Cách làm tốt bài thi tốt nghiệp THPT môn lý, hóa, địa

Vật lý: Ghi nhớ các hiện tượng vật lý trong tự nhiên

Thầy Lê Tấn Hậu - Tổ trưởng Tổ vật lý Trường THPT Nguyễn Hữu Huân (TP Thủ Đức, TPHCM) - cho biết: Về cấu trúc, đề thi gồm 18 câu trắc nghiệm 4 lựa chọn, 4 câu đúng/sai và 6 câu trả lời ngắn. Theo chương trình mới, đề thi không chỉ là các bài toán thuần túy mà có thể lồng ghép vào tình huống, hiện tượng trong đời sống, khoa học kỹ thuật.

Thí sinh thi tốt nghiệp THPT năm 2024 tại điểm thi Trường THPT Trần Khai Nguyên (quận 5, TPHCM)

Để làm bài tốt, thí sinh cần nắm được các ứng dụng của kiến thức vật lý và khả năng giải thích các hiện tượng vật lý trong tự nhiên. Ví dụ: nguyên lý hoạt động của các thiết bị điện tử, ứng dụng sóng siêu âm, tia X, laser, phóng xạ… Ngoài ra, thí sinh cần trang bị một số kỹ năng quan trọng: đọc và phân tích đồ thị, bảng số liệu; hiểu được nguyên lý các thí nghiệm cơ bản, cách bố trí thí nghiệm, đọc kết quả và phân tích sai số; khả năng mô hình hóa, tính toán chính xác và làm tròn.

Nếu không cẩn thận, thí sinh rất dễ mắc phải những lỗi sau: nhầm dấu, bấm máy tính sai, quên làm tròn hoặc làm tròn sai số, tính toán số mũ không chuẩn; không đổi đơn vị về hệ SI hoặc quên ghi đơn vị vào đáp án cuối cùng, đặc biệt trong câu trả lời ngắn. Thí sinh nên chia thời gian làm bài thành 3 vòng. 20 phút đầu cho các câu hỏi dễ và chắc chắn. 20 phút tiếp theo cho các câu hỏi mức độ trung bình, yêu cầu suy luận hoặc tính toán vừa phải. 10 phút cuối để giải quyết các câu vận dụng cao và xem lại bài.

Để đạt 7-7,5 điểm, thí sinh cần bảo đảm làm đúng gần như tuyệt đối các câu trắc nghiệm dễ và trung bình. Đây là các câu hỏi lý thuyết cơ bản, bài tập áp dụng công thức, hoặc các bài toán quen thuộc không cần nhiều bước suy luận. Để vượt 8 điểm và tiến tới điểm cao hơn, thí sinh phải làm tốt các câu hỏi ở cấp độ vận dụng và vận dụng cao, thường là các câu: bài toán tổng hợp; đồ thị, bảng số liệu; bài toán ứng dụng; câu đúng - sai có chi tiết dễ gây nhầm lẫn; câu trả lời ngắn yêu cầu kết quả chính xác tuyệt đối, kể cả đơn vị và làm tròn.

Thời điểm này, thí sinh luyện đề cần tập trung vào các đề thi thử của các sở GD-ĐT hoặc các trường uy tín, tránh làm tràn lan. Ghi nhớ các quy trình và hiện tượng vật lý bằng cách đọc kỹ mô tả thực hành, quan sát hình ảnh minh họa, hoặc xem video mô phỏng thí nghiệm. Hãy chú ý đến các hiện tượng xảy ra và ý nghĩa của chúng. Luyện đề theo thời gian thực, không xem tài liệu hay tra cứu mạng. Áp lực thi cử là điều khó tránh, nhưng các em hãy cố gắng giữ tinh thần lạc quan. Chia sẻ với gia đình, bạn bè hoặc thầy cô khi cảm thấy căng thẳng.

Hóa học: Tận dụng sơ đồ tư duy

Cô giáo Nguyễn Thị Thắm - dạy môn hóa học Trường THPT Võ Trường Toản (quận 12) - chia sẻ: Cấu trúc đề thi năm 2025 có hình thức trắc nghiệm, gồm 28 câu với 3 dạng: trắc nghiệm chọn đáp án (0,25 điểm/câu); câu trắc nghiệm đúng/sai, mỗi câu có 4 ý và thí sinh phải trả lời từng ý (0,25 điểm/ý); trắc nghiệm trả lời ngắn (0,25 điểm/câu).

Đề thi tập trung chủ yếu ở lớp Mười hai, một phần nhỏ ở lớp Mười và Mười một. Như vậy, thí sinh cần hệ thống hóa lại các kiến thức quan trọng về hóa học hữu cơ như: hydrocarbon, dẫn xuất halogen-alcohol-phenol, hợp chất carbonyl, ester - lipid - xà phòng - chất tẩy rửa tổng hợp, carbohydrate, amine-aminoacid-peptide-protein, polymer. Đồng thời nắm chắc các nội dung hóa học vô cơ như: nguyên tử, phản ứng ô xy hóa khử, năng lượng hóa học, tốc độ phản ứng, cân bằng hóa, Nitrogen-sulfur, pin điện và điện phân, đại cương kim loại, kim loại nhóm IA-IIA, sơ lược về kim loại chuyển tiếp dãy thứ nhất và phức chất.

Thí sinh thường mắc phải những lỗi sau: bỏ sót dữ kiện dẫn đến chọn đáp án sai, nhầm lẫn các phản ứng đặc trưng, sai do nhầm đơn vị hoặc công thức, tô lệch đáp án so với kết quả làm ra. Muốn hạn chế những điều trên, thí sinh phải học đúng bản chất thay vì học máy móc, có thể dùng sơ đồ tư duy, ví dụ minh họa để nhớ lâu hơn. Làm bảng hệ thống phản ứng đặc trưng từng nhóm chất để không nhầm lẫn. Kiểm tra lại đơn vị (mol, gam, lít…) sau khi tính.

Thí sinh cũng có thể áp dụng những mẹo sau đây để làm bài đạt kết quả cao hơn: đọc kỹ, xác định yêu cầu, gạch chân từ khóa quan trọng như chất, phản ứng, điều kiện, số liệu… Cố gắng làm những câu quen thuộc để lấy điểm trước. Với những câu lạ, các em hãy viết dữ kiện, dự đoán hướng giải, nếu không giải được hãy loại trừ đáp án dựa vào những kiến thức đã học.

Trong 5 phút đầu tiên của bài thi, các em hãy đọc toàn bộ đề, xác định câu dễ, trung bình và khó. 25 phút tiếp theo hãy làm các câu dễ, câu quen thuộc để lấy điểm chắc chắn. 10 phút sau đó bắt đầu làm các câu trung bình hoặc cần suy luận, kết hợp nhiều bước. Đây là những câu để các em có thể đạt điểm khá giỏi. Từ phút thứ 41-45 hãy làm câu khó hoặc câu nâng cao. Nếu không đủ thời gian tìm ra đáp án hoàn chỉnh thì hãy suy luận để loại trừ các phương án. 5 phút cuối là để kiểm tra lại toàn bộ bài làm.

Khi ôn tập, học sinh hãy hệ thống lại các kiến thức quan trọng theo sơ đồ tư duy hay biểu bảng, làm các đề thi thử trong thời gian 50 phút. Sau khi làm, tự chấm điểm và phân tích lỗi sai để làm tốt bài thi chính thức

Địa lý: Phân loại kiến thức theo chuyên đề

Thầy giáo Nguyễn Phương Quang - dạy môn địa lý Trường THPT Tân Phong (quận 7) - cho biết: Đề thi địa lý năm nay theo hình thức trắc nghiệm 100%, có đủ 3 dạng thức như các môn tự nhiên và không có câu sử dụng Atlat. Về cấu trúc, đề thi đã hạn chế yếu tố may rủi khi cho thêm dạng thức trắc nghiệm đúng - sai, xác suất đánh ngẫu nhiên đạt điểm tối đa chỉ đạt 1/16, nhỏ hơn 4 lần so với dạng trắc nghiệm nhiều lựa chọn. Dạng thức trắc nghiệm trả lời ngắn cũng đòi hỏi thí sinh phải tư duy như hình thức tự luận.

Nội dung đề thi bao quát toàn bộ chương trình phổ thông, đặc biệt là lớp Mười hai. Do đó, thí sinh nên phân loại kiến thức theo chuyên đề: địa lý tự nhiên, dân cư, kinh tế, vùng kinh tế… Tập trung vào các phần trọng tâm thường xuất hiện trong đề thi: đặc điểm địa lý tự nhiên, sự phân bố tài nguyên, các vùng kinh tế trọng điểm… Học cách nhận biết các dạng biểu đồ: tròn, cột, đường, miền và ghi nhớ cách nhận xét biểu đồ theo từng tiêu chí: quy mô, cơ cấu, xu hướng tăng giảm, sự chênh lệch… Thí sinh nên học theo phương pháp hệ thống hóa kiến thức bằng sơ đồ, xác định từ khóa và làm các đề thi thử.

Khi làm bài, thí sinh rất dễ nhầm lẫn giữa các dạng biểu đồ hoặc sai về tỉ lệ, đơn vị khi xử lý bảng số liệu; không nhớ công thức hoặc chậm trong việc biến đổi công thức. Để khắc phục, các em cần luyện tập nhận dạng đúng các loại biểu đồ theo bảng số liệu cho trước, chú ý các mốc thời gian đề bài đề cập. Lưu ý các đơn vị có trong đề bài, thường xuyên luyện tập các phép tính để tăng tốc độ xử lý thông tin.

Thí sinh cần đọc kỹ đề, xác định yêu cầu từng câu, làm phần dễ trước để lấy điểm chắc chắn. Có thể làm 14 câu đầu trong vòng 21-23 phút (không quá 40-50 giây/câu). Làm những câu khó, câu cần suy luận hoặc tính toán trong thời gian còn lại. Dành những phút cuối để kiểm tra đáp án và phiếu trả lời trắc nghiệm.

Các em nên suy nghĩ theo chiều hướng đơn giản, không làm trầm trọng, phức tạp hóa nội dung câu hỏi. Tin tưởng những suy nghĩ, đáp án mình nhanh chóng xác định được. Nên làm tuần tự các câu hỏi từ trên xuống dưới của đề thi, vì đề thường có độ khó tăng dần. Không được chủ quan ở những câu dễ, cũng không bỏ trống đáp án, bởi tất cả câu hỏi đều có mức điểm tương đương. Làm đến đâu tô đáp án đến đó, tránh việc làm xong mới tô một lượt dẫn đến thiếu thời gian, vội vàng, nhầm lẫn.

Trong trường hợp không tìm ra đáp án đúng hãy sử dụng kỹ năng phỏng đoán - loại trừ các phương án gây nhiễu. Những đáp án này thường có các từ: chỉ, vô cùng, rất, đều, giống nhau, tương đương… hoặc thể hiện tính tiêu cực, cực đoan, nói quá…

Trang Thư