Góp nhặt thành tựu từ mùa giải thưởng cuối năm

Nhiều dấu ấn mới

Cuối năm rộn ràng với các giải thưởng văn chương, nổi bật là giải thưởng năm 2025 vừa được Hội Nhà văn TPHCM công bố. Theo đó, tiểu thuyết Trùng khơi nghe sóng của nhà văn Trương Anh Quốc và tập thơ Những ngọn khói biên cương của nhà thơ Trần Mai Hường được trao giải chính thức ở lĩnh vực văn xuôi và thơ. Cả 2 tác giả đều là những gương mặt trầm lắng, ra mắt tác phẩm lặng lẽ và hiếm khi xuất hiện tại các sự kiện giao lưu văn chương. Tuy vậy, sức nặng của 2 tác phẩm trên là những giá trị văn học được chuyển tải. Trùng khơi nghe sóng là câu chuyện về những công nhân giàn khoan trên Biển Đông, còn Những ngọn khói biên cương là bản hùng ca về người lính miền biên giới.

Các tác phẩm được quảng bá tốt luôn có sức lan tỏa rộng rãi

Những giải thưởng sàng lọc giá trị cũng là một bước đệm cho người trẻ dấn bước trên con đường văn học. Giải thưởng Tác giả trẻ được trao cho Giai Du với tiểu thuyết Lân tinh. Trước đó, cây bút sinh năm 2001 này đã nhận giải Nhất tại giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất (giai đoạn 2023-2025) với truyện dài Nên làm gì khi trời nổi gió. Giai Du xuất hiện trên văn đàn với tác phẩm đầu tay Chiều chiều quạ nói với diều và gây ấn tượng với tiểu thuyết Kiện trời. So với nhiều tác giả cùng trang lứa, Giai Du nhanh chóng bật sáng với các tác phẩm đa dạng thể loại cùng phong cách viết mang dấu ấn riêng.

Trong khi đó, nhà văn trẻ Đinh Phương được trao giải thưởng của Hội Nhà văn Hà Nội với tập truyện ngắn Thị trấn Cá Bông. Đinh Phương từng tạo tiếng vang với tiểu thuyết Nắng Thổ Tang - tác phẩm được trao giải Sách hay và giải thưởng Tác giả trẻ - Hội Nhà văn Việt Nam năm 2024.

Với Cao Việt Quỳnh (17 tuổi), đây là lần thứ hai em được nhận giải cho tác phẩm văn học thiếu nhi. Năm 2022, Cao Việt Quỳnh được trao giải C - giải thưởng Sách quốc gia với bộ truyện Người sao chổi và năm nay, bộ truyện kỳ ảo Lục địa rồng của em được trao giải Hội Nhà văn TPHCM. Sự xuất hiện nổi bật của một cây bút từ tuổi thiếu nhi đến tuổi thiếu niên như Cao Việt Quỳnh cho thấy sự chắc tay và khả năng đi đường dài của một nhà văn tương lai với sở trường là truyện phiêu lưu, kỳ ảo - thể loại còn khá vắng bóng trên thị trường sách Việt.

Đặc biệt, nhà văn Y Ban và Nguyễn Tham Thiện Kế vừa được vinh danh tại giải thưởng Văn học ASEAN 2024-2025 với tác phẩm Trên đỉnh giời và tập truyện ngắn Mùa hè dưới bóng cây. Riêng đề cử giải thưởng Sách quốc gia năm 2025 (dự kiến lễ trao giải được diễn ra vào tháng 1/2026) gọi tên các nhà văn Trình Quang Phú, Nguyễn Xuân Thủy, Lữ Mai…

Để tác phẩm lan tỏa hơn

Trong số các tựa sách được đề cử giải thưởng Sách quốc gia năm nay, có những tác phẩm bán chạy nhờ được làm truyền thông, quảng bá rất tốt. Bên cạnh đó, việc tác giả là người có ảnh hưởng và chủ động tìm phương thức tiếp cận độc giả đã cho tác phẩm có lối đi rộng mở. Có thể kể đến Thư cho em - cuốn sách về chuyện tình của tướng Hoàng Đan và vợ qua lời kể của con trai - tác giả Hoàng Nam Tiến. Tác phẩm này nhanh chóng lan tỏa rộng khắp và được tái bản chỉ sau thời gian ngắn phát hành nhờ sự hưởng ứng mạnh mẽ trên mạng xã hội.

Tương tự, truyện ký Theo dấu chân Người của giáo sư, tiến sĩ Trình Quang Phú đã tiếp cận đông đảo bạn đọc qua chuỗi sự kiện ra mắt và giao lưu...

Tiểu thuyết Mưa đỏ của nhà văn Chu Lai đã trở thành sách bán chạy với hàng chục ngàn bản in nối bản liên tục, nhờ sự cộng hưởng từ sức hút của bộ phim chuyển thể cùng tên.

Mỗi năm, các tác phẩm hay được “sàng lọc giá trị” thông qua các giải thưởng và sức lan tỏa sách được nhìn thấy qua ảnh hưởng của truyền thông. Nhiều tác phẩm nổi bật nhờ công tác quảng bá tích cực: Gánh gánh… gồng gồng (Xuân Phượng), Sống (sách tranh của tác giả Hải Anh), Lịch sử chữ Quốc ngữ (Phạm Thị Kiều Ly), bộ sách Thiên nhiên kỳ thú (nhiều tác giả)… Trái lại, nhiều tác phẩm dù được giới chuyên môn đánh giá cao về đề tài và giá trị văn chương, thậm chí đã đoạt giải thưởng, vẫn chịu cảnh chìm khuất ngay sau mỗi mùa vinh danh. Đây là điều cần được những người cầm bút, các hội nghề nghiệp, đơn vị làm sách lưu tâm để những giá trị được tôn vinh có thể đến được với số đông.

Lục Diệp