Hoàn thiện cơ chế bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên mới

Giáo dục quyền con người, nền tảng xây dựng xã hội công bằng

Trong phiên thảo luận về định hướng nghiên cứu, giáo dục quyền con người, PGS-TS Nguyễn Văn Phúc - Thứ trưởng Bộ GD-ĐT - cho biết, giáo dục quyền con người đã được tích hợp xuyên suốt trong toàn bộ hệ thống giáo dục, đặc biệt là Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Nội dung này được lồng ghép vào các môn học như đạo đức ở cấp tiểu học, giáo dục công dân ở bậc THCS, giáo dục kinh tế và pháp luật ở bậc THPT, góp phần hình thành nhận thức và thái độ đúng đắn cho học sinh ngay từ đầu.

Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Định hướng nghiên cứu, giáo dục và bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên mới của dân tộc” - Ảnh: Thanh Tâm

Từ năm 2027, Bộ GD-ĐT sẽ phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia tại TPHCM tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên cả nước, nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy và giúp giáo dục quyền con người được triển khai đầy đủ, toàn diện hơn. Bước đi này nối tiếp quá trình Bộ GD-ĐT ban hành nội dung giáo dục quyền con người dành cho học sinh tiểu học, THCS và THPT từ năm 2020 - một cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai đồng bộ trên toàn quốc.

Ở bậc đại học, giáo dục quyền con người được tích hợp vào các môn như luật Hiến pháp, luật hành chính, tố tụng hình sự… Đồng thời, Bộ GD-ĐT phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia xây dựng hệ thống giáo trình, tài liệu tham khảo, tạo nguồn học liệu chuẩn hóa, cập nhật cho giảng dạy.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, quyền học tập là một trong những quyền cơ bản nhất của con người. Việt Nam luôn kiên định thực hiện chủ trương đảm bảo quyền học tập bình đẳng cho mọi người dân. Nhiều kết quả nổi bật được ghi nhận, như phổ cập mầm non cho trẻ dưới 5 tuổi, đang hướng đến phổ cập cho trẻ 3-4 tuổi - điều mà rất ít quốc gia trong ASEAN làm được.

Công tác xóa mù chữ duy trì hiệu quả nhiều năm, nhất là ở vùng khó khăn. Chính sách miễn, giảm học phí tiếp tục tạo cơ hội học tập cho mọi trẻ em, khẳng định tinh thần “không ai bị bỏ lại phía sau”.

Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm - nguyên Giám đốc Học viện Cảnh sát nhân dân - phát biểu ý kiến tại hội thảo - Ảnh: Thanh Tâm

Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm - nguyên Giám đốc Học viện Cảnh sát nhân dân - nhận định, an ninh con người là một bộ phận cấu thành an ninh quốc gia. Trong hệ thống đào tạo lực lượng công an, nội dung quyền con người được đưa vào nhiều môn học, đặc biệt là các bài giảng về thực thi pháp luật và đạo đức công vụ.

Ông cho rằng sinh viên trường công an phải nắm chắc kiến thức về nhân quyền để khi công tác có thể bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người dân.

Trung tướng cũng đề xuất 2 định hướng quan trọng: tiếp tục đưa nội dung quyền con người vào mọi nghiên cứu khoa học trong ngành công an, viện kiểm sát và các cơ quan thực thi pháp luật; đồng thời phát triển đề tài khoa học về đấu tranh, phản bác thông tin xấu độc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong bối cảnh số hóa mạnh mẽ.

Ông lưu ý việc bảo vệ dữ liệu cá nhân, an toàn thông tin là yêu cầu cấp thiết của thời đại, và TPHCM cần sớm có giải pháp đồng bộ để bảo đảm quyền này.

Nâng chất lượng sống, đặt quyền con người vào trung tâm chính sách

Phiên thảo luận định hướng bảo đảm, bảo vệ quyền con người trong kỷ nguyên mới của dân tộc - Ảnh: Thanh Tâm

Ở lĩnh vực tư pháp, Tiến sĩ Nguyễn Đức Thái - Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao - nhấn mạnh hoạt động tư pháp tác động trực tiếp đến quyền con người trên 3 khía cạnh: quyền của người bị buộc tội, quyền của người bị hại và quyền của cộng đồng.

Với người bị buộc tội, điều quan trọng nhất là không để xảy ra oan sai. Thời gian qua, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã triển khai nhiều giải pháp để hạn chế oan sai và bỏ lọt tội phạm, trong đó có việc tăng cường trách nhiệm của công tố viên, phối hợp chặt chẽ và chủ động hơn với cơ quan điều tra. Các quyết định phê chuẩn cũng được thực hiện thận trọng, đúng căn cứ pháp luật. Nhờ đó, số vụ án oan sai những năm gần đây giảm rõ rệt.

Đối với người bị hại và cộng đồng, ngành kiểm sát đặt mục tiêu xử lý nghiêm minh hành vi phạm tội để răn đe, phòng ngừa, qua đó bảo vệ quyền con người của toàn xã hội.

Trong các vụ việc dân sự, việc tiếp nhận, thụ lý, đối thoại, phát biểu tại tòa đều được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, đảm bảo phán quyết hợp pháp, đúng người, đúng quyền lợi.

Ông Hoàng Nguyên Dinh - Phó chủ tịch UBND TPHCM - phát biểu ý kiến tại hội thảo - Ảnh: Thanh Tâm

Góp ý về chính sách bảo đảm quyền con người tại địa phương, ông Hoàng Nguyên Dinh - Phó chủ tịch UBND TPHCM - cho biết, nhiều năm qua, thành phố luôn đặt mục tiêu nâng cao chất lượng sống của người dân lên hàng đầu. Các chính sách giáo dục, y tế, văn hóa, bảo trợ xã hội… đều hướng tới nhóm yếu thế như người nghèo, người có công, người cao tuổi, học sinh - sinh viên.

Tính đến tháng 6/2025, TPHCM không còn hộ nghèo theo chuẩn quốc gia, cũng không còn nhà tạm, dột nát (ngoại trừ nhà ven kênh rạch). Đại hội Đảng bộ TPHCM đặt mục tiêu đến năm 2030 di dời 50% số căn nhà trên và ven kênh rạch (tương đương 20.000 căn), tạo môi trường sống an toàn hơn cho người dân.

TPHCM cũng là địa phương tiên phong trong chính sách miễn học phí, mở rộng đối tượng được hưởng bảo hiểm y tế. Nhiều chính sách mới nhận được sự đồng thuận, góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ công.

Trung tướng, PGS-TS Phan Xuân Tuy - Giám đốc Học viện Chính trị Công an nhân dân - nhấn mạnh, Việt Nam có đầy đủ cơ sở chính trị, pháp lý để tôn trọng và bảo vệ quyền con người. Thực tiễn cải cách tư pháp, nhất là tại TPHCM, đã minh chứng rõ nét cho điều đó.

Ông nhắc đến những thời khắc cam go của đại dịch COVID-19 tại TPHCM, khi nhiều cán bộ, chiến sĩ công an đã nhường những mũi vaccine đầu tiên cho người bị tạm giữ, tạm giam hay du học sinh quốc tế đang sinh sống tại Việt Nam. “Đó chính là sự tôn trọng quyền con người, là giá trị nhân văn mà chúng ta luôn theo đuổi” - ông nói.

Từ truyền thống nhân ái, Việt Nam từng hỗ trợ gạo cho Indonesia trong khủng hoảng tài chính năm 1997, hay giúp Cuba vượt qua giai đoạn khó khăn gần đây. Theo ông, đó là minh chứng rõ ràng cho tinh thần vì con người, vì hòa bình và trách nhiệm quốc tế của Việt Nam.

Ông khẳng định cải cách tư pháp đang được đẩy mạnh, theo hướng tinh gọn cơ quan điều tra, tăng cường kiểm soát quyền lực, tuân thủ Công ước chống tra tấn; đồng thời đặc biệt chú trọng bảo vệ các nhóm yếu thế như trẻ em, phụ nữ, người đang bị tạm giữ, tạm giam.

Thanh Tâm