Trong ngôi nhà của kỷ vật chiến tranh

Ngôi nhà đơn sơ trưng bày kỷ vật chiến tranh nằm cạnh con đường bên bờ biển.

Trong ngôi nhà nghe kỷ vật kể chuyện

Ngôi nhà bằng tôn nằm cạnh con đường quốc phòng ven biển thi thoảng lại đón những đoàn khách, trong nước có, ngoài nước có, cả những đoàn cựu chiến binh, hay học sinh sinh viên. Họ tìm đến ngôi nhà ấy để nghe những kỷ vật chiến tranh kể lại câu chuyện của mình.

Đó là một bảo tàng tại gia của anh Ngô Duy Duyệt (50 tuổi, trú xã Trung Giang trước đây, nay là xã Bến Hải, Quảng Trị). Trong căn phòng triển lãm nhỏ, từ vỏ đạn, mảnh bom, những bức ảnh, bưu thiếp, thư của các chiến sĩ, cho đến những vật dụng hàng ngày trong đời sống quân ngũ như chiếc cặp lồng, cặp kính, bật lửa… hay những thiết bị quân sự như kính viễn vọng, la bàn… đều nhắc nhớ quá khứ đau thương nhưng cũng đầy kiêu hãnh.

Trong căn nhà chỉ rộng vài chục mét vuông, kỷ vật chiến tranh của anh Duyệt được treo, trưng bày kín 4 bức tường.

Sinh năm 1975 ở đất lửa Quảng Trị, anh Duyệt cũng không thể hình dung chiến tranh khốc liệt đến nhường nào. Nhưng, những gì mà chiến tranh để lại trên vùng đất tuyến lửa, qua sách báo, qua lời kể… đã khiến anh yêu hơn, trân quý hơn hòa bình.

Niềm say mê những kỷ vật thời chiến cứ mãi đeo đuổi anh, khiến anh nuôi ước mơ xây dựng một “bảo tàng” kỷ vật chiến tranh để mọi người hiểu hơn về sự khốc liệt và thương đau của những tháng ngày khói lửa. Cùng chiếc xe máy cũ, anh Duyệt dành nhiều thời gian rong ruổi trên các nẻo đường, từ địa phương miền núi, tây nguyên, đến vùng bãi ngang, miền biển, thậm chí là vượt hàng ngàn cây số ra Bắc, vào Nam để sưu tầm.

Có chút vốn của gia đình, anh mở đại lý thu gom phế liệu, công việc này cũng giúp anh tìm được những món đồ cũ rất giá trị. Đôi khi, gặp những vỏ bom trong rừng sâu, anh phải thuê xe trâu kéo về. Cứ nghe đâu có vỏ bom đạn hay những kỷ vật còn sót lại là anh tìm đến ngay.

Những kỷ vật chiến tranh với đầy đủ kích thước, chất liệu đến từ nhiều thời kỳ khác nhau.

Sau những chuyến đi “săn” kỷ vật, “bảo tàng tại gia” của anh Duyệt lại có thêm những món đồ giá trị, từ ngòi bút, ly uống nước, bàn, ghế, chiếc đèn pin, bộ áo quần, túi xách, chăn mền, nồi niêu, chén bát… cho đến những quân trang, thiết bị quân sự như máy phát điện, bi đông, vỏ đạn pháo, vỏ bom, súng, ghi lát sân bay…

Anh dọn dẹp, lau chùi, rửa sạch từng thứ một, và tìm hiểu thêm các tài liệu sách, báo, phim ảnh... để có kiến thức về từng kỷ vật dù là nhỏ nhất. Anh bảo, rất nhiều kỷ vật gắn với từng câu chuyện, nhưng bản thân anh với kiến thức hạn hẹp cũng chưa thể tìm ra tư liệu về chúng. Vì thế, khi có nhiều cựu chiến binh, và cả du khách nước ngoài chia sẻ những câu chuyện liên quan, anh mừng rỡ lưu lại từng thông tin để làm giàu thêm kho tàng kỷ vật của mình.

Hơn 25 năm qua, anh Duyệt đã miệt mài sưu tầm hơn 1.000 kỉ vật thời chiến và trưng bày tại nhà của mình.

Trong bộ sưu tập đồ sộ của anh Duyệt, ngoài những kỷ vật của bộ đội Việt Nam, còn có cả những vật dụng của lính Mỹ. Từng có rất nhiều nhà sưu tập đã ngỏ ý mua lại những kỷ vật của anh, nhưng anh đều từ chối. Anh bảo nếu sau này không đủ sức sưu tầm nữa, anh hy vọng tìm được những người có tâm huyết để trao tặng lại gia tài kỷ vật này, như thế mới có thể được gìn giữ, phát huy giá trị.

Những bài học lịch sử sống động

Trong căn nhà chỉ rộng vài chục mét vuông, kỷ vật chiến tranh của anh Duyệt được treo, trưng bày kín 4 bức tường, nằm đầy trên các kệ, tủ và khắp các lối đi. Mỗi khi khách ghé thăm, trong suốt câu chuyện kể về từng kỷ vật, anh Duyệt luôn nhắc đến những di tích lịch sử tại Quảng Trị, những ký ức đau thương và những niềm tự hào ở đất lửa.

“Sinh ra ở đất lửa Quảng Trị, tôi muốn sưu tập kỷ vật về chiến tranh để thế hệ sau này thấy được, chiến tranh dù khốc liệt nhường nào cũng không thể thắng nổi ý chí và lòng quyết tâm sắt đá của con người Việt Nam” - anh Duyệt bộc bạch.

Bây giờ, căn nhà nhỏ mái lợp tôn của anh đã trở thành điểm đến của rất nhiều người dân và du khách, nhất là các cựu chiến binh trên hành trình về vùng “đất lửa” Quảng Trị. Có nhiều khách đi theo tour du lịch đến chiêm ngưỡng để mong có cái nhìn thấu hiểu về lịch sử. Nhiều học sinh sinh viên được sờ tận tay, được thấy tận mắt những vỏ đạn, mảnh bom, sẽ là ví dụ trực quan sinh động nhất cho những bài học lịch sử ở trường.

Anh Duyệt đã trở nên bận rộn hơn kể từ khi mở cửa miễn phí đón mọi người đến tham quan. “Tôi muốn các thế hệ hôm nay và mai sau sinh ra trong thời bình, khi nhìn những hình ảnh vỏ bom, vỏ mìn còn sót lại này sẽ hiểu hơn về sự khốc liệt của chiến tranh, để trân quý cuộc sống mình đang có. Tôi cũng mong các chủ nhân mai sau của đất nước, góp sức bảo vệ thành quả cách mạng, và đừng để chiến tranh phải xảy ra” - anh bộc bạch.

Trong quá trình sưu tầm, anh Duyệt vẫn thường xuyên tìm được những vũ khí, vật liệu nổ còn sót lại, anh báo cáo và giao nộp tới cơ quan chức năng.

Trong quá trình sưu tầm các kỷ vật chiến tranh, anh Ngô Duy Duyệt vẫn thường xuyên tìm được những vũ khí, vật liệu nổ còn sót lại. Những lúc như thế, anh lập tức báo cáo tới cơ quan chức năng, giao nộp các loại vũ khí vật liệu nổ này.

Chẳng hạn đầu năm 2024, anh Duyệt nhặt được 1 chiếc túi chứa 274 viên đạn bằng đồng chưa qua sử dụng. Nhận thức được sự nguy hiểm của loại vũ khí này nếu vào tay kẻ xấu, anh Duyệt đã nhanh chóng báo cáo và đem nộp cơ quan chức năng.

Tương tự, vào cuối tháng 4/2024, anh Duyệt cũng phát hiện trong số vật liệu thu mua làm kỷ vật chiến tranh sưu tầm về có 32 viên đạn là vũ khí quân dụng, 1 đầu đạn pháo và 7 quả đạn cối chưa qua sử dụng, anh đã giao nộp ngay số vũ khí, vật liệu nổ trên cho cơ quan công an theo quy định.

Tiêu Dao – Bảo Anh