Nội tạng đông lạnh “trôi nổi” tràn lan trên thị trường

Bán từ chợ tự phát đến sàn thương mại điện tử

Ở TPHCM, trên một số tuyến đường bên hông chợ đầu mối Hóc Môn và Bình Điền, nhiều sạp bày bán đủ loại nội tạng đông lạnh, trong đó có cả nội tạng trắng vốn bị cấm nhập khẩu.

Đường số 4 bên hông chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn là nơi tập trung nhiều xe chở thịt heo đông lạnh, cũng là điểm kinh doanh thịt heo và nội tạng đông lạnh, rã đông, tái đông. Hàng chục bàn inox được kê sát các xe lạnh, bày các loại thịt lộ thiên giữa nắng và bụi, nền đất bên dưới được lót sơ sài bằng bìa các tông hoặc bao ni lông.

Các sạp tự phát này cung cấp đủ loại nội tạng heo như tim, thận, ruột non, ruột già đông lạnh, giá chỉ bằng khoảng một nửa so với giá nội tạng tươi: tim 65.000 đồng/kg, dồi trường có cuống 90.000 đồng/kg, không cuống 80.000 đồng/kg, ruột non 30.000 đồng/kg, ruột già 20.000 đồng/kg. Theo quan sát của chúng tôi, chỉ có tim heo, thận heo được các chủ sạp bày bán công khai, các loại nội tạng khác vẫn được cấp đông trong các xe tải, khi có người hỏi mua, người bán mới đem ra. Người mua nội tạng chủ yếu là chủ các quán ăn, mua mỗi lần ít nhất 5kg.

Lực lượng quản lý thị trường TP Hà Nội bắt giữ lô sản phẩm trứng gà non đông lạnh không rõ nguồn gốc - Nguồn ảnh: Cục Quản lý thị trường TP Hà Nội

Trên mạng xã hội Facebook, có nhiều nhóm kinh doanh nội tạng với hàng chục, hàng trăm ngàn thành viên; người mua sỉ chỉ cần đăng yêu cầu về số lượng và giá cả, các đầu mối sẽ nhanh chóng liên hệ, chào hàng. Các công ty nhập khẩu và phân phối hàng đông lạnh thường có sẵn nội tạng trắng nhưng giao dịch kín đáo, chỉ chào hàng khi khách hỏi mua với số lượng lớn. Trên trang Facebook của mình, Công ty N. ở quận 12, TPHCM chỉ quảng bá thịt đông lạnh nhập khẩu, nhưng rất tích cực bình luận trong các nhóm, chào bán đủ loại nội tạng trắng nhập khẩu kể cả ruột heo với giá 15.000 đồng/kg nếu mua từ 100 thùng trở lên, kèm hình ảnh bao bì ghi bằng chữ Trung Quốc.

Nội tạng trắng đông lạnh nhập khẩu còn được rao bán công khai trên các sàn thương mại điện tử. Một số gian hàng còn bán ruột heo muối, ruột heo khô dùng để sản xuất xúc xích, lạp xưởng nhưng nguồn gốc lại tù mù.

Cần xử phạt nặng hơn

Đại diện Công ty Quản lý và Kinh doanh chợ đầu mối Bình Điền cho biết, chợ có khu kinh doanh phụ phẩm, bao gồm nội tạng gia súc, gia cầm nhưng chỉ bán nội tạng tươi được thu gom từ các lò giết mổ, không có sản phẩm đông lạnh. Các điểm kinh doanh nội tạng đông lạnh bên ngoài chợ là tự phát, không thuộc quyền quản lý của công ty. Đại diện Công ty Quản lý và Kinh doanh chợ đầu mối Hóc Môn cũng khẳng định thông tin tương tự.

Phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Duy Thịnh (Viện Công nghệ sinh học và thực phẩm, thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội) cho biết, Chính phủ cấm nhập khẩu nội tạng trắng của gia súc, gia cầm là nhằm ngăn ngừa nguy cơ nhiễm các loại vi khuẩn E.Coli, salmonella, campylobacter - là tác nhân gây ra hàng loạt vụ ngộ độc thực phẩm. Ông nói: “Do đặc tính lây nhiễm nhanh, nếu nội tạng không được nấu chín kỹ, không được bảo quản đúng cách, chế biến đi chế biến lại thì nguy cơ ngộ độc rất cao”.

Ông Nguyễn Kim Đoán - Phó chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi tỉnh Đồng Nai - cho hay, trong quý I/2025, Việt Nam nhập khẩu hơn 214.000 tấn thịt và sản phẩm từ thịt với tổng trị giá hơn 437 triệu USD, trong đó phụ phẩm động vật chiếm gần 20%. Những sản phẩm chính ngạch này có nguồn gốc chủ yếu từ Úc, Đức, Nhật, Nga, Mỹ. Ngoài sản phẩm chính ngạch, vẫn có lượng rất lớn phụ phẩm từ động vật được nhập lậu, đa phần từ Trung Quốc.

Theo ông, việc nhập lậu nội tạng động vật đông lạnh vừa ảnh hưởng xấu tới sức khỏe người tiêu dùng, vừa ảnh hưởng xấu tới ngành chăn nuôi trong nước bởi chúng phá giá các sản phẩm cùng loại của ngành. Ông đề nghị ngành chức năng cần kiểm soát chặt chẽ để ngăn chặn tình trạng nhập lậu các sản phẩm này, xử phạt thật nặng hành vi nhập lậu, kinh doanh thực phẩm nhập lậu, trong đó có nội tạng gia cầm, gia súc. Ông so sánh: “Hành vi trộm cắp, cướp giật chỉ ảnh hưởng tới vài người nhưng bị phạt tù giam, trong khi hành vi buôn bán thực phẩm kém chất lượng, ôi thiu, gây tác hại đến sức khỏe hàng triệu người lại chỉ bị xử phạt vài chục triệu đồng là chưa đủ sức răn đe, cần nâng mức xử phạt”.

Mai Ca - Thanh Hoa