Dịch giả Nguyễn Lệ Chi - người mở đường cho “xuất khẩu” sách Việt

Cầu nối văn học Việt Nam - Trung Quốc

Dịch giả Nguyễn Lệ Chi vừa được Chủ tịch Hội Nhà văn Trung Quốc Trương Hồng Sâm trao tặng danh hiệu “Người bạn của văn học Trung Quốc”, tại TP Nam Kinh. Đây là danh hiệu cao quý nhằm vinh danh các dịch giả kỳ cựu tại Trung Quốc. Nguyễn Lệ Chi là dịch giả Việt Nam đầu tiên được trao tặng danh hiệu này. Chị đã có 25 năm hoạt động trong lĩnh vực dịch thuật và giới thiệu các tác phẩm văn học Trung Quốc đến Việt Nam.

Dịch giả Nguyễn Lệ Chi nhận danh hiệu “Người bạn của văn học Trung Quốc” tại Hội thảo quốc tế về dịch văn học tại TP Nam Kinh - Nguồn ảnh: Chibooks

Suốt 2 tháng qua, dịch giả Nguyễn Lệ Chi như con thoi đi - về giữa Việt Nam và Trung Quốc, tổ chức và tham gia các sự kiện: đưa nhà văn Đông Tây sang giao lưu tại TPHCM, tham dự Tuần lễ Văn hóa ASEAN - Trung Quốc năm 2025 tại Quảng Tây và Hội thảo quốc tế về dịch văn học Trung Quốc dành cho các nhà Hán học lần thứ Bảy tại TP Nam Kinh… Chị cũng là người kết nối và đưa nhà văn Bích Ngân, tác giả Vũ Thế Long, Đỗ Quang Tuấn Hoàng, Nguyễn Tuấn Quỳnh… đến giao lưu với độc giả xứ Trung. Bắt đầu từ việc “dò đường” cho sách Việt có cơ hội ra thế giới, chị đã mở được con đường sáng cho các tác phẩm văn hóa Việt đến với đất nước tỉ dân.

Người Hà Nội - Chuyện ăn, chuyện uống một thời, Vắt qua những ngàn mây, Việt Nam - Ăn mặc thong dong, Ngàn năm trà Việt… là những tựa sách văn hóa Việt đã được mua bản quyền, chuyển ngữ và phát hành tại Trung Quốc. Trong đó, tác phẩm viết về văn hóa Việt Người Hà Nội - Chuyện ăn, chuyện uống một thời của tác giả Vũ Thế Long được trao giải Sách Đông Nam Á có ảnh hưởng tại Trung Quốc năm 2025.

Dịch giả Nguyễn Lệ Chi bày tỏ: “Tôi mong mình vẫn tiếp tục chặng đường tìm kiếm và phát hiện các câu chuyện hay để tiếp tục chia sẻ với độc giả Trung Quốc và Việt Nam, trở thành cầu nối văn chương cho độc giả 2 nước. Đưa văn học Việt đến Trung Quốc và các nước cũng là điều tôi luôn mong mỏi và nỗ lực thực hiện bấy lâu nay”. Chị thật sự đã trở thành “chiếc cầu nối” của văn học Việt Nam - Trung Quốc không chỉ trong lĩnh vực dịch thuật mà còn trong giao lưu văn học - văn hóa. Suốt hàng thập niên qua, ở vai trò giám đốc Công ty cổ phần Văn hóa Chi (Chibooks), chị đã liên tục đưa sách Việt đi trưng bày, giới thiệu tại các gian hàng/hội chợ sách quốc tế và khu vực. Và trái ngọt đã đến sau rất nhiều năm tháng chị miệt mài nỗ lực tìm đường cho sách Việt “ra thế giới”…

Con đường mới đã mở ra

13 năm trước, dịch giả Nguyễn Lệ Chi đã bắt đầu tìm đường xuất khẩu cho văn học Việt bằng việc ký hợp đồng làm đại diện cho các nhà văn để chào bán bản quyền ra nước ngoài. Các nhà văn được giới thiệu khi ấy đều là những tên tuổi ấn tượng của văn chương Việt: Hồ Anh Thái, Bùi Anh Tấn, Nguyễn Đình Tú, Nguyễn Vĩnh Nguyên, Vũ Đình Giang, Phan Hồn Nhiên, Phong Điệp…

Các tác phẩm viết về văn hóa Việt của Chibooks được chuyển ngữ và phát hành tại Trung Quốc - Nguồn ảnh: Chibooks

Vậy nhưng, các tác phẩm được giới thiệu tại Hội chợ bản quyền sách Kuala Lumpur và Hội chợ sách quốc tế Bắc Kinh đều không nhận được kết quả như mong đợi. Cái khó lúc đó là các tác phẩm chỉ có thể được giới thiệu rất ngắn gọn bằng tiếng Anh, không dễ thu hút các đơn vị xuất bản quốc tế mua bản quyền, còn kinh phí đầu tư chuyển ngữ tất cả tác phẩm lại là vấn đề nan giải.

Dự án “xuất khẩu văn chương Việt” năm ấy đã rơi vào im lặng nhưng dịch giả Nguyễn Lệ Chi vẫn không ngừng tìm kiếm cơ hội cho sách Việt. Suốt gần 2 thập niên, chị vừa dịch sách, xuất bản sách, làm diễn giả trong nước, vừa tích cực tham gia các sự kiện, hội chợ sách ở các nước.

Nhà văn Bích Ngân - Chủ tịch Hội Nhà văn TPHCM - nói rằng, dịch giả Nguyễn Lệ Chi đã nỗ lực làm mọi điều chỉ vì tình yêu dành cho sách. Thật vậy, dịch giả Nguyễn Lệ Chi từng bày tỏ rằng chị luôn muốn tạo ra cái mới, mang đến tri thức mới cho độc giả chứ không chỉ vì mục tiêu kinh doanh. Rất nhiều việc chị làm là không lợi nhuận. Hành trình cần mẫn trong lặng lẽ nhưng lan tỏa giá trị lớn lao để giờ đây, giấc mơ “xuất khẩu sách Việt” của dịch giả Nguyễn Lệ Chi đã trở thành hiện thực.

Lục Diệp