Sau tuổi 45, vì sao phụ nữ cần cảnh giác với đột quỵ?

Phụ nữ trung niên thường chú trọng đến ngoại hình, nhưng dễ bỏ qua sức khỏe tim mạch. Theo Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ, nguy cơ đột quỵ ở phụ nữ tăng đột biến sau mãn kinh do estrogen suy giảm - hormone đóng vai trò then chốt trong việc duy trì độ đàn hồi mạch máu, điều hòa huyết áp và kiểm soát viêm. Khi “tấm lá chắn” này suy yếu, nguy cơ xơ vữa và hình thành cục máu đông tăng, kéo theo rủi ro đột quỵ.

Estrogen suy giảm làm tăng nguy cơ đột quỵ ở phụ nữ sau mãn kinh - Ảnh: HM

Một phân tích tổng hợp công bố năm 2024 cho thấy, phụ nữ mãn kinh sớm (trước 43 tuổi) có nguy cơ đột quỵ thiếu máu cục bộ cao hơn khoảng 22% so với những người mãn kinh muộn hơn. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Stroke của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ cũng ghi nhận nhóm mãn kinh trước 40 tuổi có nguy cơ đột quỵ cao gấp 1,5 lần so với nhóm 50-54 tuổi, ngay cả khi đã điều chỉnh các yếu tố nguy cơ.

BS.CKI. Nguyễn Thị Lan Anh - Chuyên khoa Nội Thần kinh, Bệnh viện Hoàn Mỹ Thủ Đức - phân tích: “Theo các chuyên gia, khi estrogen giảm, nội mô thành mạch trở nên nhạy cảm với phản ứng viêm. Cộng hưởng với tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu và kháng insulin, phụ nữ sau mãn kinh dễ rơi vào vòng xoáy nguy cơ đột quỵ cao hơn hẳn so với giai đoạn trước đó”.

Phòng ngừa đột quỵ sau mãn kinh: Cần bắt đầu từ khi nào?

Theo các chuyên gia, đột quỵ thường xảy ra bất ngờ nhưng có thể phòng ngừa được. Nền tảng là duy trì lối sống lành mạnh. Ăn nhiều rau xanh, chất xơ, giảm muối, hạn chế chất béo bão hòa giúp giảm gánh nặng lên mạch máu. Tập thể dục ít nhất 150 phút/tuần, với các hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh, yoga, bơi lội… giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện tuần hoàn và ổn định huyết áp. Hạn chế rượu bia, tránh khói thuốc và ngủ đủ giấc cũng là tiền bảo vệ tim mạch.

Tỷ lệ đột quỵ thiếu máu cục bộ tăng rõ rệt ở nhóm phụ nữ mãn kinh sớm theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Stroke (AHA) - Ảnh: HM

Tầm soát định kỳ là bước không thể thiếu trong phòng ngừa đột quỵ. Sau tuổi 45, phụ nữ nên kiểm tra huyết áp, mỡ máu, đường huyết và các chỉ số tim mạch. Khi có nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định thêm siêu âm Doppler mạch máu não, chụp CT đa lát cắt hoặc MRI để phát hiện sớm tổn thương.

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm nguy cơ tim mạch và đột quỵ - Ảnh: HM

Một số phụ nữ có thể cân nhắc đến liệu pháp hormone thay thế (HRT) để giảm triệu chứng mãn kinh và hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Nhiều nghiên cứu ghi nhận lợi ích của HRT khi bắt đầu trong “cửa sổ thời gian vàng” - 10 năm đầu sau mãn kinh; ngược lại, khởi trị muộn hơn hoặc sử dụng không phù hợp khi chưa có chỉ định y khoa và sau khi cân nhắc đầy đủ nguy cơ - lợi ích có thể làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, kể cả đột quỵ.

Ứng dụng y học hiện đại trong tầm soát đột quỵ

Sự tiến bộ trong công nghệ chẩn đoán hình ảnh đang mở ra nhiều cơ hội để phòng ngừa đột quỵ từ sớm, đặc biệt ở phụ nữ sau tuổi mãn kinh. Các kỹ thuật như chụp cộng hưởng từ (MRI) mạch máu não, CT đa lát cắt, siêu âm Doppler xuyên sọ hiện đã được ứng dụng rộng rãi tại nhiều cơ sở y tế lớn, giúp phát hiện tổn thương mạch máu tiềm ẩn trước khi xuất hiện triệu chứng.

Trang bị máy móc hiện đại phục vụ tầm soát nguy cơ đột quỵ tại hệ thống bệnh viện Hoàn Mỹ - Ảnh: HM

Tại TPHCM, một số bệnh viện đạt chuẩn chất lượng quốc tế như Hoàn Mỹ Thủ Đức đã triển khai gói tầm soát đột quỵ chuyên biệt cho phụ nữ sau mãn kinh. Bên cạnh tư vấn với bác sĩ chuyên khoa Nội - Thần kinh, người bệnh được đánh giá nguy cơ toàn diện: từ đo huyết áp, xét nghiệm chuyển hóa đến chẩn đoán hình ảnh (MRI mạch não, siêu âm Doppler mạch cảnh). Sự phối hợp giữa chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm chuyên sâu giúp bác sĩ phát hiện bất thường mạch máu và nhận diện sớm các yếu tố rủi ro như xơ vữa, hẹp mạch và tăng đông máu.

Gói tầm soát tại Hoàn Mỹ Thủ Đức hỗ trợ phát hiện sớm nguy cơ đột quỵ ở phụ nữ trung niên - Ảnh: HM

Cách tiếp cận này tạo nền tảng cho phác đồ dự phòng cá nhân hóa, giúp giảm thiểu rủi ro trong tương lai. Kiểm tra định kỳ theo hướng cá nhân hóa cũng giúp theo dõi sát diễn biến của từng người bệnh, tránh điều trị “một khuôn cho tất cả”.

Tăng nguy cơ đột quỵ sau mãn kinh là vấn đề sức khỏe cộng đồng cần chú ý. Phụ nữ sống thọ hơn nam giới, nhưng dễ chủ quan trong phòng ngừa. Chủ động thay đổi lối sống, tầm soát định kỳ và tiếp cận đúng thông tin y khoa là chìa khóa giúp phụ nữ trung niên sống khỏe mạnh, an toàn.

Hoài Sơn

Nguồn: Hoàn Mỹ