Nông nghiệp đô thị, biến rác thải thành phân bón, mái nhà thành vườn rau

26/11/2025 - 17:55

PNO - Chia sẻ tại hội thảo “Nông nghiệp đô thị - tương lai nông nghiệp trong lòng Thành phố, đổi mới để phát triển bền vững” do Sở Nông nghiệp và Môi trường TPHCM tổ chức trong sáng ngày 26/11, các chuyên gia cho rằng, để đảm bảo an ninh lương thực, cung cấp thực phẩm sạch và kiến tạo lối sống xanh, mô hình nông nghiệp đô thị (NNĐT) là hướng đi tất yếu của TPHCM.

Nông nghiệp đô thị TPHCM có gì?

Theo Kiến trúc sư Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng TPHCM, nông nghiệp đô thị (NNĐT) là hình thức canh tác ngay trong lòng đô thị hoặc vùng ven, tận dụng triệt để các không gian nhỏ như sân thượng, ban công, mái nhà hay các khu đất trống.

Mô hình này ứng dụng công nghệ cao (thủy canh, khí canh, IoT, tự động hóa) nên vốn đầu tư ban đầu khá lớn, nhưng bù lại, nó cung cấp nguồn thực phẩm sạch, chất lượng cao, góp phần kiểm soát ô nhiễm và thúc đẩy lối sống xanh.

Quang cảnh buổi hội thảo
Quang cảnh buổi hội thảo

Thực tế toàn cầu cho thấy, mô hình NNĐT cung cấp gần 1/3 lượng thịt, rau, quả, trứng cho cư dân thành thị. Tỉ lệ hộ gia đình tham gia cũng rất cao, từ 25-75% tùy thành phố, như 65% ở Moscow (Nga) và 68% ở Dar es Salaam (Tanzania). Trong khi Berlin (Đức) sở hữu 8.000 mảnh vườn đô thị, thì tại các thành phố lớn của Trung Quốc, nông nghiệp đô thị thậm chí cung cấp đến 85% rau xanh và 50% thịt, trứng.

Theo ông Nguyễn Minh Tú (Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế Tuần hoàn, ĐHQG TPHCM), tại TPHCM các mô hình NNĐT ứng dụng công nghệ cao khá đa dạng. Chẳng hạn, rồng rau thủy canh trong nhà kính, nuôi bò sữa theo công nghệ Israel, hay tại huyện Cần Giờ là mô hình nuôi tôm 2 giai đoạn trong nhà kính giúp giảm thiểu rủi ro dịch bệnh. Các mô hình quy mô nhỏ hơn như trồng nấm rơm trong nhà, nuôi lươn không bùn cũng cho thấy hiệu quả tích cực, phù hợp với điều kiện đô thị.

Sản phẩm xanh, sạch đang dần được người tiêu dùng đón nhận - Ảnh: Thanh Hoa
Sản phẩm xanh, sạch đang dần được người tiêu dùng đón nhận

Một trong những mô hình được đánh giá cao về tính bền vững là aquaponics (kết hợp nuôi trồng thủy sản và trồng rau thủy canh). Tiến sĩ Hồ Thanh Huy - Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG TP.HCM - dẫn chứng một mô hình kết hợp nuôi cá chình, cá chép Koi với trồng rau các loại, ước đạt lợi nhuận khoảng 400 triệu đồng/năm. Đây là mô hình hiệu quả, có khả năng nhân rộng cho bà con nông dân.

Theo tiến sĩ Dương Đức Minh (Viện Nghiên cứu Phát triển Kinh tế và Du lịch), NNĐT còn là tiềm năng lớn cho du lịch. Các vùng nông nghiệp tiêu biểu ở TPHCM mở rộng như làng bè Long Sơn, vườn cây ăn trái Trung An (Củ Chi), hay không gian muối Thạnh An (Cần Giờ) sở hữu những "nguồn lực độc bản" về văn hóa và sinh thái. Khi được kết nối, chúng có thể tạo ra các sản phẩm du lịch trải nghiệm khác biệt, thu hút khách du lịch.

Cần sự phối hợp của nhiều bên

Theo ông Lâm Tuấn Ngọc - Giám đốc HTX Nông nghiệp Tuấn Ngọc - rào cản lớn nhất đối với nông nghiệp công nghệ cao là chi phí đầu tư ban đầu. Chỉ riêng hệ thống nhà màng đã có giá từ 600-900 triệu đồng/1.000 m², chưa kể các thiết bị công nghệ đi kèm. Do đó, để khuyến khích loại hình kinh tế này, chính quyền TPHCM xây dựng gói tín dụng ưu đãi dài hạn, cho phép miễn giảm lãi suất 1-2 năm đầu và chấp nhận hình thức vay theo dòng tiền sản xuất thay vì thế chấp tài sản cứng.

Bên cạnh đó, cần thành lập mạng lưới điểm trình diễn - đào tạo ngay tại các HTX làm tốt, với chương trình đào tạo thực hành 100% để nông dân được "cầm tay chỉ việc". Việc kết nối HTX - trường đại học - doanh nghiệp công nghệ sẽ giúp cập nhật liên tục kỹ thuật mới, tạo ra lực lượng lao động có tay nghề cao.

Sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao có giá thành khá cao, để ổn định đầu ra, ông Ngọc cho rằng cần phát triển chương trình liên kết tiêu thụ dài hạn giữa siêu thị, bếp ăn tập thể với các HTX. Đồng thời, cần có cơ chế khuyến khích siêu thị ưu tiên sản phẩm đạt chứng nhận và hỗ trợ các HTX xây dựng thương hiệu, truy xuất nguồn gốc.

Sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao có giá thành khá cao, cần phải có phát triển chương trình liên kết tiêu thụ dài hạn
Sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao có giá thành khá cao, cần có phát triển chương trình liên kết tiêu thụ dài hạn để hỗ trợ người nông dân

Theo tiến sĩ Tô Thùy Trang - Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, định hướng phát triển NNĐT của TPHCM cần gắn liền với việc kiến tạo một hệ sinh thái AI toàn diện. Điều này đòi hỏi sự hình thành của một nền tảng dữ liệu nông nghiệp mở, có khả năng tích hợp và chuẩn hóa thông tin đa chiều từ các cảm biến IoT, trạm quan trắc môi trường đến dữ liệu về thổ nhưỡng và khí hậu.

Song song đó, thành phố cần có chính sách thu hút đầu tư, tài trợ cho các startup công nghệ để phát triển những giải pháp AI đặc thù. Việc thiết lập các trang trại thí điểm AI sẽ đóng vai trò như "phòng lab sống", giúp hoàn thiện và nhân rộng các mô hình thành công đến người nông dân.

Ông Nguyễn Minh Tú đề xuất tích hợp kinh tế tuần hoàn vào quy hoạch, tận dụng các không gian như mái nhà, ven kênh rạch, trường học, bệnh viện để phát triển các mô hình hiện đại. Thành phố cũng nên phát triển các trạm xử lý rác hữu cơ cấp phường/xã để tạo nguồn phân bón tại chỗ.

Thanh Hoa

 

news_is_not_ads=
TIN MỚI