PNO - Với chiều dài hơn 500km, kênh nhà Lê không chỉ là tuyến giao thông huyết mạch của các triều đại phong kiến, mà còn góp phần không nhỏ cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước từ khi được khởi đào đến tận ngày hôm nay.
 |
| Kênh nhà Lê do vua Lê Đại Hành (941-1005) khởi xướng đào từ năm 983, nhằm mục đích vận tải quân lương, phục vụ cho hành trình mở rộng lãnh thổ nước Đại Cồ Việt về phía Nam và phát triển kinh tế nông nghiệp nước nhà. Trải qua nhiều triều đại, con kênh được nối dài hơn 500km, gồm nhiều kênh đào mới hoặc khơi vét từ các sông tự nhiên, tạo thành một tuyến đường thủy nhân tạo từ kinh đô Hoa Lư (tỉnh Ninh Bình) tới Đèo Ngang (tỉnh Hà Tĩnh) - biên giới giữa Đại Cồ Việt với Chăm Pa. |
 |
| Kênh nhà Lê đoạn qua tỉnh Nghệ An có chiều dài 128km, được đào kết nối với các dòng sông tự nhiên như sông Hoàng Mai, sông Thơi, sông Hàu, sông Bùng, sông Cấm, sông Lam... thành một hệ thống đường thủy thông suốt. Qua mỗi địa phương, kênh lại có những tên gọi riêng như sông Mơ, kênh Dâu, kênh Đạu, kênh Sắt, kênh Gai… |
 |
| Trong đó, đoạn kênh Sắt (thuộc địa phận huyện Nghi Lộc) là kỳ công, gian nan, vất vả nhất. Theo Đại Việt sử ký toàn thư, đoạn kênh này được khởi đào từ năm 1003 do Lê Hoàn trực tiếp vào tận nơi chỉ đạo. Các thế hệ ông cha phải mất đến hơn 800 năm mới đào được đoạn kênh dài 19km này. |
 |
| Sau khi hoàn thành, tuyến kênh đào này không chỉ tạo thuận lợi cho giao thông đường thủy, mà nó còn có vai trò điều tiết dòng chảy tự nhiên. Kênh nhà Lê được xem như một công trình đại thủy nông vĩnh cửu trên đất Nghệ An, góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp, tạo nên những vùng đất màu mỡ, làng mạc trù phú. Từ thời nhà Lý đến khoảng thế kỷ XVI, XVII, lịch sử chứng kiến dòng người di cư từ khắp nơi, đặc biệt là các tỉnh phía Bắc vào xứ Nghệ sinh cơ, lập nghiệp, tập trung chủ yếu ở các vùng đất kênh nhà Lê chảy qua, nơi có nguồn nước dồi dào. |
 |
| Dọc theo hệ thống kênh nhà Lê có rất nhiều di tích đền thờ, nhà thờ họ là nơi thờ các vị Khai canh, Thành hoàng làng... Đó là một trong những minh chứng cho sự phát triển của các làng xã qua các triều đại, và là minh chứng cho vai trò và ý nghĩa của kênh nhà Lê trong suốt chiều dài lịch sử. |
 |
| Sông Vinh dài hơn 5km là đoạn cuối cùng của kênh nhà Lê ở tỉnh Nghệ An, trước khi đổ ra sông Lam để hướng về tỉnh Hà Tĩnh. Đoạn kênh này từng rất nhộn nhịp, trở thành nơi “trên bến, dưới thuyền”, góp phần đưa TP Vinh trở thành trung tâm buôn bán, thương mại sầm uất. |
 |
| Sông Vinh còn có tên gọi là sông Cồn Mộc, sông Cửa Tiền vì sông chảy qua trước mặt Cửa Tiền thành cổ Nghệ An. Con sông này cũng là nguồn nước cung cấp cho hệ thống kênh hào bảo vệ quanh thành. Ngày nay, trải qua nhiều biến cố lịch sử, sự phá hoại của chiến tranh và thời gian, di tích Thành cổ hầu như không còn lại gì, chỉ còn lại 3 cổng thành và khu hồ bao quanh. |
 |
| Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, kênh nhà Lê được ví như “đường mòn Hồ Chí Minh” trên sông, trở thành một trong những tuyến đường huyết mạch vận chuyển lương thực, vũ khí từ hậu phương miền Bắc vào chiến trường miền Nam. Chỉ tính trong năm 1965, hơn 4.000 chiếc thuyền đã vận chuyển 103.400 tấn hàng hóa lưu thông qua hệ thống kênh nhà Lê. |
 |
| Khi phát hiện ra tuyến đường vận tải lợi hại này, Mỹ đã cho máy bom ném bom từ trường để phong tỏa, phá hoại. Mặc dù vậy, dưới mưa bom, bão đạn của kẻ thù, tuyến đường thủy kênh nhà Lê vẫn hoạt động ngày đêm, vận chuyển hàng vạn tấn lương thực, vũ khí, xăng dầu, vật tư cho nhu cầu của cuộc kháng chiến và sản xuất đời sống. Quá trình bám tuyến, bám kênh rà phá bom mìn, nạo vét luồng tuyến… trên tuyến kênh này từ năm 1965-1972, 130 cán bộ, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến đã anh dũng hy sinh. |
 |
| Năm 1996, để tưởng nhớ và tri ân những liệt sĩ ngã xuống khi làm nhiệm vụ trên tuyến kênh nhà Lê tại Nghệ An, ngành Giao thông Vận tải cho xây dựng Đài tưởng niệm kênh nhà Lê tại xã Nghi Yên (huyện Nghi Lộc). Năm 2016, đoạn kênh nhà Lê qua địa bàn huyện Nghi Lộc và Hưng Nguyên (tỉnh Nghệ An) được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận Di tích lịch sử cấp quốc gia. |
 |
| Ngoài 2 bia đá khắc tên các liệt sĩ, tại Đài tưởng niệm kênh nhà Lê còn có 2 bức phù điêu thể hiện những gian nan trong quá trình đào và nạo vét kênh, và cảnh đánh phá của giặc Mỹ nhắm vào đoàn thuyền vận chuyển hàng hóa trên tuyến đường thủy này. Vào các ngày lễ lớn của dân tộc, Đài tưởng niệm kênh nhà Lê thường có rất nhiều đoàn khách là các cơ quan, tổ chức, cá nhân, thậm chí khách vãng lai về tham quan, thăm viếng. |
 |
| Hơn 1.000 năm kể từ ngày được khởi đào, một số đoạn kênh nhà Lê đang bị “bóp nghẹt”, song vẫn phát huy nhiều tác dụng trong đời sống kinh tế, văn hóa và đặc biệt là thủy lợi. |
Phan Ngọc
| Chia sẻ bài viết: |
Giữa TPHCM sôi động, những nhà hàng món Việt như cánh cửa mở ra hành trình khám phá văn hóa đến du khách quốc tế.
Di tích quốc gia Lau Pa Sat (Singapore) hút du khách với những cái tên được xếp hạng Michelin, bánh mì kẹp thịt Hàn Quốc hảo hạng...
Kumano Kodo là con đường hành hương lịch sử, từ lâu đã được biết đến như một con đường gắn liền với tín ngưỡng tâm linh.
Trang du lịch T+L vừa công bố giải thưởng “Travel + Leisure Luxury Awards Châu Á Thái Bình Dương 2025” dành cho những khách sạn và spa tốt nhất tại Việt Nam.
Du khách chẳng ngại áo ướt, đội mưa đứng đợi chỉ để thưởng thức những xiên thịt thơm lừng của người chủ quán đến từ xứ sở Chùa Tháp.
Hotels.com vừa công bố danh sách các khách sạn 5 sao có giá rẻ nhất thế giới, mang lại trải nghiệp dịch vụ hoàn hảo cho du khách.
Nhiều khách Việt thích thú thăm quan, chụp ảnh và gieo quẻ xin thông điệp thú vị tại chùa bà Thiên hậu giữa lòng thủ đô Kuala Lumpur, Malaysia.
Giữa những ngày hè, những quán ăn hay quán cà phê sau sẽ là lựa chọn không thể lý tưởng hơn để làm dịu đi cái nắng của Sài Gòn.
Một số loại đồ uống giúp bạn cung cấp nước cho cơ thể, bổ sung năng lượng và tỉnh táo suốt cả ngày dài.
Ghé thăm Đà Nẵng du lịch mùa hè, đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức các món đặc sắc của thành phố biển ở những quán bình dân mà Michelin gơi ý.
Khám phá văn hóa Pasar Malam – Ăn sập chợ đêm Jalan Alor giữa lòng Kuala Lumpur, chỉ cách TPHCM chưa đầy 2 tiếng bay.
Đầu bếp Chumpol Jangprai của một nhà hàng 2 sao MICHELIN tại Bangkok đã chia sẻ công thức "chuẩn" cho món xôi xoài trong thực đơn.
Xới Cơm đã 3 năm liền lọt Michelin chỉ nhờ những bữa cơm giản dị như ở một ngôi nhà nơi thôn quê nào đó, gợi nhớ về những ký ức xưa.
Về Hội An, ghé làng Kim Bồng, bạn sẽ được chìm đắm trong ký ức chợ quê, với tiếng sóng ru bờ và hòa vào nhịp hò khoan trong khói lam chiều.
Phở Dậu, Phở Hòa... đều có giá từ 90.000 đồng và đều là những quán phở "đắt xắt ra miếng" của Sài Gòn.
Nếu bạn muốn chờ đến giờ ăn tối mà không bị cơn đói làm phiền, một bữa ăn nhẹ vào buổi chiều là giải pháp hợp lý.
Trên khắp thế giới, nhiều biển báo giao thông không chỉ có chức năng hướng dẫn mà còn gây ấn tượng bởi sự độc đáo, hài hước.
Một nơi có lượng gấu Bắc Cực và chó husky nhiều hơn người đang sinh sống, đó là quần đảo Svalbard của Na Uy.
