Điều gì sẽ xảy ra ở thời đại AI có thể hát và biểu diễn như ca sĩ?

Khi sân khấu thuộc về cả người thật lẫn nghệ sĩ ảo

Điều đó không còn là giả thuyết tương lai. Nó đã và đang diễn ra trong đời sống âm nhạc. Những giọng hát mô phỏng bằng AI xuất hiện dày đặc trên TikTok, YouTube, Spotify. Từ Đen Vâu, Mỹ Tâm, Sơn Tùng đến Noo Phước Thịnh… đều có những phiên bản giọng hát AI khiến người nghe sửng sốt vì mức độ giống thật, thậm chí có người thốt lên: “Quá giống để tin rằng không thật!”.

The Velvet Sundown - ban nhạc ảo gây sốt trên Spotify. Ảnh: Timesofsandiego

Ở Hàn Quốc, PLAVE, nhóm thần tượng không tồn tại ngoài đời thật đã lập kỷ lục với hàng triệu stream trên Melon và góp mặt tại các lễ trao giải âm nhạc lớn. Ở Anh, ca sĩ ảo Hatsune Miku từng tổ chức tour diễn hologram chật kín sân vận động. Gần đây nhất, một ban nhạc không có thật mang tên The Velvet Sundown đạt hơn một triệu lượt nghe mỗi tháng trên Spotify chỉ sau 30 ngày xuất hiện.

Nếu nghệ sĩ ảo có thể biểu diễn, giành giải thưởng, ký hợp đồng quảng cáo và sở hữu fandom cuồng nhiệt như thần tượng bằng xương bằng thịt, thì tương lai của nghệ sĩ thật sẽ đi về đâu?

Hơn nửa thế kỷ qua, giọng hát luôn được xem như tài sản thiêng liêng nhất của nghệ sĩ bởi nó độc nhất và không thể thay thế. Nhưng ranh giới ấy đang bắt đầu mờ đi. Một mô hình AI có thể tái hiện từng hơi thở, độ rung, cao độ, thậm chí cảm xúc của giọng hát. Chỉ có dữ liệu đầu vào, AI có thể hát hàng trăm bài với độ chính xác gần tuyệt đối.

Trong thế giới ấy, giọng hát không còn là bản quyền tự nhiên của nghệ sĩ nữa. Người nghe có thể yêu cầu AI hát theo phong cách mình thích, theo tâm trạng mình muốn, thậm chí có thể tạo ra phiên bản hoàn hảo hơn bản gốc.

Thách thức của giọng hát thật trước sự hoàn hảo được lập trình

Và khi sự hoàn hảo có thể được lập trình, điều gì sẽ xảy ra với sự run rẩy, lệch nhịp, khản tiếng... những khoảnh khắc từng khiến hàng triệu người rơi nước mắt vì một giọng hát thật?

PLAVE - nhóm nhạc thần tượng nổi tiếng của Hàn Quốc. Ảnh: The Korea Herald

Một nhà sản xuất âm nhạc từng nói: “Điều khiến chúng ta yêu một giọng hát là sự không hoàn hảo. Máy móc hoàn hảo thì không thể lay động”. Nhưng liệu thị trường còn đủ kiên nhẫn với sự không hoàn hảo ấy, trong kỷ nguyên mà mọi thứ phải nhanh, phải lan truyền, phải tối ưu hóa để phù hợp với thuật toán?

Ngày trước, nghệ sĩ sống bằng kỹ năng, bản sắc, giọng hát và quá trình rèn luyện khắc nghiệt. Ngày nay, họ có nguy cơ phải cạnh tranh với những thực thể không biết mệt mỏi, không mắc lỗi, không vướng scandal, không bỏ show và luôn sẵn sàng phục vụ khán giả 24/7. Cuộc cạnh tranh giữa con người và máy móc có thể không diễn ra bằng tài năng, mà bằng kỳ vọng thị trường.

Nhưng điều làm nên giá trị của âm nhạc chưa bao giờ chỉ nằm ở kỹ thuật. Nó nằm ở nơi sâu hơn nhiều, đó trái tim con người. Trong thời đại của những bản sao hoàn hảo, điều quý nhất chính là thứ không thể sao chép, đó là cảm xúc chân thật, là tài năng và sự nhạy cảm của ca-sĩ-con-người.

Đặng Minh Thuận

* Bài viết tham gia diễn đàn xin gửi về: diendanamnhacAI@baophunu.org.vn