Sự im lặng tạo “đất sống” cho hàng kém chất lượng

29/09/2025 - 06:26

PNO - Khi mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng, đa số người tiêu dùng Việt Nam chọn cách im lặng, “ngậm bồ hòn làm ngọt”. Điều này khiến những kẻ bán hàng dỏm không bị xử lý, tiếp tục bán đểu để hưởng lợi.

Theo dữ liệu của Metric.vn, trong nửa đầu năm 2025, người Việt chi tới 202.300 tỉ đồng mua sắm trực tuyến. Còn theo ước tính của Cục Thương mại điện tử (TMĐT) và Kinh tế số (Bộ Công Thương), trong nửa đầu năm 2025, các sàn TMĐT ở Việt Nam đã phải gỡ bỏ hơn 33.000 sản phẩm vi phạm và xử lý hơn 11.000 gian hàng có dấu hiệu bán hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm bản quyền. Ông Nguyễn Ngọc Dũng - Chủ tịch Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM) - từng cho biết, có một chủ sàn TMĐT thừa nhận: “Nếu cơ quan chức năng kiểm tra gắt thì chỉ khoảng 2% sản phẩm trên sàn là hàng thật”.

Thế nhưng, theo Ủy ban Cạnh tranh quốc gia, trong 9 tháng qua, cơ quan này chỉ nhận được 642 đơn thư phản ánh, khiếu nại chính thức; tổng đài tư vấn, hỗ trợ của ủy ban này tiếp nhận 11.542 cuộc gọi nhưng phần lớn là nhờ tư vấn chứ không phải khiếu nại.

Anh N.V.H. (phường Xuân Hòa, TPHCM) kiểm tra hàng trước khi nhận để tránh đổi trả hoặc khiếu nại
Anh N.V.H. (phường Xuân Hòa, TPHCM) kiểm tra hàng trước khi nhận để tránh đổi trả hoặc khiếu nại

Chị Hà Thị Duyên (phường Hiệp Bình, TPHCM) kể, chị từng đặt mua 1,5kg cà phê đen trên TikTok với giá chưa tới 100.000 đồng, nhưng mở ra thì thấy toàn bột lạ. Biết mình bị lừa, chị vẫn không khiếu nại bởi muốn khiếu nại thì phải quay video cảnh khui hàng, tình trạng hàng, phải giữ chứng từ, gọi hoặc gửi đơn khiếu nại, làm việc với cơ quan có thẩm quyền rồi chờ xử lý.

Tương tự, chị Ngô Phương Mai (phường Bình Trưng, TPHCM) nhiều lần mua qua mạng, nhận được hàng không giống như lời quảng cáo hoặc mô tả của người bán nhưng chị không khiếu nại. Chị nói: “Mỗi đơn hàng tôi mua có giá dưới 200.000 đồng nên tôi không đủ kiên nhẫn khiếu nại mà chỉ đánh sao thấp cho gian hàng rồi tự rút kinh nghiệm, né gian hàng này ra”.

Tiến sĩ Đinh Thế Hiển - Viện trưởng Viện Nghiên cứu tin học và kinh tế ứng dụng - phân tích, việc người Việt chi tiêu hơn 202.000 tỉ đồng trong nửa đầu năm 2025 cho thấy TMĐT ở Việt Nam đang bùng nổ. Tốc độ tăng trưởng 41% so với cùng kỳ năm ngoái không chỉ phản ánh sức mua mà còn khẳng định TMĐT là kênh tiêu dùng quen thuộc của hàng chục triệu người, đồng thời cho thấy tiềm năng rất lớn của TMĐT trong những năm tới.

Theo ông, nghịch lý ở chỗ hàng kém chất lượng, hàng giả tràn lan nhưng số vụ khiếu nại lại rất ít: “Việc cơ quan chức năng chỉ nhận được vài trăm đơn thư phản ánh cho thấy người tiêu dùng đã quen chấp nhận rủi ro, coi những thiệt hại nhỏ là bài học kinh nghiệm thay vì kiên trì đòi quyền lợi”. Nhìn ở góc khác, ông lại cho rằng, đây là tín hiệu của sự trưởng thành, bởi người mua đã tỉnh táo hơn, biết rõ “tiền nào của nấy”, tức là mua hàng giá rẻ thì khó hy vọng có chất lượng cao. Nhưng, điều quan trọng là phải có cơ chế minh bạch và chính sách quản lý chặt chẽ hơn để bảo vệ người mua.

Ông Nguyễn Viết Hồng - Phó chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TPHCM - cho rằng, hàng giả, hàng kém chất lượng không chỉ xuất hiện trên sàn TMĐT mà ở nhiều kênh khác và xảy ra ở nhiều ngành hàng. Điều đáng lo là nhiều người tiêu dùng vẫn chọn im lặng do ngại thủ tục khiếu nại phiền phức. Chính sự im lặng đó vô tình tạo ra “vùng an toàn” cho hàng giả, hàng kém chất lượng tồn tại dai dẳng.

Theo ông, khiếu nại không chỉ để đòi quyền lợi cho bản thân mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng, tạo áp lực buộc nhà sản xuất và bán hàng phải thay đổi. “Người tiêu dùng cần tập thói quen lên tiếng, nếu không thì cơ quan quản lý sẽ thiếu dữ liệu để kiểm tra và xử lý vi phạm, còn doanh nghiệp vi phạm sẽ tiếp tục lẩn tránh trách nhiệm” - ông nói.

Nhiều người mua hàng dỏm chỉ vì ham rẻ

Một bộ phận người tiêu dùng vẫn còn tâm lý ham rẻ, chưa đánh giá đầy đủ rủi ro về độ an toàn và chất lượng khi sử dụng hàng giả, hàng kém chất lượng. Đáng lo là hàng giả ngày càng giống với hàng thật.

Để hạn chế hàng giả, hàng nhái, các nhà quản lý mạng xã hội, sàn TMĐT nên triển khai các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) để tự động phát hiện các hành vi bán hàng gian dối; phân tích được quy luật, thủ đoạn của các đối tượng kinh doanh bất chấp, từ đó cảnh báo cho người tiêu dùng và xây dựng kế hoạch kiểm tra, xử lý các đối tượng làm ăn gian dối. Các cơ quan quản lý thị trường cần đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông bằng nhiều hình thức đa dạng nhằm nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của hàng giả và lợi ích của việc tiêu dùng hàng có nguồn gốc; xây dựng cơ chế khuyến khích, bảo vệ người tố giác hành vi vi phạm và công khai các vụ vi phạm điển hình để răn đe.

Ông Nguyễn Quang Huy - Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TPHCM

Mai Ca

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI