Thử nghiệm với thể loại hoạt hình tài liệu

Đưa tranh lụa Việt Nam lên màn ảnh

Sau loạt hoạt hình Bát Nàn (She-Kings) khắc họa chân dung 7 vị nữ tướng sát cánh cùng Hai Bà Trưng trong cuộc khởi nghĩa chống quân Đông Hán, DeeDee Animation Studio vừa trình làng trích đoạn trong phim Hoàng Thị Thế: Fate and Destiny (tạm dịch: Hoàng Thị Thế: Số phận và định mệnh). Những thước phim đầu tiên gây chú ý khi chọn tranh lụa làm ngôn ngữ thị giác chủ đạo cho phần hoạt hình - điều chưa phim nào làm. Mỗi khung hình là một bức tranh lụa sống động, gợi nhớ những tác phẩm nổi tiếng của các danh họa Mai Trung Thứ, Lê Phổ, Lê Thị Lựu... Đây là tác phẩm mở đầu cho dòng phim hoạt hình tài liệu còn khá mới mẻ với khán giả Việt. Dự kiến bộ phim dài 90 phút, ra mắt năm 2027.

Dự án Hoàng Thị Thế: Fate and Destiny tiên phong trong thể loại hoạt hình tài liệu và đưa phong cách tranh lụa vào phim

Hoạt hình tài liệu đã sớm khẳng định được sức mạnh truyền tải trong nhiều tác phẩm quốc tế như Waltz with Bashir (2008), Flee (2021), Ibelin (2024). Khác với tài liệu truyền thống vốn phụ thuộc nhiều vào tư liệu gốc, hoạt hình cho phép tái hiện những khoảng trống lịch sử, khắc họa chiều sâu tâm lý nhân vật, đem lại những trải nghiệm cảm xúc mà hình thức tài liệu truyền thống bị hạn chế. Nhờ đó, hoạt hình tài liệu vừa giữ được tính xác thực của tư liệu vừa tạo nên chiều sâu nghệ thuật.

Nói về lý do chọn bà Hoàng Thị Thế và thể loại hoạt hình tài liệu, nhà sản xuất Cao Phượng Diễm lý giải: “Số phận của bà rất đặc biệt khi cha là thủ lĩnh kháng Pháp nhưng bà lại sống trong nhung lụa giữa Paris vì là con nuôi của Toàn quyền Đông Dương và Tổng thống Pháp. Sau đó, bà kết hôn với một nhà tư sản Pháp. Chúng tôi xác định làm phim về một phụ nữ nhưng câu chuyện lớn hơn đó là số phận con người gắn với thời cuộc. Phim tài liệu là cách để câu chuyện về nhân vật được thể hiện rõ nét, đa chiều và sâu sắc. Yếu tố hoạt hình là điểm nhấn đặc sắc, giúp sự kiện được tái hiện sống động, trọn vẹn. Sự kết hợp giữa câu chuyện bí ẩn và đầy cảm hứng về cuộc đời bà Hoàng Thị Thế qua hình thức phim tài liệu hoạt hình không chỉ tái hiện nhân vật đơn thuần mà còn mở ra góc nhìn mới về lịch sử, văn hóa - xã hội, là cơ hội để chiêm nghiệm về vận mệnh con người, về dân tộc trong guồng quay thời đại”.

Văn hóa, lịch sử Việt là nguồn cảm hứng bất tận

Nói về khó khăn khi khai thác tư liệu nhân vật đã mất và lý do chọn ngôn ngữ hoạt hình, đạo diễn Nguyễn Hồng Quân cho biết: “Dự án Hoàng Thị Thế: Fate and Destiny như hành trình đi tìm các mảnh ghép. Chúng tôi khảo sát, đọc hồi ký, gặp gỡ những người từng quen biết bà, tìm lại phim bà từng đóng... ghép chúng lại thành góc nhìn về bà Hoàng Thị Thế. Thông thường, phim thuần tài liệu luôn có yếu tố hư cấu. Hư cấu nằm sẵn trong tài liệu và tài liệu cũng nằm trong hư cấu. Với dự án này, tôi chủ động xóa đi ranh giới ấy. Tôi tôn trọng tuyệt đối những chất liệu đời thực của bà, đồng thời tưởng tượng dựa trên chúng. Tôi chọn hoạt hình vì đó là công cụ rất quan trọng, có ngôn ngữ rất đặc biệt khi vừa gần với trí tưởng tượng của đạo diễn vừa bám sát chi tiết từ tư liệu”.

Dự án Hoàng Thị Thế: Fate and Destiny

Bộ phim đánh dấu tham vọng mới của DeeDee Animation Studio trong việc tạo ra những tác phẩm giàu bản sắc văn hóa Việt. Ra đời cách đây 8 năm, DeeDee Animation Studio gây dấu ấn với phim ngắn đầu tay Awaken, đoạt giải Nhì Liên hoan phim ngắn FY Film Fest 2017. Phim tiếp theo - Tàn thể: Tiền truyện - đoạt giải Phim 2D xuất sắc nhất tại Liên hoan phim hoạt hình KHEM (2019) và giải Cánh diều bạc (2020).

Các sản phẩm của studio có nét riêng như loạt hoạt hình ngắn Yêu Kiều mang phong cách hài hước, tóm tắt hơn 3.200 câu truyện Kiều chỉ trong 15 phút phim. Có thờ có thiêng truyền tải phong tục thờ cúng cũng theo hướng dí dỏm. Đại hiệp là loạt hài giễu nhại thế giới võ lâm giang hồ nực cười nhưng cũng rất hồn nhiên. Bát Nàn - phim đầu tiên trong chuỗi hoạt hình lịch sử She-Kings - mang đến góc nhìn mới cho khán giả về nữ anh hùng trong lịch sử Việt.

Điểm chung của các phim trên là đều tôn vinh lịch sử, văn hóa Việt. Đây cũng là hướng đi của hãng. Anh Đặng Hải Quang - CEO DeeDee Animation Studio - bày tỏ: “Với DeeDee Animation Studio, văn hóa và lịch sử Việt Nam nếu có thể hoạt hình hóa sẽ trở thành những thước phim gần gũi khán giả mọi lứa tuổi, đặc biệt là các gia đình. Chúng tôi tin rằng những câu chuyện này vừa nuôi dưỡng niềm tự hào dân tộc vừa mang màu sắc độc đáo để chia sẻ với thế giới. Trong tương lai, DeeDee sẽ mở rộng sang điện ảnh, những loạt phim thiếu nhi và các dự án hợp tác quốc tế để hoạt hình Việt góp mặt trên bản đồ toàn cầu mà vẫn giữ trọn bản sắc Việt”.

Hương Nhu