Vắc xin phế cầu 20 và não mô cầu thế hệ mới đã có thể tiêm từ 6 tuần tuổi

BS.CKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa, Hệ thống Tiêm chủng VNVC - nhận định: “Cập nhật này là bước tiến quan trọng trong chiến lược bảo vệ trẻ từ những tháng đầu đời. Đây là giai đoạn có nguy cơ cao nhất mắc các bệnh viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết do não mô cầu cũng như các biến chứng nặng như viêm phổi, viêm màng não do phế cầu khuẩn gây ra”.

Trẻ tiêm vắc xin phòng bệnh tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC - Ảnh: An Nhiên

Trong cộng đồng, nguồn lây của các bệnh do phế cầu và não mô cầu chủ yếu đến từ người mang vi khuẩn nhưng không có triệu chứng, còn gọi là người lành mang trùng. Nhóm này có thể vô tình phát tán vi khuẩn khi ho, hắt hơi, nói chuyện, khiến trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi dễ mắc bệnh. Tiêm vắc xin được xem là biện pháp quan trọng nhất giúp giảm tỉ lệ người lành mang trùng, cắt đứt chuỗi lây truyền trong cộng đồng, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh, tử vong và hạn chế các di chứng nặng.

Tại Việt Nam, Hệ thống Tiêm chủng VNVC là đơn vị tiên phong triển khai tiêm vắc xin não mô cầu thế hệ mới ACYW-TT của Sanofi từ tháng 7/2025 và phối hợp cùng Pfizer đưa vắc xin phế cầu 20 về Việt Nam từ tháng 5/2025.

Trong đó, vắc xin phế cầu 20 được sản xuất tại Bỉ theo công nghệ cộng hợp tiên tiến, có khả năng phòng các “type” huyết thanh độc lực cao, gây bệnh nặng ở trẻ nhỏ. So với các vắc xin phế cầu trước đó, vắc xin phế cầu 20 có phạm vi bảo vệ rộng hơn khi bổ sung các “type” huyết thanh độc lực cao như 8, 10A, 11A, 12F và 15B, mở rộng đáng kể độ bao phủ trước các “type” vi khuẩn phế cầu đang lưu hành.

Còn vắc xin não mô cầu ACYW-TT ứng dụng công nghệ đột phá, sử dụng protein cộng hợp từ giải độc tố uốn ván (TT) có cấu trúc liên kết phân tử hiện đại, giúp kích thích đáp ứng miễn dịch bền vững. Vắc xin giúp phòng ngừa 4 nhóm huyết thanh não mô cầu gây bệnh phổ biến là A, C, Y, W-135.

Trẻ được bác sĩ khám sàng lọc trước khi tiêm vắc xin tại Hệ thống Tiêm chủng VNVC - Ảnh: An Nhiên

PGS.TS.BS Phạm Quang Thái - Phó trưởng khoa Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương - đánh giá, việc triển khai các vắc xin phế cầu thế hệ đầu đã giúp giảm đáng kể bệnh do các “type” huyết thanh được bao phủ bởi vắc xin, nhưng lại dẫn đến sự thay thế và gia tăng tần suất gây bệnh của các “type” gây bệnh ngoài vắc xin. Đây là lý do nhiều quốc gia quyết định chuyển sang sử dụng vắc xin phế cầu 20 để bao phủ nhiều “type” huyết thanh gây bệnh và duy trì hiệu quả phòng bệnh dài hạn.

Theo PGS Phạm Quang Thái, các nghiên cứu từ năm 2011 đến nay đã chỉ ra nhiều “type” phế cầu gây bệnh phổ biến ở trẻ em, bao gồm 6A, 6B, 19A, 23F, 19F và 14, và tất cả các “type” này đều có trong vắc xin phế cầu 20. “Với phạm vi bảo vệ rộng hơn, vắc xin phế cầu 20 là giải pháp quan trọng, giúp mở rộng độ bao phủ của các “type” phế cầu nguy hiểm gây bệnh, từ đó bảo vệ sức khỏe cộng đồng một cách toàn diện hơn”, PGS Phạm Quang Thái khẳng định.

Vắc xin phế cầu 20 được bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP theo tiêu chuẩn quốc tế của VNVC - Ảnh: Mộc Thảo

Phế cầu là nguyên nhân hàng đầu gây viêm phổi ở trẻ nhỏ, mỗi năm khiến 2,9 triệu trẻ mắc bệnh và gần 4.000 ca tử vong. Viêm màng não do phế cầu có tỉ lệ tử vong trên 50% nếu không điều trị kịp thời và 30-50% trẻ sống sót phải chịu di chứng vĩnh viễn như điếc, mù, liệt. Trong khi đó, não mô cầu gây hai bệnh phổ biến là viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết, có thể khiến người khỏe mạnh tử vong chỉ trong 24 giờ. Dù được chẩn đoán sớm và điều trị tích cực, tỉ lệ tử vong của bệnh vẫn ở mức 10-20%, có thể lên tới 50% nếu điều trị muộn. Từ đầu năm đến nay, cả nước ghi nhận hơn 80 ca bệnh do não mô cầu, đã có ca tử vong cảnh báo nguy cơ bệnh lây lan trong cộng đồng.

Gia An

Nguồn: VNVC