Thực phẩm chức năng giả bị đổ đống, ai chịu trách nhiệm?

Hàng thật bán ở đâu?

Chị P.T.T.D. (37 tuổi, ở quận Tân Phú) cho biết vừa nghe thông tin vitamin, thực phẩm chức năng bị đổ đống, chị liền tìm trong tủ thuốc gia đình để kiểm tra.

Chị nói: “Do con biếng ăn, nên tôi thường mua cốm vi khoáng sinh học cho bé. Từ khi đồng nghiệp giới thiệu vitamin cho trẻ, tôi cũng mua cho con uống. Sau khi uống, bé tăng cân và có nhiều năng lượng hơn nên tôi cho con uống mỗi ngày 1 viên gần 2 năm nay.

Gần đây, tôi cũng mua thêm vài loại thực phẩm chức năng cho cha mẹ. Hầu như cả nhà ai cũng dùng nên khi nghe thực phẩm chức năng giả, bị đổ bỏ, tôi rất sợ”.

Sản phẩm liên quan đến sức khỏe bị đổ đống

Qua kiểm tra tủ thuốc, chị D. lo lắng không yên khi 1 trong 5 sản phẩm bổ sung sức khỏe của gia đình chị có tên Jollivit (một trong những thương hiệu sản phẩm bị đổ đống trên đường Nguyễn Văn Linh). Sản phẩm này chị mua về cho con trai 7 tuổi của mình uống để “ăn ngon, ngủ tốt, bé thông minh”.

Chị D. chia sẻ: “Con tôi đã uống hết 1 hộp, đang uống dở hộp thứ hai. Tôi đã đưa con đi khám sức khỏe. May mắn, cháu chưa bị tác dụng phụ và chưa thấy ảnh hưởng đến sức khỏe. Hiện, tôi đã bỏ hết tất cả thực phẩm chức năng, vitamin, thuốc bổ, bởi không biết loại nào là thật, loại nào là giả”.

Tương tự, chị T.N.B.P. (42 tuổi, ở quận 8) cũng gom thuốc, sản phẩm hỗ trợ sức khỏe trong nhà đi bỏ, chỉ chừa lại một ít thuốc hạ sốt, rối loạn tiêu hóa phòng khi cần gấp.

“Tuy các loại sản phẩm đó tôi đặt người quen mang từ nước ngoài về, một số ít mua trên mạng vì người bán cam kết hàng xách tay chính hãng, nhưng bây giờ thà bỏ còn hơn uống nhầm.

Thật sự tôi cũng không biết ở nơi bán thuộc chuỗi nhà thuốc có bán hàng giả, hàng kém chất lượng không. Nhưng từ nay, nếu có nhu cầu mua thuốc, thực phẩm chức năng, tôi sẽ đến các tiệm thuốc có thương hiệu lớn và yêu cầu người bán xuất hóa đơn để tự bảo vệ mình” - chị P. nói.

Do có nhu cầu sử dụng các sản phẩm tăng cường sinh lý nên anh T.T.N. (28 tuổi, ở huyện Hóc Môn) rất ngại ra tiệm thuốc. Vì vậy, anh thường xuyên đặt mua thực phẩm chức năng từ nhóm bán hàng trên mạng xã hội.

Khi nghe tin một số loại anh từng sử dụng đang bị kiểm tra, anh rất sợ hãi. Nhưng mua trên mạng xã hội thì người bán không biết vấn đề anh đang gặp phải nên anh “bấm bụng” vừa dùng vừa lo sợ.

Không hậu kiểm nghiệm, khó ngăn chặn

Vào cuối tháng Năm, đầu tháng Sáu, Sở Y tế đã đồng loạt kiểm tra hơn 100 cơ sở nhằm đẩy lùi tình trạng mua bán trái phép, hàng giả… phát hiện gần một nửa cơ sở vi phạm và đã xử lý phạt hành chính tổng cộng hơn 2 tỉ đồng.

Đa số cơ sở vi phạm kinh doanh thuốc không rõ nguồn gốc, không có hóa đơn chứng từ; không có giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dược hoặc kinh doanh thuốc không đúng phạm vi đã được cấp trong giấy đủ điều kiện kinh doanh dược; quảng cáo mỹ phẩm khi chưa có giấy xác nhận nội dung quảng cáo của Sở Y tế…

Chị D. phát hiện sản phẩm Jollivit mà chị cho con uống cũng là một trong các sản phẩm bị đổ đống

Theo đại diện Sở Y tế TPHCM việc kiểm tra, xử lý các cơ sở vi phạm trong kinh doanh thuốc, thực phẩm chức năng giả đã khó, thì hành vi kinh doanh, quảng cáo thuốc ở các nền tảng mạng xã hội còn khó khăn hơn bởi rất khó xác định được người vi phạm, hình thức mua bán, giao hàng…

Khi sở mời lên làm việc về việc quảng cáo sản phẩm, các cá nhân, tổ chức đã tháo gỡ sản phẩm, chặn truy cập trang thông tin điện tử trước khi lên làm việc hoặc không hợp tác, không lên làm việc theo giấy mời. Dẹp một tài khoản thì các tài khoản mua bán khác đua nhau “mọc lên”.

Đặc biệt, nhiều đối tượng quảng cáo dược phẩm, thực phẩm chức năng giả hoặc kém chất lượng trên các trang mạng xã hội, trang điện tử có tên miền, máy chủ đặt ở nước ngoài, dù có phát hiện cũng không thể xử lý vi phạm. Vì vậy hiện tại, đơn vị chỉ có thể lập tổ công tác đặc biệt để theo dõi, kiểm soát việc quảng cáo trong lĩnh vực y tế trên các kênh thông tin điện tử.

Phó giáo sư, tiến sĩ Phạm Khánh Phong Lan - Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TPHCM - cho biết, trước thực trạng hàng giả, thực phẩm chức năng kém chất lượng tràn lan, bị đổ đống nhằm tháo chạy sự kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng như vừa qua, nhiều ý kiến cho rằng không nên để doanh nghiệp tự công bố sản phẩm mà phải có sự phê duyệt từ các cơ quan liên quan.

“Tuy nhiên, điều quan trọng không phải là công bố mà ở năng lực hậu kiểm. Để hậu kiểm hiệu quả, cần thay đổi phương thức thanh tra, tăng cường nguồn nhân lực, quyền hạn xử lý và ngân sách kiểm định” - bà nói.

Trên thực tế, một số bộ phận thanh tra chuyên ngành phần nào chưa mạnh tay xử lý, nên đa số các vụ phát hiện sữa giả, thực phẩm chức năng giả, thuốc giả… gần đây đều do công an thực hiện. Bên cạnh đó, đa số đối tượng sản xuất hàng giả “tung chiêu trò” ngày càng tinh vi. Thấy rõ nhất là bán hàng chủ yếu qua mạng, người bán nhỏ lẻ, giao hàng qua xe công nghệ… hòng qua mặt cơ quan chức năng.

Quan trọng, một số cá nhân lợi dụng sự nổi tiếng trên mạng xã hội để quảng cáo sai sự thật. Việc quản lý các đối tượng này không đơn giản, không dễ bắt quả tang hay truy cứu trách nhiệm.

“Mặc dù mức xử phạt hành chính hiện nay không thấp, nhưng lợi nhuận bán hàng rất lớn. Luật pháp hiện nay hầu như chưa có chế tài cụ thể cho hành vi vi phạm khi kinh doanh trên mạng, nhỏ lẻ… Vì vậy, cần phải bổ sung các nội dung này vào luật.

Với các vi phạm nghiêm trọng, cần xử lý hình sự, truy đến cùng trách nhiệm để tránh tình trạng chủ doanh nghiệp bỏ trốn, sau đó tái lập cơ sở dưới tên khác. Đồng thời, cần bổ sung luật bồi thường cho người tiêu dùng khi vô tình mua phải hàng giả” - bà Phạm Khánh Phong Lan nói thêm.

Phạm An - An Nguyên