TPHCM quyết liệt chống khai thác IUU, kỳ vọng gỡ “thẻ vàng” trong năm 2026

Hội nghị được xem là bước rà soát quan trọng trước đợt làm việc lần thứ 5 của Đoàn thanh tra Ủy ban châu Âu (EC), dự kiến diễn ra vào tháng 3/2026.

Phát biểu khai mạc, Phó chủ tịch UBND TPHCM Bùi Minh Thạnh - Trưởng Ban Chỉ đạo IUU thành phố - yêu cầu các sở, ngành, địa phương và lực lượng chức năng đánh giá đúng thực trạng, chỉ rõ nguyên nhân chủ quan, khách quan và xác định rõ trách nhiệm từng cơ quan, đơn vị.

“Mục tiêu trọng tâm là duy trì, nâng cao hiệu quả phòng chống IUU; chuẩn bị kỹ lưỡng để thuyết phục EC bằng kết quả thực chất, không hình thức” - ông nói.

Chương trình “Ăn sáng cùng ngư dân” kết hợp tuyên truyền bảo vệ chủ quyền biển, đảo Việt Nam trên tàu kiểm ngư KN - 290 tại Chi đội Kiểm ngư số 2 (phường Phước Thắng), Bộ Tư lệnh TPHCM phối hợp với Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3 tổ chức - Ảnh: Thanh Tâm

Ngư dân mong được hỗ trợ chi phí VMS và chuyển đổi sinh kế

Ông Ngô Thanh Phúc - Chủ tịch UBND xã Long Hải - cho biết, chi phí lắp đặt hệ thống giám sát hành trình (VMS) hiện dao động 20-30 triệu đồng/thiết bị, chưa kể chi phí duy trì tín hiệu hằng tháng. Điều này khiến nhiều chủ tàu khó đáp ứng. Địa phương và ngư dân kiến nghị thành phố hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ chi phí này, đồng thời sớm ban hành chính sách chuyển đổi nghề phù hợp nhằm bảo đảm sinh kế bền vững cho người dân.

Cùng với đó, lực lượng Biên phòng tiếp tục tăng cường tuần tra, giám sát tại cửa biển, kiên quyết không để tàu cá không đủ điều kiện lén lút xuất bến, tránh tình trạng không khai báo, không ghi nhật ký hoặc bốc dỡ hải sản trái quy định. Phòng Kinh tế xã phối hợp các ngành hỗ trợ chủ tàu trong việc đăng kiểm, cải hoán, cấp giấy phép khai thác, chứng nhận an toàn kỹ thuật và an toàn thực phẩm. Danh sách tàu chưa đủ điều kiện được niêm yết công khai tại các ấp để chủ tàu chủ động hoàn thiện hồ sơ.

Chủ tịch UBND phường Vũng Tàu Vũ Hồng Thuấn thông tin, từ tháng 7/2025 đến nay, địa phương không phát sinh tàu cá bị nước ngoài bắt giữ do khai thác trái phép - thành quả duy trì ổn định từ tháng 4/2021.

Để đạt kết quả này, phường đã triển khai hàng loạt giải pháp mạnh: thành lập Ban chỉ đạo chống IUU cấp phường, xây dựng kế hoạch cao điểm khắc phục khuyến nghị EC, lập Tổ rà soát tàu cá, khảo sát vị trí neo đậu, chụp hình toàn bộ tàu chưa đủ điều kiện và bố trí neo đậu tập trung tại kênh Bến Đình. Danh sách tàu cá chưa đủ điều kiện được niêm yết công khai tại UBND phường, khu phố tuyến biển và các cảng cá.

Công tác tuyên truyền pháp luật thủy sản được tăng cường bằng nhiều hình thức; ngư dân được vận động khai thác đúng nghề, đúng vùng ghi trong giấy phép; các trường hợp có dấu hiệu vi phạm được phối hợp xử lý kịp thời.

Xây dựng nghề cá hiện đại, trách nhiệm

Đại tá Lê Minh Tuyên - Phó trưởng phòng An ninh kinh tế, Công an TPHCM - trình bày tham luận về công tác điều tra, truy tố các vụ việc tàu cá vi phạm khai thác IUU - Ảnh: Thanh Tâm

Đại tá Lê Minh Tuyên - Phó trưởng phòng An ninh kinh tế, Công an TPHCM - kiến nghị Sở NN-MT TPHCM sớm tham mưu UBND thành phố các giải pháp tháo gỡ vướng mắc về thủ tục đăng ký, gia hạn giấy phép tàu cá. Với số tàu đang neo đậu trong tỉnh nhưng chưa đủ điều kiện, ông đề nghị yêu cầu chủ tàu viết cam kết không vi phạm, hàng ngày chụp ảnh và gửi vị trí tàu về Ban Chỉ đạo qua ứng dụng trực tuyến.

Đối với các tàu neo đậu ngoài tỉnh, cần thành lập Tổ công tác cơ động đến địa phương liên quan để làm việc và bàn giao cho chính quyền sở tại quản lý. Với các tàu sắp hết hạn giấy phép, lực lượng chức năng phải hướng dẫn chủ tàu gia hạn ngay, tránh tình trạng tàu chạy liên tỉnh hoặc hoạt động quá hạn dễ bị EC kiểm tra đột xuất. Trong công tác truy xuất nguồn gốc và cấp giấy chứng nhận SC, nếu phát hiện bất thường, cơ quan chức năng phải kịp thời trao đổi với Công an để xác minh, xử lý.

Ông Hoàng Nguyên Dinh - Phó Chủ tịch UBND TPHCM - phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị - Ảnh: Thanh Tâm

Phát biểu chỉ đạo, ông Hoàng Nguyên Dinh - Phó Chủ tịch UBND TPHCM - đánh giá cao những tham luận sát thực tế, nhiều giải pháp cụ thể của cơ sở, lực lượng chức năng và chuyên ngành. Ông nhấn mạnh kỳ vọng các giải pháp được thực hiện hiệu quả ngay sau hội nghị, hướng đến mục tiêu thành phố và cả nước gỡ “thẻ vàng” trong thời gian sớm nhất.

Theo ông, thành phố sẽ kiện toàn Ban Chỉ đạo IUU cấp xã, trong đó Bí thư Đảng ủy làm Trưởng ban để huy động tối đa sức mạnh hệ thống chính trị. Thường trực Thành ủy cũng sẽ có văn bản giao trách nhiệm trực tiếp cho bí thư, chủ tịch UBND phường, xã về kết quả chống IUU.

Phó chủ tịch UBND TPHCM lưu ý một số nơi còn chênh lệch giữa báo cáo và thực tế; tình trạng tàu “nằm bờ”, không hoạt động hoặc đã chuyển địa bàn nhưng chưa được loại khỏi hệ thống vẫn xảy ra. Sở NN-MT, Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư được yêu cầu phối hợp địa phương rà soát toàn bộ tàu cá, cập nhật chính xác vị trí, hình ảnh, tọa độ neo đậu; lập biên bản bàn giao đối với tàu chuyển đi và xóa khỏi hệ thống những tàu không còn tồn tại, chấm dứt “số liệu ảo”.

Ông Hoàng Nguyên Dinh - Phó chủ tịch UBND TPHCM - trao bằng khen cho 9 tập thể, 11 cá nhân có thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ IUU năm 2025 - Ảnh: Thanh Tâm

Ông Hoàng Nguyên Dinh cũng đề nghị các địa phương thành lập tổ phản ứng nhanh để xử lý ngay trường hợp tàu mất tín hiệu VMS, xác minh nguyên nhân đầy đủ, không để bỏ sót hoặc xử lý chậm. Công tác kiểm soát phải rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm; đơn vị để xảy ra vi phạm phải chịu trách nhiệm trực tiếp.

Thành phố cũng sẵn sàng hỗ trợ nguồn lực nếu địa phương có nhu cầu. “Mục tiêu chung là xây dựng nghề cá hiện đại, có trách nhiệm; kiên quyết chống khai thác IUU và cùng cả nước gỡ ‘thẻ vàng’” - ông nhấn mạnh.

Thanh Tâm