PNO - Sự ra đi đột ngột của Văn Lê, một cây bút tài hoa, một nhân cách đáng kính trọng, làm việc không biết mệt mỏi ngay cả khi lâm trọng bệnh, đã gây bàn hoàng cho những người yêu quý ông.
Đa năng và giàu sức sáng tạo, làm thơ,viết văn, nghiên cứu phê bình, làm báo, biên kịch, đạo diễn phim, có thể nói dấu ấn văn hóa và phẩm hạnh mà người hiền Văn Lê để lại rất đáng ngưỡng mộ.
Sinh trưởng ở Ninh Bình, chàng trai Lê Chí Thụy sớm rời ghế nhà trường xung phong vào chiến trường Nam Bộ từ năm 1966, rồi trở thành cây bút trên mặt trận văn hóa với bút danh Văn Lê. Ông từng là phóng viên báo Văn Nghệ Quân Giải Phóng, Văn Nghệ Giải Phóng, Văn Nghệ. Đất nước thống nhất, ông xuất ngũ năm 1976, nhưng rồi lại tái ngũ năm 1977 khi chiến tranh biên giới Tây Nam nổ ra, đến năm 1982 mới ra quân hẳn.
 |
| Nhà thơ Văn Lê |
Giống như những cây bút cùng thế hệ, chiến tranh trở thành nguồn cảm hứng chủ đạo cho trang viết, mà kết quả là mấy mươi tập thơ, trường ca, truyện ký, tiểu thuyết của ông đã xuất bản như: Một miền đất, những con người (tập thơ, 1976), Những ngày không yên tĩnh (truyện, ký 1978), Đồng chí đại tá của tôi (truyện, 1981), Ngôi chùa ở Pratthana (tiểu thuyết, 1985), Hai người còn lại trong rừng (tiểu thuyết, 1989), Phải lòng (tập thơ, 1994), Nếu anh còn được sống (tiểu thuyết, 1994-2002; xuất bản tại Hàn Quốc năm 2003), Những cánh đồng dưới lửa (trường ca, 1997), Đồng dao thời chiến tranh (tiểu thuyết, 1999), Cao hơn bầu trời (tiểu thuyết, 2004)…
Thế nhưng khác với nhiều nhà văn cùng thế hệ đã sớm gác bút nghỉ ngơi, Văn Lê cho đến những năm tháng cuối đời chiến tranh vẫn là nỗi ám ảnh khôn nguôi và nguồn cảm hứng bất tận để dựng nên những tiểu thuyết đồ sộ, tiêu biểu là Mùa hè giá buốt (2009, tái bản 2012), Phượng hoàng (2014, tái bản 2020), Quần ma loạn vũ (đã hoàn chuẩn bị xuất bản), đó là chưa kể tập thơ Vé trở về (2013)...
Đối với Văn Lê, nếu được sống không tiếp tục viết, thì sự hy sinh của bao con người trong chiến tranh trở nên vô nghĩa. Hai tiểu thuyết Mùa hè giá buốt, Phượng hoàng đều được dư luận đánh giá cao và được trao Giải thưởng Bộ Quốc phòng, Giải thưởng Văn học nghệ thuật TP.HCM 5 năm.
Không chỉ là tiểu thuyết hay nhất viết về chiến dịch Mậu Thân 1968, mà Mùa hè giá buốt còn là một trong vài cuốn tiểu thuyết hiếm hoi hay nhất về chiến tranh chống Mỹ, trong khi Phượng hoàng là tiểu thuyết duy nhất đến nay viết về một chiến lược chiến tranh cùng tên hết sức khốc liệt do đối phương thực hiện. Độ lùi thời gian và sự chín chắn trải nghiệm đã giúp Văn Lê tái hiện chiến tranh một cách khách quan, sòng phẳng, toát lên vẻ đẹp phẩm hạnh, đức hy sinh của con người bị cuốn trong mưa bom bão đạn.
Một nguồn cảm hứng chủ đạo khác của Văn Lê là cội nguồn lịch sử và văn hóa dân tộc. Mười năm trở lại đây, bên cạnh các tiểu thuyết về chiến tranh, ông đã dành tâm huyết viết nên ba cuốn tiểu thuyết mang tính sử thi độc đáo: Mỹ nhân (2013), Thần thuyết của người Chim (2014) và mới đây là Cống nhân (2020). Cái tài của Văn Lê không chỉ ở kiến văn thâm hậu, cách dựng chuyện, sức liên tưởng phong phú, mà còn khơi dậy lòng yêu nước, niềm tự tôn lịch sử, văn hóa của dân tộc.
Không chỉ thơ văn, mà đề tài lịch sử còn chi phối cả phim ảnh của Văn Lê. Vào dịp 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, bộ phim truyện Long Thành cầm giả ca do Văn Lê biên kịch - Đào Bá Sơn đạo diễn đã gây tiếng vang và đoạt nhiều giải thưởng lớn. Viết kịch bản Long Thành cầm giả ca, ông muốn thông qua lịch sử để hình dung thời thế lúc ấy hỗn độn thế nào, số phận bấp bênh của con người, đặc biệt là giới nghệ sĩ có khuynh hướng sống ra sao.
Vì say mê lịch sử dân tộc mà Văn Lê còn quay nhiều bộ phim tư liệu, đặc biệt là thời kỳ đầu nước đổi mới. Ông đã xuôi ngược đi thực tế các công trình mới xây dựng, gặp gỡ phỏng vấn nhiều nhà lãnh đạo cao cấp, phản ánh nhiều mặt đời sống xã hội trì trệ, lạc hậu, nghèo khó đang dần thay đổi theo chiều hướng tích cực. Những thước phim ghi dấu ấn lịch sử một thời nhưng có giá trị tư liệu văn hóa mãi mãi.
Dù dựng nên hàng chục bộ phim hay tiểu thuyết đồ sộ nhưng thơ ca vẫn là niềm say mê lớn nhất của Văn Lê. Và từ trong thẳm sâu trái tim ông, những vần thơ vẫn vút lên những điều kỳ diệu đầy tự hào về lịch sử, văn hóa dân tộc mình, như trong bài thơ Những người làm chủ Biển Đông ông viết: “Dân tộc anh đi qua chiến tranh, đã từng hành quân từ thời tiền sử/ Cái thời chưa rành rọt núi sông/ Cái thời dân tộc anh còn gọi là LạcViệt/ Nguồn cội sinh ra bởi giống Tiên Rồng”.
Văn Lê - người hiền trong tính cách lẫn trong sáng tạo, là một trong những con cháu ưu tú của dòng giống Tiên Rồng đã bay về cùng tổ tiên.
Phan Hoàng
| Chia sẻ bài viết: |
Bộ Văn hóa, Thể thao và du lịch cần là đầu tàu để áo dài thành di sản
Trẻ mất mạng vì YouTube: Xin đừng "mất bò mới lo làm chuồng"
Thuỷ Tiên suýt bị lật thuyền vì YouTuber: Liêm sỉ của người làm YouTube?
PGS.TS Bùi Hoài Sơn: “Quá nhiều vướng mắc để áo dài trở thành di sản”
Khoảng trống sách về đô thị thông minh: Không thể tuỳ tiện lấp đầy
Từ thuở điện ảnh Việt Nam chưa phát triển, những tác phẩm của đạo diễn Hồ Quang Minh mang đậm hơi thở Việt Nam đã được mang ra nước ngoài.
Khi được đứng cùng sân khấu với mẹ, họ hạnh phúc, an tâm. Có người, khi mẹ mất đi, không thể tiếp tục theo nghề vì mất mát quá lớn.
"Đoạn trường vinh hoa", đã không chỉ là câu chuyện về một gánh cải lương tuồng cổ, một câu chuyện phim về văn hóa...
Chuyện nữ ca sĩ Thủy Tiên bị bỡn cợt trang phục trong chuyến đi từ thiện về miền Trung khiến nhiều người cảm thấy bất nhẫn, phải lên tiếng bênh vực cô.
Nhà thiết kế Sĩ Hoàng, nhà sưu tầm sách Nguyễn Bình Phương, hoạ sĩ Trần Thế Vĩnh... đưa xe cổ, tranh, sách quý đấu giá để quyên góp tiền làm từ thiện.
Bà Huỳnh Ngọc Vân (Giám đốc Bảo tàng Áo dài) cho rằng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần đứng ra điều phối để lựa chọn hướng đi phù hợp.
Ca sĩ Thuỷ Tiên nói trong lúc thuyền chông chênh sắp lật, những YouTuber nằng nặc đòi lên thuyền đi cùng cô trước đó vẫn mải miết livestream, bất chấp nguy hiểm.
3 ca khúc đều ra đời trong thời gian ngắn, bắt nguồn từ cảm xúc khâm phục, xúc động của các tác giả.
Dùng ngòi bút nhiệt huyết hiếm có, Kawakami biến nhiều nghịch lý giới tính cô “tai nghe mắt thấy” thành những tác phẩm văn học ấn tượng về quyền phụ nữ.
"Ẩm thực mẹ làm" trở thành một trong những nhà sáng tạo nội dung của Việt Nam được vinh danh tại YouTube Fanfest năm nay.
Nghệ sĩ Chấn Đạt (cha của Chấn Cường) nhập viện trong tình trạng nguy cấp. Từ đầu năm, do ảnh hưởng dịch bệnh nên thu nhập của Chấn Cường khá bấp bênh.
Sáng 17/10, chương trình biểu diễn “Tôi yêu áo dài Việt Nam” năm 2020 đã diễn ra tại Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh, TPHCM.
Mưa bão không ngớt, liệu những nguyên tắc quốc tế trong việc bảo vệ, bảo tồn Quần thể di tích Cố đô Huế - có trở nên “bất khả” trong biển nước?
Cái chết của bé gái 5 tuổi vì học theo trò treo cổ trên YouTube một lần nữa cho thấy tác hại từ các kênh YouTube độc hại dành cho trẻ em.
Áo dài đã đồng hành cùng không ít người đẹp Việt ra quốc tế nhưng có thể chưa để lại nhiều dấu ấn đậm nét.
Trên mạng xã hội YouTube ở Việt Nam hiện nay có khá nhiều chàng trai trẻ...
Hiện chưa có văn bản pháp lý nào công nhận áo dài là của Việt Nam, do đó, chúng ta khó có thể lên án, hoặc đòi quyền lợi cho áo dài.
Áo dài Việt là của người Việt, điều đó phải được chứng minh bằng văn bản, nhằm tránh sự “chiếm đoạt” văn hóa đến từ các quốc gia.
