Cần Thơ - điểm nóng sụt lún vì khai thác quá mức nước ngầm

“Đóng cây nước sâu 90m mới có nước xài, gia đình tôi đã sử dụng nước giếng khoan gần hai chục năm qua” - anh Trần Thanh Kiệt (ngụ ấp Trường Trung, xã Trường Thành, huyện Thới Lai, TP. Cần Thơ) cho biết.

Không riêng gì gia đình anh Kiệt, rất nhiều hộ nông dân vùng sâu các huyện Thới Lai, Cờ Đỏ, Thốt Nốt của TP. Cần Thơ cũng chủ yếu sử dụng giếng khoan để phục vụ cho sinh hoạt, tưới cây trồng trong mùa khô hạn, khi tình trạng thiếu nước mặt diễn ra gay gắt, kênh cấp nước bị ô nhiễm…

Ngập lụt nghiêm trọng ngay trong nội ô Cần Thơ

Tình trạng khai thác nước ngầm ngày càng nhiều không chỉ xảy ra ở vùng nông thôn mà còn rất phổ biến ở các khu công nghiệp tại Cần Thơ, khiến địa phương này đang trong tình trạng sụt lún đất trầm trọng nhất đồng bằng sông Cửu Long. 

“Cụ thể, mực nước ngầm ở khu vực khu công nghiệp Trà Nóc (quận Bình Thủy và Ô Môn, TP. Cần Thơ) đã giảm nhanh từ năm 2000 đến 2015 do việc khai thác nước ngầm quá mức ở hầu hết các doanh nghiệp trong khu vực” - tiến sĩ Hà Quang Khải (Đại học Bách khoa TPHCM) cho biết.

Lý do các doanh nghiệp khai thác quá nhiều nước ngầm phục vụ sản xuất, theo ông Đặng Văn Thanh - Phó phòng Quản lý Tài nguyên và môi trường, thuộc Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp TP. Cần Thơ - do chi phí khai thác nước ngầm thấp. Lý do khác đối với đa số doanh nghiệp chế biến thủy sản, là nguồn nước mặt đôi lúc không đạt chất lượng, phải đầu tư hệ thống xử lý nước rất tốn kém.

“Hiện, nội ô TP. Cần Thơ có tốc độ sụt lún cao nhất toàn thành phố, đặc biệt ở các khu công nghiệp đang sử dụng một lượng lớn nước ngầm. Do sụt lún và nhiều yếu tố khác, các khu vực đô thị đang bị ngập lụt nhiều hơn. Do vậy, việc quản lý nước ngầm đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu những tác động tiêu cực này” - tiến sĩ Khải nêu ý kiến.

Ông Phạm Anh Huân - Trưởng phòng Quản lý tài nguyên nước và môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Cần Thơ - cung cấp thông tin đáng lo ngại: kết quả đo đạc cho thấy trong giai đoạn 2005-2017, mỗi năm Cần Thơ sụt lún 4,37cm. Còn ảnh vệ tinh năm 2015-2019 ghi nhận Cần Thơ sụt lún hơn 5cm mỗi năm ở hầu hết các khu vực.

“Nếu TP. Cần Thơ gia tăng khai thác nước ngầm mỗi năm 2%, thì đến năm 2100, gần như toàn bộ địa hình sẽ âm 0,5m so với mực nước biển. Nếu chúng ta giảm khai thác nước ngầm 50%, thì diện tích bị ngập sẽ nhỏ hơn rất nhiều” - tiến sĩ Khải cảnh báo.

“Thành phố đã có chủ trương hạn chế sử dụng nước ngầm. Nơi nào có nước sạch sử dụng sẽ không cho phép dùng nước ngầm, nhưng quản lý rất khó” - bà Lê Đình Vân Khanh, chuyên viên Văn phòng UBND TP. Cần Thơ, chia sẻ.

Theo bà Khanh, hiện tại số liệu về khai thác nước ngầm là chưa đầy đủ. Cần phải có số liệu hoàn chỉnh để dựa trên đó mới có thể điều phối chung cho từng địa phương khai thác ra sao và dự trữ như thế nào. Từ đó, các tỉnh thành tại đồng bằng sông Cửu Long có thể phối hợp quản lý khai thác nước ngầm một cách hiệu quả. 

Từ Nhân