Những cô giáo thích “đổi vai”

Học trong mọi lĩnh vực

Trong một tiết học hóa của học sinh lớp Mười một, Trường THPT Trần Nguyên Hãn (phường Tam Thắng), các em rất bất ngờ vì còn có cả kiến thức của môn sinh và công nghệ. Với môn hóa là học về nitơ, môn sinh là về vai trò của nitơ đối với thực vật, môn công nghệ dạy cách chuyển hóa của nitơ. Không dừng lại ở đó, học sinh còn được giáo viên dắt đi tham quan vườn ươm của nông dân để có cái nhìn sinh động về bài học.

Cô Phan Thị Ngọc Bích và học trò trong một hoạt động STEM ở trường

Đó là tiết dạy của cô Phan Thị Ngọc Bích. Cô thực hiện tiết giảng này là để học sinh có cái nhìn toàn diện hơn, dù cô phải tốn nhiều thời gian tham khảo, thậm chí đi học sinh học, công nghệ của các giáo viên khác. “Muốn học sinh học tốt phải truyền động lực, sự hứng thú, chứ không phải ép buộc, nhồi nhét kiến thức” - cô chia sẻ và cho biết đi dạy từ năm 2006 đến nay, cô luôn giữ quan điểm này.

Kiến thức hóa học có sự liên kết giữa các năm, nhưng nhiều học sinh học chưa vững ở cấp II nên rất dễ bị đuối ở cấp III. Thay vì đặt áp lực, cô luôn động viên: “Chỉ là do các em chưa đủ thời gian dành cho môn hóa. Giờ các em chỉ cần đi một bước là tập trung học tập, phần còn lại để cô lo. Chỉ cần mỗi ngày tích lũy từng chút thì sẽ tiến bộ”.

Sau đó, cô vừa giảng kiến thức mới, vừa lồng ghép kiến thức cũ để học sinh nhớ dần. Đồng thời, cô dành thời gian cho học sinh thực hành thí nghiệm bằng cách tận dụng các vật dụng gần gũi. Ví dụ, để mô tả phản ứng muối và a xít, thay vì dùng clohidric (HCl) và natri cacbonat (Na2CO3), cô gợi ý học sinh thay a xít - có vị chua - bằng chanh, bưởi, giấm…; muối có trong đá vôi, vỏ trứng gà… Nhờ đó, học sinh dễ dàng thực hiện. Cô cũng chủ động tạo ra các video để học trò làm theo.

Nhiều năm trước, cô đưa học sinh lên trung tâm TPHCM tham gia cuộc thi sáng kiến công nghệ. Chứng kiến một nhóm học sinh thiết kế ứng dụng dò tìm vật cản cho người mù nhưng người hướng dẫn là giáo viên dạy địa lý, cô thấy rất kỳ lạ. Cô liền đến hỏi hiệu trưởng vì sao lại để giáo viên không đúng chuyên môn hướng dẫn học sinh. Vị hiệu trưởng nói: “Giáo viên chỉ cần hướng dẫn, hỗ trợ học sinh về ý tưởng, tâm lý chứ đâu cần biết tất cả. Nếu cần, chúng ta có thể kết nối chuyên gia mà”.

Sau lời nói ấy, cô như tìm thấy chân lý và sẵn sàng đồng hành với học trò trong mọi lĩnh vực. Cô đã hướng dẫn học sinh thực hiện nhiều dự án nghiên cứu về vật lý, kỹ thuật để tham gia các cuộc thi của Sở GD-ĐT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây). Trong đó, đề tài “Nghiên cứu khả năng thích nghi của một số loại cây cảnh trong điều kiện nước nhiễm phèn tại Trường THPT Trần Nguyên Hãn” đoạt giải Nhì lĩnh vực, giải Ba chung cuộc năm 2014. Đề tài “Hệ thống thiết bị báo hiệu khi nước sôi” đoạt giải Ba lĩnh vực, giải Khuyến khích chung cuộc năm 2017...

Cô còn là giáo viên chủ nhiệm tận tình với học trò, tạo điều kiện để học sinh tự tìm thấy đam mê nghề nghiệp. Cô kể: “Khi dạy về muối, tôi cho học sinh trực tiếp đến ruộng muối. Dạy các chất liên quan đến y học, tôi kết nối để học sinh đến phòng khám. Những em thích làm MC, hậu cần, chụp ảnh… thì tôi hướng dẫn làm trong các chương trình của lớp, của trường. Qua đó, các em biết mình thích gì, phù hợp nghề gì và có lựa chọn đúng đắn”.

Ở tuổi 43, sau gần 20 năm đứng trên bục giảng, cô đạt được nhiều thành tích như: giấy khen đã đạt thành tích xuất sắc về đổi mới phương pháp dạy học của Sở GD-ĐT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây); giấy khen của UBND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (trước đây) vì đã có thành tích tiêu biểu xuất sắc; giáo viên giỏi cấp trường và cấp tỉnh nhiều năm liền… Năm học 2024-2025, một học sinh của cô đã xuất sắc đạt thủ khoa khối A và điểm cao nhất môn hóa cấp trường.

Đôi khi, cô chợt nghĩ mình đã lớn tuổi. Nhưng ngay trong đêm nhận tin được giải thưởng Võ Trường Toản, cô nhận ra “mình không thể dừng lại, mà phải tiếp tục nỗ lực để xứng đáng”. Cô lập tức tìm một khóa học tiếng Anh và đăng ký ngay. “Đã có chủ trương dạy các môn bằng tiếng Anh rồi, tôi phải học, học nữa học mãi để làm gương cho học trò” - cô tươi cười nói.

Cô trò cùng nhau học

Kết thúc giờ học, một học sinh lớp Tám Trường THCS Tân Túc (xã Tân Nhựt) chạy đến cô Đoàn Thanh Nhàn - dạy môn khoa học xã hội - để hỏi về một nhân vật lịch sử. Lục lại kiến thức, cô nhận ra mình chưa nắm rõ về nhân vật này. Nhưng thay vì lảng tránh, cô nói: “Cô sẽ tìm hiểu lại và trả lời em vào ngày mai”. Nhưng hôm sau, học trò đã tự tìm hiểu và trả lời đúng, được cô cho điểm cộng. Vậy là, cả cô và trò đều cùng học được kiến thức mới.

Cô Đoàn Thanh Nhàn được học sinh yêu quý vì luôn gần gũi, gắn bó với các em

Sở dĩ có tình huống này là vì cô Thanh Nhàn vốn là giáo viên môn địa lý. Khi chuyển sang chương trình mới, cô phải dạy thêm cả kiến thức lịch sử. Sau khi tham gia các khóa tập huấn của sở GD-ĐT, ở tuổi 45, cô vẫn miệt mài học từ sách giáo khoa, internet, đồng nghiệp và thậm chí là học trò của mình. Cô bộc bạch: “Nội dung nào chưa rõ, tôi lập tức hỏi đồng nghiệp hoặc tìm hiểu trong sách vở. Điều quan trọng nhất là vẫn giữ được niềm tin để học sinh dám đặt câu hỏi những lần sau, chứ không phải tránh né học sinh về những điều mình chưa biết”.

Trước đây, cô Thanh Nhàn yêu thích môn toán nhưng vì nhiều lý do nên đã theo học ngành sư phạm địa lý tại Trường cao đẳng Sư phạm TPHCM. Chỉ một thời gian ngắn, cô bị cuốn hút bởi những tiết học sinh động, những chuyến đi thực địa cùng thầy cô. Cũng từ đó, cô biết thế nào là một tiết học hấp dẫn.

Khi đi dạy, cô thường lồng ghép câu chuyện thực tế và cả câu chuyện văn hóa. Ví dụ, khi dạy về đồng bằng sông Hồng, vùng đất thấp hơn mực nước biển từ 3 - 7m nên phải đắp đê ngăn lũ, cô liên kết qua truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh. Sơn Tinh chính là những người dân đắp đê, còn Thủy Tinh chính là mực nước hằng năm dâng cao.

Dạy đến bài Đàng Trong - Đàng Ngoài, cô liên hệ tới sông Gianh và dãy Trường Sơn; nhắc đến núi Ngũ Hành Sơn lại gợi học sinh đọc bài thơ Qua đèo Ngang. Cô cũng lồng ghép nhiều hoạt động vào giờ học như: trò chơi tương tác giải cứu rừng xanh, diễn kịch lịch sử… để học sinh vui vẻ hơn.

Nhờ khả năng dẫn dắt học sinh, cô Thanh Nhàn rất “mát tay” trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi. Từ năm 2002 đến nay, học sinh do cô hướng dẫn đạt 145 giải học sinh giỏi địa lý cấp trường, 60 giải cấp huyện, 34 giải cấp thành phố. Đặc biệt, trong kỳ thi Olympic tháng Tư, học sinh của cô giành 2 Huy chương Vàng môn địa lý (năm học 2018-2019), 2 Huy chương Vàng và 3 Huy chương Đồng môn lịch sử - địa lý (năm 2020-2021). Năm học 2021-2022, đội STEM do cô phụ trách giành giải Ba cấp huyện, được công nhận cấp thành phố.

Đi dạy hơn 20 năm, cô nhớ mãi câu chuyện về một nữ sinh lớp Chín ngoan hiền, học giỏi nhưng lại bị nhóm bạn bắt nạt. Một đêm, em gọi điện cho cô, khóc và nói: “Em rất vui khi được học với cô, nhưng giờ em muốn chuyển lớp khác. Em chỉ muốn bình yên học hết cuối cấp”. Sau đó, mẹ học sinh này cũng gọi điện cho cô, cô đặt câu hỏi: “Không lẽ phụ huynh định để con trốn chạy hoài sao, sao không để cho con một lần đối mặt và giải quyết?”.

Cuối cùng, cô Thanh Nhàn thuyết phục được em ở lại, bắt đầu hành trình “chữa lành” cho cô học trò nhỏ. Mỗi ngày, cô kiên nhẫn đồng hành, động viên em tự tin, mạnh mẽ hơn. Song song đó, cô cũng diễn giải, thuyết phục những bạn bắt nạt em rằng hành động đó là không tốt. Dần dần, cô học trò ấy trở nên tự tin, trở thành lớp trưởng, liên đội trưởng của trường. Đặc biệt, em và người bạn bắt nạt dần hiểu nhau hơn, trở thành bạn thân cho đến nay.

Trong buổi lễ tri ân, cha mẹ em khóc, nói cảm ơn cô vì đã không cho con chuyển lớp mà giúp con chuyển mình. “Tôi chỉ nghĩ đó là việc nên làm với học trò, không ngờ nó mang ý nghĩa rất lớn với em. Điều đó làm tôi càng thêm yêu nghề, càng muốn gắn bó mãi với nghề giáo” - cô xúc động chia sẻ.

Trang Thư