Làm thế nào để tâm trí không bị mạng xã hội dẫn dắt?

Trong quyển Offline: Giải phóng tâm trí khỏi căng thẳng trên điện thoại thông minh và mạng xã hội, chuyên gia công nghệ thông tin - bác sĩ gia đình Imran Rashid và nhà kinh doanh, tiếp thị trực tuyến Soren Kenner đã cung cấp hàng loạt thông tin về cách các gã khổng lồ công nghệ như Facebook, Apple, Google và Instagram… “hack tâm trí” khiến người dùng bị cuốn vào các nền tảng này.

Thiết kế gây nghiện này có rất nhiều kiểu ngụy trang: núp dưới hình thức các thông báo, biểu tượng cảm xúc, câu chuyện thú vị có kết thúc bỏ lửng, hiệu ứng vuốt màn hình liên tục, nỗi lo sợ bị bỏ lỡ (FOMO) và hàng loạt hiệu ứng khác. Từ đó, hai tác giả phân tích những tác động tiêu cực của công nghệ nói chung và các nền tảng mạng xã hội lên đời sống con người.

Về mặt tâm lý, việc nghiện các thiết bị số làm đầu óc kém hoạt bát, giảm thiểu khả năng kiểm soát xung động, tăng mức độ của các hành vi bốc đồng, gặp khó khăn khi đưa ra quyết định, hành vi phản ứng ngày càng tăng, hành vi chủ động ngày càng giảm, thời gian chú ý bị rút ngắn, khả năng sáng tạo và trí tưởng tượng giảm sút, ít kiểm soát được bản thân, luôn so sánh và cảm thấy cuộc sống thua kém nhiều người khác.

Về mặt xã hội, người nghiện các thiết bị kỹ thuật số sẽ có tương tác thực giảm sút, ít lòng thông cảm với người khác, sợ bị bỏ rơi, dễ dàng tham gia các hành vi tiêu cực như bắt nạt trên mạng, nhìn nhận hiện thực lệch lạc, thậm chí gia tăng thái độ chống đối xã hội. 

Theo hai tác giả, đây là hậu quả khôn lường và ngoài mong muốn của sự tiếp xúc giữa giác quan nhận thức mong manh nơi loài người sau ba triệu năm tiến hóa với công nghệ sử dụng dữ liệu lớn.

Chương cuối sách, hai tác giả đưa ra những chỉ dẫn giúp người đọc thay đổi cách sử dụng các thiết bị số nhằm tránh các ô nhiễm/tác hại xấu. Đó là cách tạo thói quen tốt, sử dụng thời gian hiệu quả; xác định yếu tố kích hoạt/tín hiệu và lập kế hoạch đối phó; bắt đầu hành động; tìm nguyên nhân thất bại để sửa sai… Các cách này, theo hai tác giả: “Tuy không khó như khoa học tên lửa nhưng cũng không dễ dàng, đòi hỏi mỗi người phải có kỷ luật nghiêm ngặt với chính bản thân mới thực hiện được”.

Phiên bản tiếng Anh của sách nhận được đánh giá tích cực của rất nhiều chuyên gia và độc giả khắp nơi trên thế giới.
Anette Prehn, Chủ tịch Ban Phòng, chống căng thẳng của Đan Mạch, nhận xét: “Offline là cuốn sách cần phải đọc với bất kỳ ai đang sử dụng điện thoại thông minh và máy tính bảng”. Teresa Egballe, Giám đốc Hội đồng một thành phố tại Mỹ, mẹ của ba đứa trẻ, viết: “Nếu con bạn đang sử dụng điện thoại thông minh thì bạn cần đọc cuốn sách này!”. 

Minh Nguyễn