Nghiên cứu cơ chế chia sẻ doanh thu giữa cơ quan báo chí và các nền tảng số lớn

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (TPHCM) - Ảnh: QH

Chiều 24/11, góp ý vào dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi), đại biểu Phạm Trọng Nhân (TPHCM) chỉ ra, bối cảnh không gian thông tin toàn cầu đã thay đổi, tốc độ lan truyền dữ liệu đã vượt xa tốc độ kiểm chứng con người và thông tin đã trở thành một dạng “quyền lực” mới, thậm chí là “vũ khí” mới, tạo nên một thách thức an ninh phi truyền thống, đe dọa an ninh tư tưởng, an ninh nhận thức và an ninh xã hội.

Đại biểu dẫn chứng, những gì đang diễn ra trên thế giới về thao túng bầu cử, hình ảnh giả mạo từ AI... đã gây lo lắng trong cộng đồng.

Do đó, đại biểu đề nghị, lần sửa đổi này, Luật Báo chí (sửa đổi) cần tạo ra pháp lý đủ mạnh trong an ninh tư tưởng, an ninh nhận thức, an ninh xã hội trong kỷ nguyên AI.

Đại biểu kiến nghị bổ sung một điều mới về “cơ quan báo chí thực hiện xác minh độc lập đối với nội dung có yếu tố AI, chịu trách nhiệm liên đới nếu đăng nội dung sai sự thật, ảnh hưởng tới an ninh quốc gia, ảnh hưởng tới tổ chức, cá nhân…”.

ĐB cũng đề nghị bổ sung quy định “Nhà báo có trách nhiệm nhận diện, cảnh báo những nội dung tạo ra bởi AI mà không được xác minh qua quy trình nội bộ”.

Cũng theo ĐB Phạm Trọng Nhân, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) phải yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới công khai thuật toán đề xuất, gỡ bỏ tin giả trong 24 giờ, định danh tài khoản và có giải pháp truy vết thông tin, liên thông với Bộ Khoa học và Công nghệ.

“Nếu không có cảnh báo sớm, thông tin chính thống có thể đi chậm tới 24 giờ. Trong thời đại AI, chỉ chậm 24 phút cũng đủ để gây khủng hoảng nhận thức cho cá nhân, tập thể, thậm chí là cả xã hội” - ĐB Phạm Trọng Nhân cảnh báo và nhấn mạnh, Luật Báo chí điều chỉnh phạm vi chất lượng thông tin, dòng chảy thông tin, trách nhiệm khi thông tin.

Theo đại biểu, Tiktok hay Youtube là kênh phân phối thông tin có sức lan tỏa rất lớn, vượt xa mô hình truyền thống, có ảnh hưởng đáng kể tới hành vi tiếp nhận thông tin. Luật phải đặt ra yêu cầu bắt buộc nghĩa vụ minh bạch, nghĩa vụ cảnh báo sớm, nghĩa vụ phối hợp trong xử lý thông tin sai lệch…

Đại biểu Quốc hội Trịnh Thị Tú Anh - ảnh: QH

Cùng mối quan tâm trên, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh (tỉnh Lâm Đồng) chỉ ra, hiện đang diễn ra tình trạng một bộ phận tổ chức, cá nhân không phải cơ quan báo chí liên tục trích dẫn, đăng lại nội dung từ các bài báo chính thống nhưng đặt tiêu đề sai lệch, cắt xén, xuyên tạc nghiêm trọng nội dung gốc nhằm thu hút tương tác và doanh thu quảng cáo.

Điều này khiến mô hình kinh tế báo chí chuyên nghiệp thông qua 2 cơ chế chính.

Thứ nhất là mất giá trị nội dung. Các cơ quan, cá nhân không phải báo chí đang "trích dẫn miễn phí" các bài phân tích sâu, báo cáo điều tra có chi phí sản xuất lớn của báo chí chính thống.

Việc sử dụng tiêu đề sai lệch, giật gân để "câu view" khiến độc giả không còn động lực chi tiền cho nội dung gốc, làm suy giảm nghiêm trọng nguồn thu từ mô hình thu phí.

Thứ hai, các nền tảng số có xu hướng ưu tiên hiển thị nội dung tạo cảm xúc mạnh, khiến nội dung báo chí chuyên nghiệp, cân bằng bị lu mờ.

Đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét bổ sung quy định về Quyền liên quan của cơ quan báo chí trên không gian mạng, đồng thời giao Chính phủ nghiên cứu các cơ chế thương lượng, chia sẻ doanh thu giữa các cơ quan báo chí với các nền tảng số lớn theo nguyên tắc đã thành công tại EU, Úc, Canada.

Quy định này không hạn chế quyền tự do ngôn luận của người dân, mà chỉ nhằm bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và quyền liên quan của cơ quan báo chí, những chủ thể đã bỏ chi phí lớn để sản xuất thông tin có trách nhiệm, được xác minh theo đúng quy định của Luật Báo chí.

Như Diệp