Đến Pù Luông, nghe nhịp thở lành của đất trời

Không ồn ào như Sa Pa (Lào Cai) hay thay đổi từng năm như Mộc Châu (Sơn La), Pù Luông điềm tĩnh và trầm lắng. Theo tiếng Thái, “Pù Luông” là “ngọn núi cao nhất vùng”, nơi mây phủ quanh năm. Pù Luông vẫn còn giữ được những cách làm du lịch gần gũi, tự nhiên và chân thành.

Cảnh sắc thanh bình của bản làng ở Pù Luông

Rất nhiều homestay là nhà sàn truyền thống của người Thái

Không gian lưu trú nhà dân - phổ biến ở Pù Luông	Không gian lưu trú và hầu hết đồ dùng đều gần gũi với thiên nhiên cũng như đời sống của người dân bản địa

Dù vài năm gần đây, Pù Luông cũng đã xuất hiện những khu nghỉ dưỡng quy mô lớn, có nơi nằm chót vót trên sườn núi, chen vào cảnh quan rừng và ruộng, khiến nhiều người lo ngại về sự đánh đổi. Nhưng ở đó, vẫn còn nhiều gia đình chọn cách phát triển chậm, gìn giữ truyền thống.

Những ngôi nhà sàn người Thái nay trở thành nơi lưu trú (homestay), thêm vài tấm nệm sạch, bóng đèn vàng dịu, nhưng không thay đổi cốt cách. Không điều hòa, không tường kính, càng không có nhạc nền du dương… Pù Luông để thiên nhiên làm người dẫn chuyện: gió làm quạt, sương làm rèm, tiếng dế và suối làm nhạc.

Ruộng bậc thang nhìn từ nếp nhà sàn của người Thái

Các địa chỉ lưu trú như Pơ Mu, Đào, Eco Garden, Bản Hiêu Garden, hay nhà sàn của chị Lự, anh Hà… đều tận dụng vật liệu địa phương: gỗ tái sử dụng, mái tranh, vách nứa. Rác thải được phân loại đơn giản nhưng hiệu quả. Khách đến ăn rau vườn, gà đồi, cá suối, và thứ gạo nương dẻo thơm. Một số nơi còn dẫn nước mạch từ khe núi, mát lạnh quanh năm.

Có người gọi đây là du lịch tối giản. Nhưng với người Thái ở Pù Luông, đó chỉ là sống đúng nhịp của núi rừng: có gì dùng nấy, không vay mượn thứ không thuộc về mình.

Pù Luông không có mùa cao điểm, chỉ có những mùa mang vẻ đẹp khác nhau. Tháng Năm, tháng Chín là mùa lúa xanh mướt mềm như tấm lụa. Tháng Sáu, tháng Mười là mùa lúa chín vàng rực rỡ. Tháng Bảy là mùa nước đổ, ruộng bậc thang loang loáng ánh bạc, phản chiếu trời mây. Người thành phố gọi “gương trời”, còn người bản địa chỉ nói giản dị: “Mùa cấy đấy”.

Pù Luông vào vụ cấy

Mùa lúa bắt đầu chín

Hình như ở Pù Luông, mùa du lịch bắt đầu khi lúa chiêm xuân đương thì con gái, khi thiên nhiên còn tươi non, bản làng chưa kịp đông. Mùa lúa chín, đi qua một bản nhỏ cũng có thể thấy mùi lúa mới, cũng là lúc khách về đông hơn, nhưng vẫn đủ riêng tư để ngồi một mình trên sàn, nhìn mặt trời lặn sau dãy núi trập trùng.

Mùa đông Pù Luông không quá lạnh, nhưng se se và đầy sương. Đó là lúc những bếp lửa sáng lên, nếp nướng thơm lừng, rượu cần đượm ngọt men lá. Khách đến mùa này thường là người muốn tĩnh tại, viết sách, thiền, hoặc đơn giản chỉ để ngủ một giấc thật sâu giữa rừng.

Dù là khu bảo tồn thiên nhiên, nhưng thực tế, Pù Luông cũng đang đối mặt với những lựa chọn phát triển không dễ dàng. Không còn tuyệt đối “nói không” với resort, nhưng cộng đồng bản địa - nhất là những gia đình làm du lịch kiểu “nhà dân” - vẫn cố gắng giữ vững một lối đi riêng: ít nhưng tử tế. Một số bạn trẻ học tiếng Anh, học làm bếp, rồi quay về bản mở homestay, với đầy lòng tự trọng và sự trân quý di sản.

Ở nơi không có nhà hàng sang trọng, người ta lại ăn ngon nhất. Ở nơi không có spa, không có hồ bơi nhân tạo, người ta lại khỏe khoắn và vui. Bởi sự thư giãn ở Pù Luông không đến từ dịch vụ, mà từ cảm giác được sống chậm, sống thật, sống xanh trong lòng thiên nhiên còn chưa kịp bị lấp đầy bởi bê tông.

Dòng thác Hiêu mát lành

Có lẽ du khách tìm đến Pù Luông không phải để được phục vụ, mà là để được sống. Ngủ trên sàn gỗ, sáng mở mắt thấy mây trôi, chiều đi bộ ra suối Hiêu ngâm chân hoặc tắm dưới dòng thác Hiêu; tối ngồi bên bếp lửa với một gia đình không quen, có khi chẳng cần chung ngôn ngữ cũng hiểu được nhau. Những trải nghiệm ấy, bình dị nhưng lại neo lâu hơn cả một kỳ nghỉ sang trọng.

Ẩm thực Pù Luông chạm đến sâu thẳm vị giác bằng phong vị chân thật, mộc mạc. Những món ăn ở đây hầu hết đều đến từ núi rừng và bàn tay người bản địa: Rau hái từ nương, cá bắt dưới suối, gà nuôi thả rông quanh vườn, nếp nương do chính đồng bào người Thái gieo trồng. Cơm lam là món không thể thiếu, gạo dẻo thơm được nấu trong ống tre, ăn kèm muối vừng hoặc thịt nướng. Mùa đông, bếp lửa hồng thường đỏ lửa với ốc đá xào sả, heo bản hoặc vịt Cổ Lũng (giống bản địa) nướng mắc khén, có khi thêm cá suối tươi rắc chút gia vị của rừng rồi nướng thơm lừng trên than hồng.

Vịt Cổ Lũng - giống vịt bản địa nướng mắc khén thơm lừng

Thịt heo chăn thả và đặc sản ốc núi

Ở một số nhà sàn làm du lịch cộng đồng, khách có thể dùng bữa cùng gia đình chủ nhà. Mâm cơm đơn sơ nhưng đủ đầy, lúc là canh măng đắng, khi là món nộm hoa chuối, hoặc xôi ngũ sắc nhuộm từ lá rừng. Dù là khách phương xa, chỉ cần ngồi xuống chiếu là câu chuyện mở ra. Ẩm thực trở thành sợi dây vô hình, kết nối giữa người với người, giữa du khách và vùng đất mà họ đến để được sống chậm, sống sâu, sống thật.

Người ta vẫn nói: muốn hiểu một vùng đất, hãy nhìn cách nó làm du lịch. Pù Luông, với lúa chín, rừng xanh, sương mờ và những nếp nhà nguyên sơ - vẫn đang thì thầm về một lối sống bền vững. Không ồn ào nhưng tử tế. Không phô trương nhưng đủ làm người ta nhớ.

Con đường như dải lụa trắng uốn quanh cánh đồng lúa xanh rì. Ảnh: Thái Hà

Bích Ngọc