TPHCM sẵn sàng vận hành hiệu quả chính quyền 2 cấp

Cán bộ phải học hỏi, đổi mới không ngừng

Từng e ngại với việc làm thủ tục hành chính online, chị Nguyễn Phước Xuân Giang (phường 9, quận 8) không khỏi bất ngờ sau khi đăng ký khai sinh cho con qua Cổng dịch vụ công quốc gia. Sau khi chị nhập mã giấy chứng sinh, hệ thống tự động cập nhật thông tin từ bệnh viện, sau đó chỉ việc chờ gửi giấy khai sinh, thẻ bảo hiểm y tế đến nhà. Theo chị, quy trình làm thủ tục vừa nhanh gọn, vừa minh bạch về thời gian, chi phí và có thể theo dõi trực tuyến. Chị hy vọng, với mô hình chính quyền 2 cấp, thời gian và quy trình làm thủ tục sẽ tiếp tục được rút ngắn, không chạy lòng vòng qua nhiều cơ quan, tốt nhất chỉ cần “1 nơi tiếp nhận, 1 lần khai báo” là ra kết quả.

Tương tự, anh Dương Thái Duy (phường 1, quận Gò Vấp) cũng bày tỏ sự hài lòng với nền hành chính số. Theo anh, việc sáp nhập tỉnh, phường nên là cơ hội để đổi mới bộ máy hành chính theo hướng linh hoạt, minh bạch, lấy người dân làm trung tâm: “Tôi ấn tượng nhất là sự liên thông giữa các loại giấy tờ. Thao tác online dễ hiểu, cán bộ hướng dẫn tận tình. Tôi mong sau khi sáp nhập, bộ máy hành chính sẽ giữ lại những cán bộ có năng lực, tận tâm, phục vụ người dân với trách nhiệm cao”.

Cán bộ UBND phường 1, quận Gò Vấp hướng dẫn người dân chuyển từ hình thức làm hồ sơ giấy sang trực tuyến

Ông Dương Văn Kim - Chủ tịch UBND phường 1, quận Gò Vấp - cho biết, sau sáp nhập, phường mới sẽ mang tên Hạnh Thông, quy mô lớn hơn, khối lượng công việc của cán bộ tăng đáng kể. Trước đây, cán bộ không chuyên trách lo việc tiếp dân, nay công chức phải gánh thêm phần việc này. Do đó, mỗi cán bộ, công chức không những phải nắm vững nghiệp vụ mà còn phải chủ động học việc, nâng cao năng lực và tinh thần trách nhiệm. “Trước đây, cán bộ có thể làm qua loa, nhưng bây giờ, nếu không làm được việc thì sẽ bị loại ngay” - ông nói.

Theo ông, việc số hóa công việc hành chính góp phần giảm các phần việc thủ công, nâng cao hiệu quả phục vụ nhưng với việc tinh gọn bộ máy, số lượng cán bộ giảm, áp lực công việc sẽ rất nặng nề trong giai đoạn đầu bởi vẫn còn nhiều phần việc cần làm thủ công, như ra quân đảm bảo trật tự đô thị. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để mỗi cán bộ thay đổi cách làm, thích nghi với mô hình mới, từ đó tạo ra nền hành chính tinh gọn, hiệu quả.

Nên phân quyền từ dưới lên

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thiện Trí - giảng viên Khoa Luật Hành chính - Nhà nước, Trường đại học Luật TPHCM - dự báo, việc sáp nhập phường, xã chắc chắn sẽ phát sinh nhiều thách thức trong giai đoạn đầu. Mô hình hành chính 3 cấp đã vận hành ổn định trong thời gian dài, nên việc chuyển đổi sang 2 cấp dễ khiến người dân và cán bộ lúng túng. Bà nói: “Chính sách không sai, nhưng nếu người dân không hiểu và đứng ngoài cuộc, rủi ro sẽ rất lớn”. Bà cho rằng, nếu chỉ cắt giảm cấp huyện một cách cơ học mà không phân định rõ ràng nhiệm vụ và quyền hạn, cấp xã sẽ phải “gánh” nhiều việc trong khi năng lực thực thi chưa chắc đáp ứng kịp.

Theo bà Nguyễn Thị Thiện Trí, để phân quyền hiệu quả, cần đánh giá lại chức năng, nhiệm vụ từng cấp chính quyền. Không nên tập trung quá nhiều quyền lực và đầu việc về cấp tỉnh mà bỏ qua khả năng giải quyết của cấp cơ sở - nơi tiếp xúc trực tiếp với người dân. Cấp xã phải chứng minh được năng lực bởi đây là “bộ mặt” của chính quyền trong đời sống hằng ngày. Bà đề xuất xã hội hóa một số dịch vụ hành chính công để giảm tải cho bộ máy nhà nước, nâng cao hiệu quả phục vụ.

Cũng theo bà, nhân sự là điểm mấu chốt. Cán bộ cấp xã và huyện có sự khác biệt lớn về năng lực nên nếu chỉ điều chuyển máy móc mà không xác định lại tiêu chí chất lượng, sẽ khó đạt được hiệu quả. Bà nói: “Cần xác định xã là một cấp chính quyền độc lập, không phải là huyện thu nhỏ, từ đó mới xây dựng bộ máy đúng hướng, bền vững và hiệu quả”. Bà cho rằng, một tâm lý phổ biến lâu nay của cán bộ cơ sở là ỷ lại, trông chờ chỉ đạo từ cấp trên. Do đó, cần sớm đưa những cán bộ giàu kinh nghiệm từ cấp huyện về xã, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu để bồi dưỡng chuyên môn, nâng cao tác phong, đạo đức công vụ cho cán bộ xã. “Chính quyền xã tiếp xúc trực tiếp với người dân nên nếu cán bộ thiếu năng lực và thái độ phục vụ đúng, rất dễ xảy ra tình trạng quan liêu, lạm quyền” - bà nói.

Để mô hình 2 cấp vận hành hiệu quả, bà Thiện Trí cho rằng, cấp tỉnh cần đóng vai trò chủ đạo trong giai đoạn chuyển tiếp: vừa thiết kế lại cơ chế, vừa giám sát, uốn nắn để xây dựng chính quyền cơ sở chuyên nghiệp, thân thiện, đáng tin cậy. Ngoài ra, nên thành lập trung tâm hành chính công cấp xã theo cơ chế “một cửa”, kết hợp đẩy mạnh dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4. Hiện tại, nhiều nơi đã triển khai số hóa nhưng vẫn còn những loại thủ tục hành chính buộc người dân phải trực tiếp đến cơ quan công quyền. Bà khẳng định: “Chỉ khi người dân tự hoàn tất thủ tục ngay tại nhà, mô hình chính quyền 2 cấp mới thực sự thể hiện đúng tinh thần phục vụ”.

Thanh Tâm