xã Bình Phú, ông Lê Văn Quân - chủ vườn dừa gần 1ha đang cho trái - tiết lộ: “Cái lợi của trồng dừa là cho thu hoạch quanh năm, điển hình như giống dừa xiêm xanh cho từ 15-20 buồng mỗi năm, mỗi buồng khoảng 20-30 trái nếu chăm sóc đúng kỹ thuật, phòng trừ đuông phá hại… Gần đây, bà con mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất và chất lượng trái dừa, đáp ứng đa dạng nhu cầu thị trường tiêu thụ”.

Cả nước có nước khoảng 200.000ha dừa, sản lượng mỗi năm khoảng 2 triệu tấn; tập trung chủ yếu ở vùng ĐBSCL... Ảnh: CTV

Ông Ngô Hữu Sự - Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp thương mại dịch vụ Vạn Hưng (tỉnh Vĩnh Long) - cho hay, trong 6 tháng đầu năm 2025 giá dừa nguyên liệu ở đồng bằng sông Cửu Long liên tục tăng từ 150.000-180.000 đồng/chục, có lúc vượt ngưỡng 200.000 đồng/chục, giúp nông dân trúng đậm. Hiện nay do vào mùa mưa sản lượng dừa tăng cao, cộng nhu cầu tiêu thụ dừa uống nước hạ nhiệt, vì vậy giá dừa sụt giảm theo quy luật cung cầu. Dù không lãi nhiều như vài tháng trước nhưng vẫn hiệu quả. Vấn đề quan trọng là đầu tư “đường dài” cho cây dừa.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, toàn tỉnh có gần 120.000ha dừa với khoảng 22 triệu cây, chiếm trên 50% diện tích dừa cả nước.

Những năm qua cây dừa đã chứng minh khả năng thích ứng tốt với điều kiện tự nhiên. Dù biến đổi khí hậu đang diễn ra gay gắt nhưng cây dừa vẫn mang lại thu nhập ổn định từ 100-150 triệu đồng/ha/năm cho gần 270.000 hộ dân của tỉnh. Vì vậy, tỉnh đặt mục tiêu mở rộng diện tích dừa lên hơn 132.000ha vào năm 2030, với chiến lược thích ứng toàn diện trong giai đoạn mới.

Gia tăng giá trị cho cây dừa

Bà Nguyễn Thị Kim Thanh - Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam - cho rằng, chục năm về trước, cây dừa chưa được quan tâm trên bản đồ xuất khẩu, nhưng với sự nỗ lực của ngành chức năng, các doanh nghiệp và nông dân, ngành dừa đã không ngừng lớn mạnh.

Năm 2010, kim ngạch xuất khẩu dừa chỉ đạt 180 triệu USD thì đến năm 2023 đã đạt hơn 900 triệu USD và năm 2025 kỳ vọng đạt hơn 1 tỉ USD. Các sản phẩm từ dừa được xuất sang 90 quốc gia và vùng lãnh thổ. Tháng 1/2024, cây dừa đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường chính thức đưa vào đề án phát triển cây công nghiệp chủ lực quốc gia.

Cây dừa mang lại thu nhập cho nông dân từ 100-150 triệu đồng/ha/năm. Ảnh: CTV

Tuy nhiên hiện nay, cây dừa đang chịu tác động mạnh từ sâu bệnh, xâm nhập mặn. Việc áp dụng các giải pháp an toàn, thân thiện với môi trường không chỉ giúp nâng cao năng suất, chất lượng, mà còn góp phần bảo vệ sức khỏe con người, cân bằng hệ sinh thái và nâng cao giá trị thương hiệu dừa Việt Nam trên trường quốc tế.

Hiệp hội Dừa Việt Nam nhận định, xu hướng tiêu dùng đang hướng đến các sản phẩm “xanh, sạch, truy xuất nguồn gốc”, do đó việc nghiên cứu và đề xuất giải pháp an toàn trong canh tác và bảo vệ thực vật cho cây dừa là vấn đề cấp thiết, đáp ứng định hướng chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia giai đoạn 2021-2030.

Theo bà Lê Thanh Trúc - Chủ tịch HTX Nông nghiệp bền vững Lạc Địa (Vĩnh Long) - HTX đang hướng đến mục tiêu cải tạo và gia tăng giá trị cho những vùng đất bị ảnh hưởng biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn. Theo đó, những nơi không phù hợp trồng lúa thì có thể chuyển đổi sang trồng dừa.

Ngoài việc bán trái còn có thể khai thác mật hoa để chế biến các sản phẩm có giá trị kinh tế cao như mật hoa dừa, rượu mật hoa dừa… giúp nông dân tăng nguồn thu.

Ông Huỳnh Khắc Nhu - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Trà Bắc (Trabaco) - nhìn nhận: “Hiện nay, các thành viên trong cộng đồng Dừa châu Á - Thái Bình Dương đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt về đồng nhất giống và độ tuổi cây trồng để đảm bảo chất lượng nguyên liệu dừa xuất khẩu. Cái khó là ở Việt Nam đa phần người trồng dừa nhỏ lẻ; chỉ 2% số hộ từ 5ha trở lên, dẫn đến kỹ thuật thu hoạch và bảo quản còn chênh lệch…”.

Tại Đồng Tháp, ông Nguyễn Hoàng Kiệt - Giám đốc HTX Dừa Tiền Giang - cũng cho biết, gặp nhiều khó khăn trong việc thu gom dừa bởi vùng trồng phân tán và thiếu vốn. Do đó, HTX kiến nghị các ngành chức năng và ngân hàng tạo điều kiện để HTX và nông dân trồng dừa tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi nhằm đẩy mạnh chuyển đổi phát triển dừa hữu cơ, liên kết mở rộng sản xuất theo chuỗi giá trị…

Ông Nguyễn Quý Dương - Phó cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) - đánh giá, dừa đang trở thành ngành hàng tỉ đô, đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu nông nghiệp và xuất khẩu nông sản của Việt Nam.

Để phát triển bền vững và giúp nông dân làm giàu, tới đây cần phát triển giống dừa chất lượng cao, phù hợp cho cả tiêu dùng tươi và chế biến; dừa có năng suất tốt, khả năng thích nghi với biến đổi khí hậu; có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ chế biến, bảo quản sau thu hoạch; gia tăng giá trị sâu cho sản phẩm dừa, đáp ứng tiêu thụ trong nước và xuất khẩu.

Ngoài ra, cần thấy rằng ngành dừa không chỉ xuất khẩu các sản phẩm mà nên hướng tới mô hình khai thác du lịch vườn dừa, bán tín chỉ các bon… đây là những giá trị mới mà cây dừa mang lại.

Huỳnh Lợi