Hé lộ hậu trường bộ phim Việt thời chiến hiếm hoi đã có kỹ xảo điện ảnh

Kỹ xảo - bước đột phá trong điện ảnh thời chiến

Trong chương trình Cine 7 - Ký ức phim Việt số phát sóng ngày 13/9 (VTV3 lúc 21g30), khán giả được khám phá hậu trường về bộ phim chiến tranh Lửa trung tuyến qua lời kể của nữ chính là NSND Ngọc Lan và NSƯT Vũ Xuân Hưng- con trai của chủ nhiệm phim Lửa trung tuyến Vũ Năng An.

Ra đời năm 1961, Lửa trung tuyến - do 2 đạo diễn Phạm Văn Khoa và Lê Minh Hiền thực hiện - là một trong những bộ phim đầu tiên của điện ảnh Việt Nam về đề tài chiến tranh. Kịch bản được nhà văn Văn Dân chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của ông, với sự tham gia của các diễn viên Lưu Xuân Thư, Ngọc Lan, Ngô Nam, Hồ Kiểng.

NSND Ngọc Lan (trái) vào vai Nhàn trong phim Lửa trung tuyến - Ảnh: VTV

Chuyện phim kể về Dũng - một trung đội trưởng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chiến đấu nhưng bất ngờ bị thuyên chuyển về hỗ trợ dân công vận chuyển đạn dược. Tại đây, Dũng gặp Nhàn là nữ dân công vận tải đạn nhiệt huyết, hóm hỉnh và nhí nhảnh. Trong một lần cứu kho đạn bị bốc cháy, Nhàn đã không ngại lao vào biển lửa. Hình ảnh này khiến cho Dũng nhận ra những điều mà bấy lâu anh đi tìm câu trả lời.

Lửa trung tuyến được quay bởi cố đạo diễn Nguyễn Hồng Sến. Ở giai đoạn đầu thập niên 1960, kỹ xảo điện ảnh ở Việt Nam còn vô cùng xa lạ, ông đã mạnh dạn ứng dụng kỹ xảo vào phim tạo ra những hiệu ứng hình ảnh độc đáo và mới mẻ. Đầu tiên là lúc tên phim xuất hiện, chữ viết được thể hiện trên nền khói, tạo hiệu ứng về chiến tranh, về bối cảnh chung của bộ phim.

Lửa trung tuyến là phim có bước đột phá kỹ xảo thời đó - Ảnh: VTV

Ông cũng dùng kỹ xảo để tạo ra hình động cho phần hậu cảnh khi trung đội trưởng Dũng ngồi cùng lái xe Trường trong cabin xe. Cụ thể, ông ghi hình trước cảnh động như bầu trời, rừng cây... Sau đó, tổ chức quay cảnh lái xe ngay trong trường quay, cảnh động đã quay trước đó được phát làm nền.

Kỹ xảo thứ ba là cảnh mờ chồng, khi Dũng ngồi bên bờ suối nhớ lại những ký ức khi được trực tiếp tham gia kháng chiến ngoài mặt trận. Hiệu ứng này khiến ký ức nhân vật trở nên sống động hơn, thay vì chỉ thể hiện bằng lời thoại thông thường. Kỹ xảo cuối cùng được sử dụng là các cảnh máy bay địch ném bom tấn công kho đạn. Trong phân đoạn này, những cảnh kỹ xảo xen kẽ các cảnh quay thật giúp mang đến cho khán giả cảm giác chân thực đến nghẹt thở.

Lửa trung tuyến là một trong những phim chiến tranh "đời đầu" của điện ảnh Việt - Ảnh: VTV

Lửa trung tuyến sản xuất trong thời điện ảnh Việt còn non trẻ, thiếu thốn nên gặp nhiều khó khăn. Bối cảnh phim được lựa chọn ở các tỉnh miền núi phía Bắc, trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt của mùa đông. Có những phân đoạn, diễn viên phải vác những thùng nặng, lội qua dòng nước lạnh giá khi nhiệt độ chỉ khoảng 4-5 độ C. Đoàn phim còn phải sử dụng thêm vòi phun nước công suất lớn để tạo mưa nhân tạo, biến cảnh quay trở thành một thử thách thực sự với sức chịu đựng của con người.

Bộ phim giúp "se duyên" cho nữ chính

Thủ vai nữ chính trong phim là NSND Ngọc Lan. Có mặt trong trường quay của Cine 7 - Ký ức phim Việt bà bồi hồi nhớ lại những kỉ niệm về vai diễn nhận được năm 18 tuổi. “Đóng vai này có mấy người thử chứ không phải mỗi mình tôi. Hôm đoàn làm phim mang bản nháp của tôi về cho ông Tố Hữu xem. Ông Tố Hữu bảo đây mới chính là cô Nhàn. Tôi sung sướng quá. Từ đó tôi miệt mài với vai đấy” - bà kể.

Để thực hiện những cảnh quay vác đạn chân thật, theo NSND Ngọc Lan những thùng đạo cụ được xếp gạch bên trong rất nặng nên xảy ra sự cố thùng đạn bà vác va vào một thành viên đoàn làm phim làm anh bị thương. Một kỷ niệm khác là lúc quay cảnh Nhàn đứng dưới ruộng chải tóc. Ngay dưới mặt ruộng bà phải đứng có nhiều đỉa khiến bà rất sợ.

NSND Ngọc Lan mới 18 tuổi khi đóng phim - Ảnh: VTV

Trong phim có một phân đoạn cao trào là cảnh cảnh cháy kho đạn. Chia sẻ về cảnh quay này, NSND Ngọc Lan vẫn nhớ như in về việc đây là cảnh quay chỉ có thể thực hiện duy nhất một lần, bởi sau khi lửa bùng lên, toàn bộ bối cảnh sẽ bị phá hủy. Đặc biệt, chi tiết Nhàn trèo lên nóc nhà dập lửa rồi ngã xuống đất là một trong những cảnh quay nguy hiểm nhất. Phía dưới, chỉ có 4 người cầm một tấm chăn chờ sẵn để “hứng”. Bà phải “ngã chuẩn” vào đúng chính giữa tấm chăn nếu không tai nạn xảy ra ngay lập tức.

Lửa trung tuyến không chỉ đánh dấu thành công đầu tay của NSND Ngọc Lan ở tuổi 18 mà còn là bộ phim mở ra mối tình đẹp như mơ kéo dài mấy thập kỷ của bà. Phim đã đoạt giải Bông sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam 1973 và trước đó nhận Bằng khen tại Liên hoan phim Quốc tế Mát-xcơ-va 1961.

Mối tình tuyệt đẹp kéo dài nhiều thập kỷ của NSND Ngọc Lan và NSND Ngô Mạnh Lân - Ảnh: ANTĐ

Nhờ vậy bà được đặt chân đến xứ bạch dương gặp NSND Ngô Mạnh Lân lúc bấy giờ đang là lưu học sinh tại trường Đại học điện ảnh VGIK và làm phiên dịch cho bà. Trước đó, cả hai chưa từng gặp nhau nhưng Ngô Mạnh Lân đã có cảm tình đặc biệt với nhân vật Nhàn mà Ngọc Lan thể hiện trên màn ảnh. Cuộc gặp gỡ ở Mát-xcơ-va khởi đầu cho một chuyện tình đẹp, bền chặt suốt hơn nửa thế kỷ qua.

H.Nhu