Kích hoạt chiến lược phát triển du lịch y tế TPHCM như thế nào?

TPHCM là nơi dẫn đầu về lượng và chất của dịch vụ du lịch y tế cả nước, khi sở hữu 162 bệnh viện, trong đó 12 bệnh viện trung ương, 32 bệnh viện đa khoa, 28 bệnh viện chuyên khoa, 90 bệnh viện ngoài công lập, 9.880 phòng khám chuyên khoa, hàng chục ngàn cơ sở kinh doanh dược, nhà thuốc tư nhân… Trong 6 tháng đầu năm 2025, TPHCM đã đón hơn 3,85 triệu lượt khách quốc tế và 18,3 triệu lượt khách nội địa, nâng tổng số khách đạt trên 22 triệu lượt. Tổng thu từ du lịch ước gần 118.000 tỉ đồng, cho thấy sự tăng trưởng tích cực của ngành.

Tiềm năng nhiều, nhưng...

Thạc sĩ, bác sĩ Hồ Mạnh Tường - Cố vấn chuyên môn Đơn vị hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Mỹ Đức - nói: “Chúng ta không thể dàn hàng ngang để so găng với thế giới mà cần tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn”. Ông chỉ ra thụ tinh ống nghiệm (IVF) chính là một trong những tiềm năng lớn. Lợi thế của chúng ta là chi phí thấp, chỉ bằng 1/3 các nước trong khu vực và 1/5 các nước phát triển nhưng tỉ lệ thành công lại rất cao. Với 60 đơn vị thực hiện IVF trên cả nước, chúng ta đã xây dựng được một hệ thống cơ sở y tế chuyên sâu, bài bản.

Đây là loại hình du lịch y tế đặc biệt, khi các cặp vợ chồng hiếm muộn vẫn còn khỏe mạnh và có thể kết hợp điều trị với du lịch. Vì quá trình điều trị IVF đòi hỏi nhiều liệu trình và tái khám, du khách sẽ có thời gian lưu trú rất lâu, tạo cơ hội để họ khám phá, trải nghiệm giữa các đợt điều trị. Tại Bệnh viện Mỹ Đức, mỗi năm đã đón khoảng 400-500 cặp vợ chồng nước ngoài...

Quang cảnh tọa đàm "Hình thành và phát triển loại hình du lịch y tế - sức khỏe tại TPHCM" do Báo Phụ nữ TPHCM tổ chức ngày 31/8 - Ảnh: Thành Lâm

Thạc sĩ, bác sĩ Tạ Quốc Hưng - Trưởng Đơn nguyên laser, ánh sáng và sóng, Khoa Da liễu - Thẩm mỹ da, Bệnh viện Đại học y dược TPHCM - khẳng định, TPHCM dẫn đầu về đào tạo bác sĩ, nghiên cứu và công nghệ trong lĩnh vực da liễu, thẩm mỹ. Các phác đồ điều trị của chúng ta hiện đại, được cập nhật theo chuẩn quốc tế.

Nếu cách đây 5-10 năm, người Việt phải ra nước ngoài tiêm tế bào gốc, thì ngày nay việc này đã trở nên quen thuộc tại TPHCM. Khoa Da liễu - Thẩm mỹ da của bệnh viện ghi nhận có 400-500 lượt bệnh nhân có yếu tố nước ngoài mỗi năm. Đặc biệt, tại phòng khám quốc tế chuyên khám cho khách du lịch nước ngoài, có hơn chục trường hợp mỗi năm sử dụng các dịch vụ làm đẹp da và thủ thuật laser, botox.

Tuy nhiên, bác sĩ Tạ Quốc Hưng cho rằng, TPHCM đang đối diện với nhiều thách thức. Thương hiệu về thẩm mỹ của Việt Nam còn khá mờ nhạt so với Thái Lan hay Hàn Quốc. Cơ sở vật chất tại các bệnh viện chưa đồng đều và sự tồn tại của các phòng khám thẩm mỹ không giấy phép đã gây ra những tai biến không mong muốn, làm mất niềm tin của du khách. Một điểm khó khăn nữa là việc thiếu quy trình chuẩn hóa về du lịch y tế, đặc biệt là chế độ theo dõi và hậu mãi cho bệnh nhân sau điều trị.

Bên cạnh đó, Thầy thuốc ưu tú, bác sĩ chuyên khoa 2 Hà Thị Hồng Linh - Phó giám đốc Bệnh viện Y học cổ truyền TPHCM - cho rằng, y học cổ truyền là một mũi nhọn đầy tiềm năng khác. Nhóm khách hàng của lĩnh vực này chủ yếu là người cao tuổi, tìm kiếm “du lịch chữa lành” và trải nghiệm văn hóa. Nền y học cổ truyền Việt Nam lâu đời, đặc sắc với nguồn dược liệu phong phú, tạo nên một nét riêng biệt. Thế nhưng, trước tiềm năng đó, ngành y học cổ truyền vẫn chưa được khai thác hiệu quả.

Bác sĩ Hồng Linh kể lại một câu chuyện thực tế. Đó là Bệnh viện Y học cổ truyền TPHCM từng phải từ chối một công ty du lịch muốn hợp tác để đưa đoàn 40-50 khách tới trải nghiệm, bởi cơ sở hạ tầng chật hẹp, y bác sĩ quá tải và còn rất nhiều bệnh nhân đang chờ khám. Không chỉ thế, rào cản lớn khác là ngoại ngữ, khi du khách không chỉ dùng tiếng Anh mà còn tiếng Trung, tiếng Hàn... cùng với sự lúng túng của bệnh viện trong việc xây dựng cơ chế giá và thanh toán quốc tế.

Công tác truyền thông tự phát cũng là một điểm yếu, khiến mọi người chỉ hình dung y học cổ truyền dừng lại ở xoa bóp, bấm huyệt. Trong khi đó, y học cổ truyền còn rất nhiều khía cạnh có thể khai thác, chẳng hạn điều trị bằng hương thơm…

Sản phẩm thiếu tính liên kết

Đối với lĩnh vực du lịch, ông Võ Minh Trung - Giám đốc khách sạn Riverside - cho biết, từ năm 2018, khách sạn ông đã đón các đoàn khách theo nhóm, đến lưu trú và tham gia các hoạt động yoga, trải nghiệm các bữa ăn theo hướng thực dưỡng…

Từ đó, khách sạn đã hình thành sản phẩm dành riêng, đặc thù cho khách theo hướng wellness (du lịch chữa lành) tại trung tâm thành phố - “city hotel”. Xóa bỏ thói quen của mọi người về việc lựa chọn sản phẩm du lịch sức khỏe thường chọn biển đảo hoặc rừng… Khách sạn TPHCM cũng có tiềm năng để phục vụ loại hình này.

Bà Phạm Thị Vân Anh (bên trái) - Phó tổng biên tập Báo Phụ nữ TPHCM - và phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Minh Hòa (bên phải) điều hành tọa đàm - Ảnh: Thành Lâm

“Là khách sạn gắn với không gian bờ sông Sài Gòn, lưu giữ chuỗi giá trị về lịch sử, văn hóa… của thành phố, chúng tôi có tầng áp mái với sức chứa 70-100 người thiền, yoga, hít thở không khí trong lành. Chúng tôi cũng tổ chức rất nhiều buổi workshop, thanh lọc cơ thể… Tôi cho rằng loại hình du lịch sức khỏe cũng nằm trong định hướng phát triển du lịch bền vững” - ông Võ Minh Trung nhấn mạnh.

Ông cho rằng nên phát triển chuỗi giá trị du lịch sức khỏe, trong đó có các bên liên quan như công ty du lịch, khách sạn, bệnh viện… “Tôi thấy Hồ Tràm có thể được ví như một Bali (Indonesia) thứ hai của Việt Nam tại TPHCM. Ở đó, có các khách sạn đang thí điểm các mô hình nghỉ dưỡng kết hợp tập yoga, đi bộ băng rừng… Nhưng khu vực này chưa có trung tâm y tế. Tôi nghĩ đây cũng là thời cơ để ngành y tế đầu tư, xây dựng nhằm thu hút khách, phát triển sản phẩm đặc thù du lịch y tế” - ông nói thêm.

Đồng quan điểm, tiến sĩ Dương Đức Minh - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch TPHCM - cho rằng, trong số các điểm đến của thành phố, Thiềng Liềng (xã đảo Thạnh An, TPHCM) có thể được chọn làm nơi thử nghiệm mô hình du lịch sức khỏe. Hiện mỗi năm, Thiềng Liềng đón khoảng 3.000 lượt khách và đang được đề xuất trở thành một trong những làng du lịch tốt nhất thế giới.

Việc chọn Thiềng Liềng không chỉ nhờ điều kiện tự nhiên mà còn ở khả năng mang lại một không gian tạm thời tách biệt với nhịp sống hiện đại. “Thiềng Liềng có tiềm năng lớn để phát triển du lịch sức khỏe với nhiều hoạt động phù hợp như tắm rừng, đi bộ giữa thiên nhiên, thiền sáng hay thực hành lối sống chậm” - ông phân tích.

Ông Nguyễn Văn Mỹ - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Du lịch Lửa Việt - nhận định, tiềm năng du lịch y tế ở TPHCM và Việt Nam là điều không cần bàn cãi. Tuy nhiên, điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là hạ tầng và mô hình tổ chức chưa đáp ứng yêu cầu. Các hoạt động còn rời rạc, thiếu sự liên kết giữa ngành du lịch và y tế, dẫn đến tình trạng manh mún, cạnh tranh thiếu lành mạnh, chất lượng dịch vụ chưa cao, thậm chí phá giá. Trong khi đó, Việt Nam có đầy đủ lợi thế về nguồn lực y tế, thiên nhiên và con người để phát triển mạnh lĩnh vực này.

Theo ông, du lịch y tế cần được phân loại thành 3 nhóm sản phẩm: (1) chữa bệnh và tầm soát sức khỏe; (2) làm đẹp, thẩm mỹ với các trung tâm uy tín; (3) chăm sóc sức khỏe tinh thần dựa vào thiên nhiên như suối khoáng nóng, bùn khoáng, thiền, mát xa, thực dưỡng... TPHCM hội đủ cả 3 nhóm sản phẩm, vấn đề là phải lựa chọn “ứng cử viên” xứng tầm để đầu tư và khai thác.

Bên cạnh đó, việc chuẩn hóa quy trình, xây dựng chính sách hỗ trợ và có sự chủ trì từ chính quyền thành phố là yếu tố quyết định. Ông nhấn mạnh: “Cần sớm có số liệu điều tra chính thức về lượng khách du lịch y tế để hoạch định kế hoạch, mục tiêu cụ thể, thay vì phát triển dàn trải. Trước khi nghĩ đến việc mở rộng thị trường quốc tế, nhất là các nhóm khách chi tiêu cao từ châu Âu, Mỹ, Trung Đông, chúng ta cần khôi phục niềm tin du lịch y tế ngay trong nước. Nếu người Việt còn ồ ạt đi nước ngoài để khám, chữa bệnh thì rất khó thuyết phục du khách quốc tế chọn Việt Nam”.

Do đó, theo ông Nguyễn Văn Mỹ, để đạt mục tiêu phát triển sản phẩm du lịch y tế, ngành du lịch cần sự vào cuộc đồng bộ từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp và giới nghiên cứu. Đại diện lãnh đạo UBND TPHCM phụ trách du lịch - kinh tế phải trực tiếp ngồi cùng doanh nghiệp, chuyên gia để lắng nghe, tháo gỡ vướng mắc và hoạch định chính sách phù hợp. Chỉ khi có thông tin minh bạch, số liệu chi tiết và cách làm hiệu quả, cùng với một hệ thống chính sách đồng bộ, sản phẩm du lịch y tế mới có thể phát triển bền vững và cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Du lịch y tế TPHCM: Cạnh tranh bằng chất lượng, không chỉ giá rẻ Ở góc độ quản lý nhà nước, ngành du lịch thành phố có trách nhiệm tiếp thu, tổng hợp các ý kiến và đề xuất chính sách phù hợp. Hiện sở đang triển khai đề án phát triển du lịch y tế, tập trung vào các lĩnh vực thế mạnh như: nha khoa, thẩm mỹ, chăm sóc sức khỏe chuyên sâu. Để sản phẩm thực sự hấp dẫn, cần chú trọng nhu cầu thực tế của khách hàng, học hỏi kinh nghiệm quốc tế từ Thái Lan, Đức… đồng thời khắc phục hạn chế về nhân lực, đặc biệt là ngoại ngữ. Các đơn vị đẩy mạnh tận dụng nguồn lực sinh viên, công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI) để hỗ trợ. Sở Du lịch cũng định hướng khai thác lợi thế một số bệnh viện lớn tại TPHCM và Cần Giờ có bãi đáp trực thăng, giúp rút ngắn thời gian di chuyển từ cơ sở y tế đến sân bay quốc tế, tạo thuận lợi cho khách vừa khám chữa bệnh vừa du lịch. Ngoài ra, ngành du lịch thành phố sẽ tiếp tục đề xuất chính sách visa thuận lợi hơn nhằm tăng sức hút với du khách quốc tế. Điều quan trọng là phải phát triển sản phẩm dựa trên chất lượng và uy tín, không chỉ cạnh tranh bằng giá rẻ. Chúng ta cần tập trung vào những phân khúc trọng điểm, xây dựng dữ liệu khách hàng ổn định rồi mới mở rộng phát triển. Ông Lê Trương Hiền Hòa - Phó giám đốc Sở Du lịch TPHCM

Đào tạo nguồn nhân lực liên ngành du lịch - y tế Nguồn nhân lực cho du lịch y tế ở Việt Nam, đặc biệt là lực lượng có hiểu biết liên ngành giữa y tế và du lịch, hiện vẫn còn yếu. Chương trình đào tạo trong nước đang tách rời giữa 2 lĩnh vực, dẫn đến dịch vụ chưa đồng bộ và thiếu tính chuyên nghiệp. Để phát triển du lịch y tế, cần sớm xây dựng mô hình đào tạo liên ngành theo chuẩn quốc tế, vừa đáp ứng nhu cầu trong nước, vừa hướng đến xuất khẩu lao động chất lượng cao sang các thị trường có nhu cầu lớn như Úc, Anh. Đồng thời, đây cũng là cách để Việt Nam thu hút nhóm khách lão khoa từ các nước phát triển - những người có khả năng chi trả cao, mong muốn kết hợp nghỉ dưỡng với chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, để đón được dòng khách này, yếu tố quan trọng nhất là tạo sự an tâm tuyệt đối. Từ khâu logistics như di chuyển an toàn từ sân bay đến khu nghỉ dưỡng; bố trí lực lượng y tế túc trực, lưu trữ dữ liệu sức khỏe của khách để theo dõi, chăm sóc kịp thời. Ngoài ra, chất lượng dịch vụ điểm đến cần đồng bộ, kết hợp hệ thống bác sĩ từ xa có thể tư vấn ngay lập tức. Chỉ khi đó, du lịch y tế mới đủ sức cạnh tranh và trở thành sản phẩm cao cấp. Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Thị Hiệp - Trưởng khoa Kỹ thuật y sinh, Trường đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TPHCM)

Giải quyết điểm nghẽn dịch vụ Du lịch y tế tại Việt Nam đang có lợi thế so sánh nhưng chưa có lợi thế cạnh tranh. Chi phí dịch vụ tại TPHCM rẻ hơn nhiều nước, song lại vướng những rào cản như thủ tục thanh toán chưa thuận lợi. Với bệnh nhân quốc tế, nhu cầu chi trả bằng bảo hiểm y tế rất quan trọng nhưng hiện việc xuất hóa đơn và xử lý thanh toán trong lĩnh vực khám chữa bệnh quốc tế còn phức tạp. Để quảng bá du lịch y tế hiệu quả, trước hết cần giải quyết những điểm nghẽn trong hệ thống dịch vụ, đặc biệt là thanh toán bảo hiểm y tế quốc tế - yếu tố quyết định lợi thế cạnh tranh của điểm đến. Đặc biệt, bệnh viện là hạt nhân trong phát triển sản phẩm du lịch sức khỏe, do đó cần có sự hợp tác công - tư và chiến lược truyền thông bài bản để đưa TPHCM trở thành lựa chọn hàng đầu của du khách. Du lịch y tế không chỉ dựa vào hạ tầng hay nguồn lực sẵn có, mà quan trọng hơn là sự sáng tạo trong thiết kế sản phẩm, khả năng “đóng gói” dịch vụ đạt chuẩn quốc tế và mang lại trải nghiệm trọn vẹn cho du khách ngay từ lần đầu để từ đó có những lần tiếp theo. Tiến sĩ Huỳnh Văn Thông - Trưởng bộ môn truyền thông Khoa Báo chí và Truyền thông, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM)

Viên ngọc quý cần được mài giũa Nếu Việt Nam được xem là điểm đến của sự chữa lành thì TPHCM chính là “trái tim” năng động của điểm đến ấy. Thành phố không chỉ hội tụ nền y học hiện đại cùng đội ngũ giáo sư, bác sĩ giỏi, mà còn kết hợp hài hòa với phương pháp chăm sóc truyền thống và tinh thần mến khách. Tuy nhiên, tiềm năng này vẫn như viên ngọc quý cần được khai phá để xây dựng thương hiệu du lịch y tế - sức khỏe, khẳng định vị thế của TPHCM trên bản đồ du lịch quốc tế. Để viên gạch đầu tiên kiên cố, cần kiến tạo hành trình du lịch kết hợp tầm soát sức khỏe và điều trị chuyên sâu, nơi mỗi bệnh nhân là một du khách đặc biệt. Phát triển các loại hình du lịch chữa lành, chăm sóc, phục hồi thể chất và tinh thần, giúp mỗi người tìm lại sự cân bằng và bình yên sau những bộn bề cuộc sống. Bà Lý Việt Trung - Tổng biên tập Báo Phụ nữ TPHCM

Quốc Thái - Thanh Huyền