Để văn học nghệ thuật thiếu nhi TPHCM phát triển xứng tầm

Lớn lên cùng thành phố

Dạo quanh triển lãm Dấu ấn 50 năm nền văn học nghệ thuật (VHNT) thiếu nhi TPHCM với những bức ảnh phủ bóng thời gian, nhạc sĩ Trần Xuân Tiến xúc động nhớ lại: “Giữa bộn bề công việc tái thiết sau ngày đất nước thống nhất, lãnh đạo thành phố (TP) vẫn đặc biệt quan tâm chăm lo cho thiếu nhi, chỉ đạo Thành đoàn thành lập ngay Câu lạc bộ Thiếu nhi TP, tiền thân của Nhà thiếu nhi TP…”.

Nhà thiếu nhi TPHCM là nơi ươm mầm nhiều tài năng nghệ thuật - Ảnh: Ngọc Tuyết

Lãnh đạo TP cũng chủ trương dành các nơi đẹp nhất cho thiếu nhi. Thương xá Tax trở thành cửa hàng phục vụ thiếu nhi, nhiều ngôi biệt thự thành nơi sinh hoạt thiếu nhi. Đặc biệt, dinh Phó tổng thống chính quyền Sài Gòn với kiến trúc đẹp và nhiều cây xanh được cải tạo để trở thành “ngôi nhà chung” của thiếu nhi TP - Nhà thiếu nhi TPHCM.

Nhờ chủ trương cởi mở và sâu sát, thiếu nhi TPHCM nhanh chóng được tập hợp, đội văn nghệ Nhà thiếu nhi TP ra đời. Từ đây, bắt đầu các cuộc vận động sáng tác mới cho thiếu nhi mà âm nhạc đi đầu với những ca khúc mới về quê hương đất nước, về 5 điều Bác Hồ dạy… Với sự vào cuộc của những cây bút viết nhạc thiếu nhi hàng đầu như Trương Quang Lục, Trần Xuân Tiến, Xuân Giao, Trần Thanh Tùng, Lê Vinh Phúc…, những giai điệu tuổi thơ rộn ràng bay xa.

Hoạt động sáng tác văn học thiếu nhi cũng chuyển mình khi nhà xuất bản (NXB) Kim Đồng mở chi nhánh tại TPHCM, rồi Thành đoàn TPHCM xây dựng NXB Măng Non (sau này là NXB Trẻ). Các trại sáng tác, các cuộc vận động sáng tác văn học thiếu nhi mở ra thu hút những cây bút đã thành danh từ trước năm 1975 đến những tác giả trẻ. Từ đây, các nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, Trần Đức Tiến, Cao Xuân Sơn, Trần Quốc Toàn, Kim Hài… đã làm say mê bao lớp học trò qua những trang văn bay bổng.

Đặc biệt, từ Đội múa rối Nụ Cười của Nhà thiếu nhi Quận 1 được ông Huỳnh Anh Tuấn gầy dựng vào năm 1983 đã hình thành nên một “hệ sinh thái” sân khấu đa loại hình phục vụ thiếu nhi TPHCM. Đến nay, nhà hát múa rối Nụ Cười, nhà hát múa rối nước Rồng Vàng, đặc biệt là nhà hát kịch IDECAF với chương trình kịch thiếu nhi Ngày xửa ngày xưa đều là những thương hiệu nổi bật của sân khấu TPHCM và cả nước.

Viết tiếp những ước mơ

Trải qua nửa thế kỷ, cùng dòng chảy rực rỡ của VHNT TPHCM, VHNT thiếu nhi góp phần làm sinh động đời sống tinh thần của thiếu nhi và người dân TPHCM cùng cả nước. Trong đó, hệ thống nhà thiếu nhi là nền tảng phát triển VHNT thiếu nhi khi góp phần tạo môi trường tiếp cận giáo dục nghệ thuật ban đầu. Thông qua các đội nhóm, các nghệ sĩ nhí của hệ thống nhà thiếu nhi, VHNT đã đến được đông đảo thiếu nhi TP, giúp nuôi dưỡng cảm xúc, gieo mầm những ước mơ sáng tạo.

Chương trình biểu diễn múa rối trong khuôn khổ Tuần lễ VHNT dành cho thiếu nhi TPHCM 2025 - Ảnh: Nhà Thiếu nhi TPHCM.

TPHCM hiện sở hữu một hệ thống khá đầy đủ các thiết chế dành riêng cho thiếu nhi tại cơ sở. Đây là nguồn lực lớn cần tiếp tục phát huy hiệu quả.

Là những nghệ sĩ trưởng thành từ hệ thống nhà thiếu nhi, MC Quỳnh Hoa và ca sĩ Võ Hạ Trâm cho rằng thiếu nhi cần được định hướng để phát triển năng khiếu, bồi dưỡng tài năng từ sớm và đúng cách. “Cần có thêm các chuyên đề kết nối với phụ huynh, giúp họ nhận biết năng khiếu và định hướng phát triển cho con trẻ” - MC Quỳnh Hoa đề xuất.

Thực tế, thời gian qua, VHNT thiếu nhi TPHCM đạt nhiều thành tựu nhưng cũng gặp không ít khó khăn. Âm nhạc thiếu nhi đã chững lại, rất ít sáng tác mới được lan tỏa. Lĩnh vực phim ảnh và hoạt hình dù nỗ lực vẫn lép vế trước phim ngoại. Các câu lạc bộ múa rối phổ biến một thời tại các nhà thiếu nhi dần co cụm. Sân khấu thiếu nhi khởi sắc nhưng chưa thể đáp ứng hết nhu cầu khán giả thiếu nhi…

Nhiều người cho rằng chỉ cần làm đúng chủ trương “dành những điều tốt đẹp nhất cho thiếu nhi”, điển hình như trả lại “giờ vàng” trên sóng truyền hình - phát thanh cho các chương trình thiếu nhi là chìa khóa quan trọng để đưa VHNT thiếu nhi TPHCM phát triển xứng tầm.

Ninh Lộc