Dồn lực giúp tộc người Đan Lai an cư

Để người Đan Lai an cư, lạc nghiệp

Người Đan Lai được biết đến với cái tên “tộc người ngủ ngồi”, gắn với truyền thuyết trốn chạy bạo chúa Hoa Quân. Gần 1/3 dân số của tộc người này hiện vẫn sống ở ngọn nguồn dòng khe Khặng, nơi thăm thẳm rừng già thuộc 2 bản Cò Phạt và Khe Búng (xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An). Do điều kiện cách biệt về địa lý và các hủ tục, cuộc sống tộc người Đan Lai ở nơi “thâm sơn cùng cốc” này vẫn phụ thuộc chủ yếu vào nương rẫy, hái lượm.

Đường độc đạo từ trung tâm xã Môn Sơn vào bản Khe Búng và Cò Phạt - Ảnh: Phan Ngọc

Cuộc sống khó khăn, những mái nhà tranh vách nứa tạm bợ cứ thế “bám” lấy người Đan Lai từ đời này sang đời khác. Bốn bề trùng điệp núi rừng, không ít người khi đặt chân tới đây đều không hình dung được vì sao người Đan Lai lại xuất hiện và sinh sống được ở giữa rừng thẳm gần biên giới Việt - Lào, nơi vùng lõi của Vườn quốc gia Pù Mát này.

Bản Khe Búng và bản Cò Phạt có 243 hộ, trong đó có 235 hộ nghèo. Qua khảo sát, 73 hộ ở 2 bản này có nhu cầu hỗ trợ làm mới và sửa chữa nhà ở nhưng không đủ điều kiện để hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát giai đoạn 2023 - 2025 theo chủ trương chung của Đảng và Nhà nước vì đất ở chưa hợp pháp. Ông Lương Văn Hoa - Chủ tịch UBND xã Môn Sơn - cho biết, lâu nay nhiều người dân Đan Lai vẫn quen dựng nhà ở mà không mấy quan tâm đến Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Trước bối cảnh đó, Ban Chỉ đạo xóa nhà tạm, nhà dột huyện Con Cuông đề nghị Ban Chỉ đạo tỉnh chỉ đạo thực hiện các quy trình để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ở cho các hộ dân làm cơ sở hỗ trợ làm nhà ở. Bên cạnh đó, nghiên cứu, xem xét tăng mức hỗ trợ xây mới và sửa chữa nhà ở cho người Đan Lai ở Môn Sơn.

Các lực lượng hỗ trợ người dân Đan Lai tháo dỡ những mái nhà tranh tạm bợ - Ảnh: Hải Thượng

Theo quy định chung hiện nay, mỗi hộ làm mới nhà được hỗ trợ 60 triệu đồng và 30 triệu đối với sửa chữa. Tuy nhiên, kinh phí vận chuyển vật liệu vào 2 bản Khe Búng và Cò Phạt quá lớn, người dân cơ bản cũng không có tiền đối ứng. “Vật liệu xây dựng khi vận chuyển vào 2 bản này đều tăng gấp đôi so với bên ngoài. Do đó chúng tôi kiến nghị các cấp nghiên cứu tăng thêm mức hỗ trợ” - ông Hoa nói.

Sau khi xử lý được tính hợp pháp của đất ở, tỉnh Nghệ An cũng đã thống nhất tăng mức hỗ trợ cho người Đan Lai xây nhà mới từ 60 triệu đồng lên 90 triệu đồng, sửa chữa từ 30 triệu đồng lên 45 triệu đồng. Mẫu xây dựng nhà được thực hiện theo mẫu thiết kế của Sở Xây dựng Nghệ An phê duyệt, với diện tích 50m².

Với mục tiêu giúp người Đan Lai ổn định cuộc sống trong những căn nhà kiên cố trước ngày 15/8, gần 1 tuần qua, các lực lượng từ Bộ đội biên phòng, công an, cán bộ Vườn Quốc gia Pù Mát, các đoàn thể cùng cộng đồng dân cư địa phương đã được huy động hỗ trợ người dân di dời tài sản, tháo dỡ nhà cũ, san lấp mặt bằng để chuẩn bị xây dựng nhà mới.

Những cột trụ bê tông được dựng lên để thay thế cho những mái nhà tranh - Ảnh: Hải Thượng

“Ngoài hỗ trợ người dân tháo dỡ nhà cũ, các lực lượng chức năng cũng sẽ dựng các lán trại tạm để người dân sinh sống trong thời gian chờ đợi làm nhà mới. Ngoài ra, con đường từ trung tâm xã vào 2 bản này cũng đang được nâng cấp lại. Khi hoàn thành, giao thông đi lại sẽ đỡ vất vả, tạo thêm cơ hội để người dân phát triển kinh tế” - ông Hoa nói.

Nghệ An tăng tốc giai đoạn “nước rút”

Cầm thước đo cẩn thận bức tường gạch vừa mới xây, anh Lô Văn Bình (39 tuổi, trú xã Tam Hợp, huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An) cho biết, đã mơ về căn nhà kiên cố để tránh cảnh “hứng nước” mỗi khi trời mưa, song phải đến khi được hỗ trợ từ Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát thì anh mới có thể thực hiện.

Anh Bình tự tay xây lại ngôi nhà của mình - Ảnh: Phan Ngọc

“Từ số tiền được hỗ trợ và tích cóp, tôi đánh liều vay mượn người thân thêm ít để xây nhà kiên cố cho các con yên tâm ở khi mưa bão về. Tổng kinh phí hơn 100 triệu đồng nên mình phải tận dụng lại các cột gỗ nhà cũ còn sử dụng được sơn sửa lại rồi mua vật liệu xây tường bao quanh. Được các đoàn thể hỗ trợ thêm ngày công nữa nên hiện cũng đã dần hoàn thành rồi” - anh Bình chia sẻ.

Năm 2025, huyện Tương Dương có 1.673 hộ dân được hỗ trợ xóa nhà tạm, dột nát. Trên tinh thần nhà nước hỗ trợ, chính quyền địa phương, cộng đồng cùng chung sức giúp đỡ, từ đầu tháng 3/2025, huyện Tương Dương đã phát động “chiến dịch 90 ngày đêm” xóa nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, gia đình chính sách. Đến nay, mục tiêu giúp người nghèo an cư trong những căn nhà kiên cố ở huyện Tương Dương đã gần cán đích.

Lực lượng các đoàn thể ở Nghệ An được huy động hỗ trợ người nghèo xóa nhà tạm - Ảnh: Phan Ngọc

Nghệ An là một trong những địa phương đi đầu cả nước trong chương trình “Xóa nhà tạm, nhà dột nát”. Tính đến ngày 12/6, tỉnh đã hoàn thành 19.631 căn nhà, đạt hơn 94% mục tiêu đề ra. Theo kế hoạch, Nghệ An còn 1.250 căn nhà (xây mới 903 căn, sửa chữa 347 căn) cần hoàn thành trước ngày 31/7.

Trong số này, có 646 căn nhà thuộc Chương trình hỗ trợ nhà cho đối tượng người có công với cách mạng. Ban Chỉ đạo chương trình “Xóa nhà ở dột nát, tạm bợ” tỉnh Nghệ An yêu cầu các địa phương tập trung đôn đốc hoàn thành trước ngày 27/7.

Phan Ngọc