Nông dân miền Tây hào hứng làm lúa chất lượng cao, phát thải thấp, tăng trưởng xanh

Niềm vui mới trên ruộng lúa

Đầu tháng 4/2024, gia đình chị Phạm Thị Tuyết Mai - ở ấp H2, xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh, TP Cần Thơ - tiếp đón lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT), Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI), các tổ chức nước ngoài, các nhà khoa học… đến dự buổi lễ “Khởi động cánh đồng 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng đồng bằng sông Cửu Long”.

Chị Mai cho biết, rất vui khi mảnh ruộng hơn 5ha của gia đình chị được chọn làm nơi tổ chức lễ khởi động cho chương trình quan trọng này. Chị cũng phấn khởi khi tận mắt chứng kiến những thiết bị hiện đại như máy làm đất, máy sạ hàng, máy bay không người lái, cùng nhiều phương pháp canh tác lúa tiên tiến.

Tất cả chúng sẽ giúp giảm chi phí giá thành, tăng năng suất và chất lượng, thu về lợi nhuận cao hơn trong việc sản xuất lúa, trong đó có việc bán tín chỉ các bon.

Nông dân ở TP Cần Thơ dùng máy bay không người lái để chăm sóc ruộng lúa theo mô hình hữu cơ, giảm phát thải ẢNH: HUỲNH LỢI

Ông Nguyễn Quang Hưng - thành viên Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ nông nghiệp Thuận Tiến (xã Thạnh An, huyện Vĩnh Thạnh) - cho hay:

“Vụ đông xuân vừa rồi gia đình tôi canh tác 2,6ha, thu lãi khoảng 120 triệu đồng nhờ được mùa, được giá. Lợi nhuận có cao hơn các vụ trước nhưng chưa bền vững. Do đó, khi nghe tin HTX được chọn làm đơn vị thực hiện đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, hầu hết xã viên phấn khởi, quyết tâm đổi mới phương pháp canh tác để bảo vệ môi trường, giảm phát thải và mong chờ bán được tín chỉ các bon”.

Theo ông Nguyễn Cao Khải - Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Thuận Tiến - Bộ NNPTNT cùng UBND TP Cần Thơ đã chọn cánh đồng 50ha của HTX để thử nghiệm mô hình canh tác giảm phát thải. Các xã viên của HTX lâu nay cũng canh tác lúa theo hướng sạch, nên việc tiếp thu thêm kiến thức mới sẽ thuận lợi. Xã viên chỉ băn khoăn về tín chỉ các bon, cách đo đạc, mua bán tín chỉ.

Ông Mai Thanh Liêm - Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Phú Thọ (xã An Long, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp) - cho hay, cuối tháng 4/2024, xã viên đã xuống giống lúa hè thu trên 352ha đất.

Mới đây, đoàn công tác của Bộ NNPTNT, UBND tỉnh Đồng Tháp đã trực tiếp khảo sát và chọn ra 50ha của HTX để thí điểm mô hình sản xuất giảm phát thải, bán tín chỉ các bon ngay trong vụ này. Đa phần xã viên phấn khởi bởi sẽ được tiếp cận kỹ thuật sản xuất lúa hiện đại, liên kết với doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra, lại còn có thêm thu nhập từ tín chỉ các bon.

Cán bộ kỹ thuật của Tập đoàn Lộc Trời cùng nông dân An Giang thu gom bao bì, chai lọ thuốc bảo vệ thực vật, đưa ra khỏi đồng ruộng, nhằm bảo vệ môi trường

Tổ chức sản xuất bài bản, hiện đại

Theo Bộ NNPTNT, trước khi triển khai rộng rãi đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long”, bộ chọn 5 địa phương (gồm TP Cần Thơ và các tỉnh Đồng Tháp, Kiên Giang, Trà Vinh và Sóc Trăng), mỗi địa phương khoảng 50ha để thí điểm mô hình sản xuất lúa phát thải khí nhà kính thấp.

Theo đó, nông dân gieo cấy giống lúa xác nhận (lúa có nguồn gốc rõ ràng, đạt tiêu chuẩn chất lượng theo quy định), quản lý nước ngập và khô xen kẽ, bón phân chuyên biệt, sạ bằng máy kết hợp vùi phân, bón phân 2 lần/vụ, quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp, thu gom rơm rạ khỏi đồng để làm nấm rơm và phân bón…

Bà Joanna Kane Potaka - Phó tổng giám đốc IRRI - nói, thông qua mô hình thí điểm này, nông dân có thể học hỏi được từ các chuyên gia, nhà khoa học và các tổ chức về kỹ thuật canh tác lúa giảm phát thải khí nhà kính. Đồng thời, phía IRRI cũng sẽ học hỏi được những kinh nghiệm của nông dân, doanh nghiệp, đối tác để đóng góp tốt hơn cho đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Ông Nguyễn Ngọc Hè - Phó chủ tịch UBND TP Cần Thơ - thông tin: “TP Cần Thơ có 38.000ha lúa nằm trong dự án chuyển đổi nông nghiệp bền vững tại Việt Nam (VnSAT) với 32.000 hộ tham gia. Dự án này có mục tiêu là đến năm 2025, TP Cần Thơ có vùng chuyên canh lúa chất lượng cao 38.000ha, đến năm 2030 sẽ đạt 50.000ha”.

Sở NNPTNT tỉnh Long An cũng đang phối hợp với UBND các huyện xây dựng vùng chuyên canh 120.000ha lúa chất lượng cao. Trong đó, giai đoạn 2024-2025, tỉnh tập trung củng cố 60.000ha thuộc dự án VnSAT; giai đoạn 2026-2030, tỉnh sẽ xác định từng khu vực trọng tâm để lập dự án đầu tư phát triển vùng chuyên canh khoảng 60.000ha lúa chất lượng cao, giảm phát thải khí nhà kính, bán tín chỉ các bon.

Hiện tại, sở đẩy mạnh tuyên truyền để nông dân hiểu, đồng thuận chủ trương; tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ cho việc sản xuất lúa hiện đại, phát thải thấp; đề xuất chính sách tín dụng cho nông dân và các đơn vị tham gia đề án.

Theo ông Lê Thanh Tùng - Phó cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ NNPTNT - để mô hình sản xuất mới này thành công, cần thay đổi tập quán sản xuất cũ của nông dân, tổ chức lại nền sản xuất theo hướng hiện đại.

Để phát huy hiệu quả đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phải thực hiện và duy trì 3 yếu tố “chất lượng cao, phát thải thấp, tăng trưởng xanh”. Do đó, phải làm cho đồng ruộng bằng phẳng, quản lý tốt nguồn nước, sạ hàng hoặc sạ cụm để quản lý cỏ dại, kết hợp vùi phân vào trong đất để cây mạ phát triển, giảm phát thải khí nhà kính.

Nông dân ở tỉnh An Giang đang tìm hiểu mô hình sản xuất lúa sạch, hướng hữu cơ, phát thải thấp

Huỳnh Lợi