Khơi thông nguồn cung để ổn định giá vàng

Trước đợt thanh tra, giá vàng SJC và giá vàng thế giới có khi chênh lệch đến 18-19 triệu đồng/lượng. Theo Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam (VGTA), nhu cầu mua vàng SJC tăng mạnh trong năm 2024 nhưng nguồn cung lại bị hạn chế do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) ngừng đấu thầu vàng miếng SJC từ năm 2012 đến đầu năm 2024.

NHNN đã triển khai bán đấu giá vàng miếng vào khoảng tháng 3 - 4/2024 nhưng không mấy hiệu quả. Sau đó, NHNN chuyển sang biện pháp can thiệp trực tiếp, bán ra tổng cộng khoảng 14 tấn vàng miếng SJC, bao gồm cả đấu giá và bán can thiệp. Nhờ đó, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới giảm xuống còn 3-5 triệu đồng/lượng. Tuy nhiên, từ đầu năm 2025 đến nay, khi NHNN ngừng bán vàng, tình trạng mất cân đối tái diễn, giá vàng SJC tăng trở lại và tăng cao do cộng hưởng với đà tăng của giá vàng thế giới.

Giao dịch vàng tại Công ty cổ phần Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ)

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện Nghiên cứu, Phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu - cho rằng, thị trường vàng đang bộc lộ nhiều bất ổn, những biện pháp quản lý vàng chưa thực sự đáp ứng được yêu cầu. Nguyên nhân sâu xa nằm ở sự mất cân bằng cung cầu. Trong khi lực cầu ngày càng tăng thì nguồn cung trong nước lại hạn chế. Sự lệch pha này đã tạo ra một thị trường đầy biến động. Theo ông, NHNN đã triển khai các biện pháp như đấu thầu vàng và bán vàng qua 4 ngân hàng thương mại, giúp thu hẹp tạm thời chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới. Tuy nhiên, hiện tại, tình trạng chênh lệch giá lớn lại xảy ra. Mới đây, Chính phủ cho phép các ngân hàng thương mại được mua vàng bên cạnh bán vàng nhưng giải pháp này chỉ mang tính cục bộ, chưa giải quyết được căn bản vấn đề thiếu hụt nguồn cung.

Ông Trương Hiền Phương - Giám đốc Công ty cổ phần Chứng khoán KIS Việt Nam - cho rằng, thời gian qua, NHNN đã thực hiện nhiều giải pháp giảm chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới, nhưng giá trong nước vẫn duy trì ở mức cao là do tâm lý lo ngại “bỏ lỡ cơ hội” của những nhà đầu tư khiến giá tăng theo quy luật cung cầu. Thấy giá vàng tăng, nhiều người đổ xô mua vàng để mong giá tăng hơn nữa. Thêm vào đó một số nhà cung cấp vàng trong nước có thể lợi dụng tâm lý này để găm giữ hàng hoặc cố tình đẩy giá cao hơn.

Ông Nguyễn Văn Dưng - Chủ tịch Hội Mỹ nghệ kim hoàn, đá quý TPHCM - thông tin, thị trường vàng đang bất ổn, nhiều tiệm vàng gần như không có khách đến giao dịch; nếu có thì người dân cũng chỉ ưu tiên mua vàng nhẫn, không mua vàng trang sức. Nhiều tiệm vàng tạm ngưng sản xuất, ngưng kinh doanh do không đủ chi phí trả tiền thuê mặt bằng, nhân công. Giá vàng trong nước tăng quá cao, biến động khó lường khiến doanh nghiệp và người dân đều thận trọng, ngại giao dịch.

Theo một cán bộ VGTA, vấn đề cấp bách hiện nay là đảm bảo nguồn cung vàng cho thị trường, bao gồm vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và vàng trang sức. Việc NHNN ngừng cấp chỉ tiêu nhập khẩu vàng nguyên liệu trong nhiều năm đã khiến nguồn cung nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức chủ yếu lấy từ nguồn vàng tái chế và nguồn không chính thức, kể cả vàng nhập lậu. Nhu cầu vàng nguyên liệu hằng năm của Việt Nam ước tính 40-50 tấn nên việc hạn chế nhập khẩu chính thức đã dẫn đến chênh lệch giá lớn, tạo điều kiện cho hàng lậu hoành hành, thị trường bất ổn.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu cũng cho rằng, NHNN nên rút khỏi vai trò nhà nhập khẩu vàng độc quyền, trở về đúng vai trò quản lý của mình và giao hoạt động kinh doanh vàng cho các doanh nghiệp. Ông cũng đề nghị xem xét lại vị thế thương hiệu vàng SJC, không nên để một thương hiệu được hưởng lợi thế độc quyền. Bên cạnh đó, cần thực hiện các giải pháp như đánh thuế giao dịch vàng, thành lập sàn giao dịch vàng. Việc đánh thuế trên lợi nhuận từ giao dịch vàng sẽ góp phần hạn chế đầu cơ, còn việc thành lập sàn giao dịch vàng sẽ minh bạch hóa các giao dịch.

Thanh Hoa