Đưa chanh dây, chuối, dừa... vào nhóm xuất khẩu tỉ đô

Quan điểm được một số đại biểu đưa ra tại Diễn đàn "Giải pháp tăng sức cạnh tranh, thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm trái cây lợi thế: Chanh leo, chuối, dứa, dừa .." do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức ngày 18/7.

Các chuyên gia, doanh nghiệp chia sẻ cách tạo lợi thế cạnh cho trái cây Việt Nam

Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Chủ tịch HĐQT công ty cổ phần Nafoods - cho hay, các sản phẩm chế biến từ chanh dây như nước ép, bột, puree đang có nhu cầu toàn cầu khoảng 30.000 tấn mỗi loại/năm, với tốc độ tăng trưởng 6-7%. Nếu thị trường Trung Quốc sớm mở cửa chính ngạch với chanh leo tươi, Việt Nam hoàn toàn có thể chạm mốc 1 tỉ USD cho ngành hàng này - một cột mốc không xa nếu có quy hoạch bài bản và kiểm soát chất lượng tốt.

Theo đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, sầu riêng và thanh long - 2 mặt hàng từng dẫn dắt xuất khẩu trái cây Việt đang có dấu hiệu chững lại. Nếu như sầu riêng vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng ngắn hạn, thì rủi ro thị trường Trung Quốc ngày càng rõ nét với các chính sách kiểm soát chặt chất lượng. Còn thanh long từng đạt mốc hơn 1 tỉ USD thì nay đã giảm hơn một nửa giá trị xuất khẩu so với giai đoạn đỉnh cao.

Dừa cũng nằm trong nhóm cây tỉ đô và được định hướng phát triển tập trung chuyển sang chế biến sâu, sản xuất theo quy trình VietGAP và GlobalGAP

Việc phân tán rủi ro bằng cách “chọn thêm nhiều con ngựa tốt để cầm cương” là yêu cầu cấp thiết. Không thể đặt toàn bộ kỳ vọng vào một vài sản phẩm “ngôi sao” vốn phụ thuộc cao vào một thị trường tiêu thụ chủ lực.

Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường định hướng, với chanh dây, Việt Nam hiện đạt sản lượng khoảng 163.000 tấn mỗi năm, chủ yếu tập trung tại khu vực Tây Nguyên. Mục tiêu đến năm 2030 là nâng lên 300.000 tấn, trong đó vùng trọng điểm phát triển là Lâm Đồng, Gia Lai.

Với dứa, Việt Nam hiện có sản lượng khoảng 860.000 tấn, chủ yếu trồng tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Định hướng đến năm 2030 là đạt gần 1 triệu tấn, thông qua mở rộng diện tích và chuyển đổi sang trồng rải vụ để phục vụ chế biến và xuất khẩu trái vụ.

Chuối hiện đạt sản lượng khoảng 3 triệu tấn mỗi năm và là mặt hàng xuất khẩu chủ lực sang các thị trường như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và EU. Định hướng của ngành là giữ vững và mở rộng thị phần bằng cách nâng cao chất lượng sản phẩm, cải tiến mẫu mã bao bì và xây dựng thương hiệu riêng cho chuối Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Dừa là loại trái cây có diện tích lớn nhất cả nước với khoảng 202.000ha, sản lượng đạt 2,28 triệu tấn mỗi năm, phần lớn tập trung tại Đồng bằng sông Cửu Long. Việt Nam hiện nằm trong nhóm các quốc gia xuất khẩu dừa hàng đầu thế giới. Tới năm 2030, ngành dừa sẽ tập trung chuyển sang chế biến sâu, sản xuất theo quy trình VietGAP và GlobalGAP, phát triển các mô hình trồng xen, nuôi xen và tích hợp với du lịch sinh thái miệt vườn, sản phẩm OCOP nhằm gia tăng giá trị toàn chuỗi.

Tuy nhiên, theo thạc sĩ Lê Anh Tuấn - Phó giám đốc Trung tâm Kiểm dịch thực vật sau nhập khẩu II - ngành trái cây Việt Nam đang đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật từ các thị trường nhập khẩu, đặc biệt là yêu cầu về kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Một số trường hợp vi phạm đã dẫn đến việc thu hồi mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói (như sầu riêng, mít), gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động thương mại và uy tín quốc gia.

Ông khẳng định, muốn xuất khẩu tốt, chúng ta phải làm tốt truy xuất nguồn gốc và liên kết chuỗi. Theo đó, mỗi doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ nông dân phải trở thành một mắt xích quan trọng trong việc minh bạch hóa và cam kết đảm bảo an toàn trong toàn bộ chuỗi giá trị xuất khẩu.

Mai Ca