Đề xuất loại trừ nước ép trái cây khỏi diện chịu thuế tiêu thụ đặc biệt

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính về dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2025 (TTĐB).

Dự thảo luật quy định, nước giải khát thuộc diện chịu thuế TTĐB là các loại theo Tiêu chuẩn Quốc gia (TCVN 12828:2019) có hàm lượng đường trên 5g/100ml. Các mặt hàng này bao gồm: đồ uống hương liệu (nước tăng lực, nước thể thao...), nước giải khát chứa cà phê, chè, thảo mộc, nước giải khát có chứa nước trái cây và đồ uống từ ngũ cốc.

Các doanh nghiệp nước giải khát đang phải chi những khoản lớn để cải tiến công thức (như giảm đường), điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, trong khi sức mua trên thị trường đang suy giảm - Ảnh: Mai Ca

Một số sản phẩm được loại trừ là sữa, thực phẩm dinh dưỡng dạng lỏng, nước khoáng thiên nhiên, nước uống đóng chai, và nước rau quả, nectar.

Theo VCCI, các khái niệm về "nước quả", "nước giải khát có chứa nước trái cây" và "đồ uống hương liệu" có sự chồng chéo. Cụ thể:

Nước quả (theo TCVN 7946:2008) là nước thu được bằng phương pháp vật lý (ép) hoặc từ nước quả cô đặc pha lại với nước.

Nước giải khát có chứa nước trái cây (theo TCVN 12828:2019) chỉ cần chứa tối thiểu 5% nước trái cây.

Đồ uống hương liệu (theo Thông tư của Bộ Y tế) lại có thể bao gồm cả sản phẩm từ nước ép rau quả.

VCCI cho rằng, sự chồng chéo này dẫn đến tình huống một hộp nước cam ép nguyên chất có thể bị xếp cùng nhóm với các loại nước ngọt có gas để chịu thuế, dù đây là sản phẩm có lợi cho sức khỏe với nhiều vitamin tự nhiên. Việc này vô tình hạn chế người tiêu dùng tiếp cận với các sản phẩm tốt.

Để khắc phục, VCCI kiến nghị cơ quan soạn thảo xem xét loại trừ "nước giải khát hoặc đồ uống được làm từ nước ép quả hoàn nguyên hoặc từ nước trái cây cô đặc hoàn nguyên" ra khỏi diện chịu thuế TTĐB. Điều này sẽ khuyến khích tiêu dùng các sản phẩm lành mạnh.

Do đặc thù sản phẩm dạng lỏng, hàm lượng dinh dưỡng có thể có sai số, đề xuất bổ sung quy định. Việc xác định hàm lượng đường căn cứ vào thông tin nhà sản xuất công bố trên nhãn và chấp nhận mức dung sai ±20%. Khuyến nghị sử dụng phương pháp thử nghiệm hiện đại, chính xác cao (như sắc ký lỏng HPLC) để xác định hàm lượng đường. “Các đề xuất này nhằm mục đích làm rõ đối tượng chịu thuế, bảo vệ người tiêu dùng và khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm có lợi cho sức khỏe” – nội dung văn bản VCCI nêu.

Theo VCCI, điểm bất hợp lý lớn nhất nằm ở thời điểm áp dụng các loại thuế đối với nước giải khát có đường.

Cụ thể, Luật Thuế TTĐB quy định chỉ từ ngày 1/1/2027, nước giải khát chứa trên 5g đường/100ml mới phải chịu thuế TTĐB 8%. Điều này có nghĩa năm 2026 các mặt hàng này vẫn chưa phải nộp thuế này.

Tuy nhiên, Nghị định 174/2025 lại liệt kê chúng vào danh mục không được giảm 2% thuế giá trị gia tăng (GTGT) ngay từ 1/1/2026, với lý do đây là mặt hàng sẽ phải chịu thuế TTĐB. Sự mâu thuẫn này được VCCI đánh giá là bất hợp lý và gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Bối cảnh hiện tại càng khiến vấn đề thêm cấp thiết. Các doanh nghiệp nước giải khát đang phải chi những khoản lớn để cải tiến công thức (như giảm đường), điều chỉnh kế hoạch kinh doanh, trong khi sức mua trên thị trường đang suy giảm.

Số liệu từ Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam cho thấy, tồn kho sản lượng nước ngọt có ga tính đến tháng 7/2025 ước giảm 13,2%. Phần lớn doanh nghiệp trong ngành đang chứng kiến mức sụt giảm đáng lo ngại về doanh thu và lợi nhuận.

Trước tình hình trên, VCCI kiến nghị cho phép mặt hàng nước giải khát có đường tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế GTGT trong suốt năm 2026, trước khi chính thức áp thuế TTĐB vào năm 2027.

Thanh Hoa