Bạo lực học đường leo thang, làm sao hạ nhiệt?

Khi học sinh ra tay với bạn bè

Đầu tháng 11/2025, clip 6 nữ sinh lớp Tám, Trường THCS An Điền (phường Long Nguyên, TPHCM) đánh hội đồng 1 nữ sinh khác trong nhà vệ sinh lan truyền trên mạng xã hội. Cả nhóm nữ sinh liên tục tát, đạp vào mặt, bụng rồi túm tóc quăng quật nữ sinh xuống đất một cách thô bạo. Nguyên nhân được nhà trường xác định là do các em mâu thuẫn trong giờ học thể dục.

Nhóm nữ sinh lớp Tám, Trường THCS An Điền (phường Long Nguyên, TPHCM) đánh hội đồng 1 nữ sinh trong nhà vệ sinh - Ảnh cắt từ clip

Vụ việc tương tự cũng xảy ra vào tháng Mười tại Trường THCS Phú An (phường Hòa Lợi, TPHCM). Nhà trường đình chỉ học tập 7 ngày, hạ hạnh kiểm xuống mức trung bình học kỳ I với 2 nữ sinh đánh bạn trong nhà vệ sinh. 8 học sinh đứng xem và quay video bị đình chỉ học tập 3 ngày, hạ hạnh kiểm xuống mức trung bình của tháng.

Cuối tháng Mười, TPHCM lại xảy ra bạo lực học đường. Hình ảnh 2 nhóm học sinh Trường THPT Thủ Thiêm (phường Bình Trưng) đánh nhau gần trường khiến nhiều phụ huynh lo lắng. 1 nam sinh bị đánh ngã xuống đường, lên cơn co giật nhưng nhóm vẫn tiếp tục đuổi đánh bạn khác. Khi người lớn can thiệp, nhóm này lên xe bỏ chạy, mặc nạn nhân nằm co giật ở góc đường.

Trong tháng Mười, Mười một đã xảy ra 3 vụ học sinh dùng hung khí tấn công bạn. Trong đó, 1 nam sinh lớp Tám Trường THCS Quang Trung (tỉnh Lào Cai) bị bạn dùng hung khí tấn công rồi đẩy xuống hồ. Còn tại Thanh Hóa, trong vòng chưa đầy 1 tháng qua đã xảy ra 2 vụ việc học sinh bị bạn dùng hung khí đâm tử vong...

Nhận định đây là những vụ bạo hành nghiêm trọng, thạc sĩ Nguyễn Thị Ngọc Vui - giảng viên Khoa Tâm lý học, Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM) - cho rằng, lỗi không hoàn toàn ở học sinh mà người lớn cũng có phần trách nhiệm.

“Học sinh ở độ tuổi này đang trong giai đoạn phát triển và thường có tâm lý muốn chứng tỏ bản lĩnh, muốn trở thành người mạnh mẽ. Cảm giác được tôn trọng hay sợ hãi đều có thể khiến các em tìm cách thể hiện bằng bạo lực. Những hành vi, nhận thức này chịu ảnh hưởng lớn từ lối sống của gia đình, môi trường sống hoặc bắt chước phim ảnh, trò chơi điện tử, bạn bè…” - bà phân tích và cho rằng, ngoài phạt học sinh vi phạm, cơ quan quản lý, nhà trường, gia đình và xã hội cần có chiến lược dài hạn để ngăn chặn những hành vi này trong môi trường học đường.

Cần phòng ngừa, can thiệp có hệ thống

Ông Phạm Quang Hiếu - Hiệu trưởng Trường THPT Thủ Thiêm - cho hay, việc xử lý, kỷ luật học sinh thực hiện theo Thông tư 19/2025/TT-BGDĐT của Bộ GD-ĐT. Những vụ việc nghiêm trọng, liên quan đến yếu tố hình sự (như các vụ ở Thanh Hóa, Lào Cai) sẽ do cơ quan công an điều tra, xử lý. Những vi phạm còn lại sẽ do hội đồng kỷ luật trường xử lý.

Vụ việc 2 nhóm học sinh đánh nhau gần trường, nguyên nhân được xác định là do bạn mượn “mấy chục ngàn” nhưng không trả nên chặn đường đánh. Học sinh bị đánh đã ổn định sức khỏe và tâm lý nên nhà trường xử lý trong phạm vi trường học. Những học sinh đánh bạn bị hạ kết quả rèn luyện, viết bản kiểm điểm; những em khác bị nhắc nhở trước toàn trường.

Ông cũng cho biết, trường đã tổ chức nhiều chương trình giáo dục kỹ năng, tuyên truyền về vấn đề bạo lực học đường, đồng thời có hệ thống giám thị để ngăn chặn nhưng bạo lực vẫn xảy ra. “Chúng tôi đã xử lý học sinh vi phạm ở hình thức kỷ luật cao nhất cho phép. Tuần này, trường đã mời công an về trao đổi, giáo dục thêm về bạo lực học đường, giúp các em hiểu rõ hơn tác hại và những ảnh hưởng của hành vi này” - ông Phạm Quang Hiếu nói.

Nghiên cứu sinh tâm lý học Nguyễn Minh Thành (Đại học Công giáo Louvain, Bỉ) chia sẻ, phần lớn hành vi bạo lực học đường xảy ra ở bậc THCS, THPT, nhất là những năm đầu THCS khi các em vừa chuyển tiếp từ tiểu học và đang trong độ tuổi dậy thì. Hiện chưa có nghiên cứu thực nghiệm nào ở Việt Nam về việc phát triển và đánh giá các chương trình phòng ngừa, can thiệp bắt nạt, bạo lực học đường.

Điều này để lại khoảng trống đáng tiếc, vì chúng ta thiếu chứng cứ để biết liệu các giải pháp đang áp dụng mang lại hiệu quả hay không? Hướng đi nào phù hợp để giúp giảm hiện tượng này.

“Ngành giáo dục cần đầu tư thực hiện những nghiên cứu này. Chúng ta cần một chương trình phòng ngừa, can thiệp có hệ thống, mang tính phân cấp, phù hợp với từng nhóm đối tượng... Chương trình này tập trung giải quyết các yếu tố từ nhiều góc độ” - anh Nguyễn Minh Thành nói.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Vui thì cho rằng, mỗi trường cần có phòng tham vấn tâm lý hoạt động hiệu quả hơn, do nhân viên có chuyên môn phụ trách. Chuyên viên phải chủ động tiếp cận học sinh có dấu hiệu bất ổn, thay vì chờ các em tìm đến; và không nên gán nhãn “hư hỏng” cho học sinh có hành vi lệch chuẩn, mà cần tìm hiểu nguyên nhân sâu xa để giúp đỡ các em.

“Hành vi bạo lực học đường xảy ra trước 18 tuổi không thể chỉ trông chờ vào sự nhận thức của trẻ. Chúng ta cần sự đồng hành, chung tay của nhiều phía: gia đình, nhà trường, các tổ chức xã hội, chuyên gia tâm lý...” - bà khẳng định.

Nguyễn Loan