Cà phê giá rẻ có thể không làm từ cà phê

Giá rẻ đến khó tin

Trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, TikTok Shop, Lazada, có hàng trăm thương hiệu cà phê lớn nhỏ, phần lớn là của các đơn vị sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ, địa chỉ mơ hồ. Giá bán các sản phẩm này rẻ đến mức khó tin, thậm chí rẻ hơn giá hạt cà phê thô trên thị trường.

Chẳng hạn, trên TikTok Shop, gian hàng “Cà phê chồn…” rao bán bộ (combo) 3 gói cà phê có tổng trọng lượng 1,5kg với giá chỉ 65.000 đồng do “giảm giá sâu”, bán combo 3kg cà phê với giá chỉ 97.750 đồng do “đã khuyến mãi hơn 177.000 đồng”. 2 bộ sản phẩm này đã thu hút hơn 3.800 lượt mua và gần 500 lượt đặt lại, cho thấy sức tiêu thụ mạnh dù mức giá phi lý.

Thử đặt mua, chúng tôi nhận được 2 sản phẩm này chỉ trong vòng 1 ngày. Khi kiểm tra bao bì sản phẩm loại 500g, chúng tôi thấy trong thành phần được ghi trên bao bì, có nhiều chất phụ gia nhưng không ghi rõ hàm lượng. Các thành phần được liệt kê gồm đậu nành, cà phê, phẩm màu tổng hợp (INS 150c), caramel (đường thắng, nước màu) nhóm III (caramel amoni), chất thay thế dầu bơ, hương dừa RS-200608, và hương hạt dẻ. Việc thiếu thông tin về hàm lượng khiến người tiêu dùng không thể biết chính xác lượng cà phê hay các thành phần khác có trong sản phẩm.

Ngoài ra, trên bao bì sản phẩm cũng không có số công bố sản phẩm theo quy định hiện hành.
Cũng trên TikTok Shop, một gian hàng chào bán combo 3kg “cà phê đặc biệt” với giá 118.000 đồng, tức chưa tới 40.000 đồng/kg. Theo mô tả, đây là “cà phê phin truyền thống” được pha trộn với “nguyên liệu hỗ trợ”, nhưng không nói rõ các nguyên liệu đó là gì. Với combo trên, gian hàng này đã chốt và bán hơn 11.000 đơn hàng. Một gian hàng khác rao bán combo 6 gói cà phê (tổng cộng 3kg) với giá 136.000 đồng, cà phê chồn nâu 1,5kg với giá 165.000 đồng.

Trong thành phần gói “cà phê chồn” giá 65.000 đồng/1,5kg, có rất nhiều phụ gia nhưng không rõ tỉ lệ, hàm lượng

Trong chợ Kim Biên, quận 5, TPHCM, các loại hương liệu cà phê được bán khá phổ biến nhưng nguồn gốc và thành phần lại rất mù mờ. Nhân viên sạp K. giới thiệu loại hương cà phê dạng nước có giá 50.000 đồng/chai 100g, là dung dịch màu đen có mùi cà phê khá nồng, được đựng trong một chai nhựa nhỏ. Chai dung dịch này không nhãn mác nên người mua không thể xác định thành phần, nguồn gốc. Khi được hỏi, người bán nói đây là sản phẩm được nhập từ Thái Lan. Nhân viên này còn hướng dẫn cách pha trộn cà phê với bột bắp hoặc bột đậu nành; nếu cà phê thành phẩm chưa đủ thơm thì nhỏ thêm vài giọt tinh dầu hương cà phê.

Sạp C.L. kế sạp K. lại chào bán hương cà phê dạng bột với giá 60.000 đồng/kg, được nhập từ Mỹ. Thông tin trên bao bì cũng chỉ vỏn vẹn dòng chữ “Coffee Power 603341” cùng trọng lượng và hạn sử dụng, không có thông tin về thành phần, nhà sản xuất hay đơn vị phân phối. Theo người bán, loại dạng bột màu trắng này dễ sử dụng hơn dạng nước nên được nhiều khách hàng ưa chuộng. Khách hàng có thể mua hương liệu về pha trộn với bột bắp rang, bột đậu rang, nước màu và một ít bột cà phê rang, sau đó đóng gói là thành “cà phê rang xay nguyên chất”.

Doanh nghiệp chân chính khó cạnh tranh nổi

“Cơn lốc” cà phê giá rẻ trên các sàn thương mại điện tử khiến nhà sản xuất cà phê chân chính ngao ngán do giảm thị phần. Ông Nguyễn Ngọc Luận - Chủ thương hiệu cà phê Meet More - khẳng định, không thể bán 1,5kg cà phê thành phẩm với giá chỉ 65.000 đồng, trừ phi làm dối.
Ông cho biết, giá cà phê nhân mua tại vườn hiện nay là 130.000 đồng/kg; thêm khâu chế biến, đóng gói thì giá chắc chắn cao hơn mức 130.000 đồng/kg: “Tôi từng mang cà phê đi chào hàng ở nhiều đại lý, cửa hàng nhưng phần lớn đều lắc đầu vì họ đã quen mua cà phê giá rẻ”. Ông cho hay, giá sản phẩm cà phê rang xay nguyên chất Meet More là 1,1 triệu đồng/kg.

Ông Phan Minh Thông - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Phúc Sinh - kể, khi đưa ra thị trường, cà phê nguyên chất nhãn hiệu K-Coffee không được đón nhận do người tiêu dùng trong nước đã quen với thứ cà phê giá rẻ có vị bắp, đậu và hương liệu hóa chất. Ông phân tích: “Giá cà phê rang xay tại nhà máy là 235.000 đồng/kg, vậy mà ngoài thị trường lại bán 130.000-150.000 đồng/kg. Đó chắc chắn không phải cà phê thật. Ai đi ngang nhà máy cà phê mà cách 3km vẫn ngửi thấy mùi thơm thì đó là mùi hóa chất chứ không phải mùi cà phê”.

Ông Lê Hữu Nghĩa - Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Lê Thành - cho rằng, Việt Nam là nước xuất khẩu và tiêu thụ cà phê hàng đầu thế giới, nên tình trạng sản xuất cà phê giả tràn lan là mối nguy lớn. Những sản phẩm giả được bán với giá rất rẻ khiến người tiêu dùng lầm tưởng đó là mức giá chuẩn và so sánh một cách vô căn cứ với cà phê thật. Do vậy, doanh nghiệp làm ăn chân chính rất khó cạnh tranh về giá so với các cơ sở sản xuất gian dối. Ông nói: “Nhà nước cần có những giải pháp cụ thể và kiên quyết để bảo vệ các doanh nghiệp làm ăn chân chính. Không thể chấp nhận sự tồn tại của những cơ sở không có bảng hiệu, đều đặn đưa hàng giả, hàng nhái ra thị trường”.

Theo ông Nguyễn Ngọc Luận, tình trạng sản xuất cà phê pha trộn, bán giá rẻ bất thường đã tồn tại lâu nay. Nguyên nhân chủ yếu là do quản lý thị trường lỏng lẻo, tạo kẽ hở cho một số đơn vị trục lợi. Muốn xử lý triệt để nạn sản xuất hàng kém chất lượng, không thể chỉ bắt, xử phạt mà phải có một chiến lược truyền thông đồng bộ để người tiêu dùng hiểu như thế nào là cà phê sạch, cà phê thật. Khi người tiêu dùng đủ kiến thức, đủ cảnh giác thì hàng giả mới không còn đất sống.

Theo ông Lê Hữu Nghĩa, công tác quản lý hàng hóa đầu vào trên các sàn thương mại điện tử cũng rất lỏng lẻo, chỉ cần doanh nghiệp có đủ giấy tờ là được phép bán. Thậm chí, ai bán chạy còn được ưu tiên hiển thị, lên vị trí đẹp mà lý do họ bán được chỉ là giá rẻ và khuyến mãi nhiều. Ông nói, nếu không có sự quản lý, truyền thông đồng bộ thì người sản xuất, kinh doanh hàng thật sẽ mãi thua thiệt, và người tiêu dùng sẽ phải tiếp tục sống chung với hàng giả, hàng kém chất lượng.

Mai Ca - Thanh Hoa