Đa dạng môn học buổi 2
Tại TPHCM, chương trình buổi 2 bao gồm hoạt động dạy học và hoạt động giáo dục. Bà Đinh Thị Hồng Nhung - Hiệu trưởng Trường tiểu học Phạm Hồng Thái (quận 5) - cho biết, ở buổi 2, trường sẽ dạy học sinh về STEM, kỹ năng sống, công dân số, tổ chức các câu lạc bộ thể thao… Ngoài ra còn có một số tiết văn hóa như tiếng Việt, toán, mỹ thuật, thể dục… được đưa xuống buổi 2 để phù hợp với thời gian của giáo viên.
Đối với bậc THCS, bà Lê Thị Hiếu - Hiệu trưởng Trường THCS Trần Phú (quận 12) - chia sẻ, ở buổi 2, phân nửa thời lượng học sinh học các môn văn hóa, còn lại học các môn như bóng rổ, kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, nghệ thuật thưởng thức âm nhạc, đá cầu... Ngoài ra, các em có thể đăng ký học tin học theo chuẩn quốc tế IC3 dưới hình thức câu lạc bộ.
 |
Học sinh lớp Bảy Trường THCS Nguyễn Gia Thiều (quận Tân Bình) trong tiết học đọc sách tại thư viện - ẢNH: TRANG THƯ |
Ông Nguyễn Bảo Quốc - Phó giám đốc Sở GD-ĐT TPHCM - thông tin, trong chương trình 2 buổi mỗi ngày, hoạt động dạy học bám sát, nâng cao chương trình chính khóa, dựa theo năng lực và năng khiếu của từng nhóm học sinh, nhằm đảm bảo phát triển năng lực của các em.
Đồng thời, các trường thực hiện đầy đủ chương trình giáo dục của Bộ GD-ĐT, chú trọng đổi mới phương pháp dạy học, tăng cường hoạt động thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn…
Tiến sĩ giáo dục học Nguyễn Thị Thu Huyền cho biết, ở các quốc gia tiên tiến, số tiết học của các lớp khác nhau, càng lớn thì số tiết học càng nhiều. Trường học không phân biệt buổi 1, buổi 2 mà chia thời khóa biểu trên tổng số tiết quy định. Có ngày học sinh tan sớm, có ngày tan muộn tùy theo sự sắp xếp của nhà trường.
Khi triển khai chương trình mới, Việt Nam cũng bắt đầu việc dạy 2 buổi mỗi ngày, nhưng ở buổi 2 còn nhiều vấn đề. Buổi 2 cần phải tăng cường các hoạt động câu lạc bộ - tức không có dạy và học mà học sinh được tự chọn theo sở thích, nguyện vọng.
Ở tiểu học, có rất nhiều loại hình hoạt động mà học sinh có thể tham gia như: xếp giấy, đan móc, làm bếp, thủ công, STEM, vui học toán, kể chuyện, làm thơ, viết sáng tạo… Còn lứa tuổi THCS là lứa tuổi dậy thì, cần phát triển thể thao, vận động ngoài trời để học sinh giải phóng năng lượng, phát triển thể chất, chiều cao.
“Bộ GD-ĐT không cần quy định khung thời gian chung cho tất cả trường. Từng trường có thể tăng tiết toán hay tiếng Việt khi cần. Vì ở trường công số lượng học sinh rất lớn, với số tiết của chương trình, một số em sẽ gặp khó khăn. Những học sinh này có thể giảm các tiết câu lạc bộ để tham gia các lớp bồi dưỡng. Khi các em đã ổn định trở lại thì được thực hiện đầy đủ các tiết câu lạc bộ như những bạn khác. Bộ GD-ĐT đang định hướng giáo dục theo năng lực thì không thể cào bằng” - vị tiến sĩ nhấn mạnh.
Quan tâm về thể chất, nghệ thuật, kỹ năng sống
Hoạt động buổi 2 phải sâu sát và bài bản Việc nhồi nhét kiến thức ở độ tuổi tiểu học và THCS có thể gây ra căng thẳng mạn tính, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển não bộ và sức khỏe tâm lý. Liên tục học kiến thức nhưng thiếu môi trường thực hành, rèn luyện kỹ năng cũng làm giảm sút khả năng tư duy sáng tạo, tư duy phản biện đối với môi trường, xã hội xung quanh. Do đó, việc cân bằng thời gian giữa 2 điều này rất cần thiết, nhằm trang bị hành trang thực tế, hữu ích để trẻ bộc lộ bản sắc cá nhân. Tuy nhiên, việc dạy kỹ năng cần có đủ không gian, thời gian để học sinh thực hành, hình thành các kỹ năng mới. Từ đó, các em có thể vận dụng để nâng cao hiệu quả học tập ở buổi 1, hoặc vận dụng vào cuộc sống, biết cách giúp đỡ người xung quanh, giữ an toàn cho bản thân... Nếu làm không sâu sát, đội ngũ giảng dạy thiếu bài bản thì rất dễ xảy ra tình trạng biến các tiết kỹ năng thành lý thuyết, không phát huy được ý nghĩa thực sự của buổi 2. Chuyên viên tâm lý ĐÀO LÊ TÂM AN - Trưởng phòng Đào tạo Trung tâm Ứng dụng tâm lý JobWay |
Phó giáo sư, tiến sĩ Chu Cẩm Thơ - Trưởng ban Nghiên cứu đánh giá giáo dục, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam, Bộ GD-ĐT - cho biết: dạy học 2 buổi mỗi ngày là một cấu phần quan trọng của chương trình mới, tạo điều kiện để tổ chức các hoạt động giáo dục toàn diện và phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.
Trong hơn 10 năm gần đây, nhiều trường THCS và THPT đã bắt đầu tự chủ việc này khá thành công, như Trường THPT Lê Quý Đôn (TPHCM), Trường THPT Phan Huy Chú (TP Hà Nội)… Các trường này thường thuộc diện công lập tự chủ hoặc trường chất lượng cao, có điều kiện huy động nguồn lực, thiết kế chương trình phù hợp với định hướng nghề nghiệp, phát triển toàn diện học sinh.
Trong khi đó, phần lớn các trường khác tổ chức học 2 buổi theo hướng cơ học, hình thức, chưa thực sự đạt đến mục tiêu sâu xa của mô hình này. Nhiều nơi vẫn còn bỏ trống mảng thể chất, nghệ thuật, kỹ năng sống… Nếu chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức, tăng tiết để ôn luyện thì đi ngược lại tinh thần phát triển toàn diện.
Một trong nhiều nguyên nhân là các trường chưa đủ điều kiện để đáp ứng nhu cầu học tập và phát triển toàn diện cho học sinh theo tinh thần của chương trình 2 buổi mỗi ngày. Vì vậy, nếu muốn mở rộng mô hình này hiệu quả, Nhà nước cần tăng đầu tư hoặc có cơ chế hợp tác công - tư rõ ràng hơn. “Chúng ta cần nhìn nhận việc học 2 buổi mỗi ngày không chỉ là tổ chức thêm tiết, mà là thiết kế một chương trình cân bằng, phù hợp, tạo cơ hội học tập công bằng cho mọi học sinh” - vị chuyên gia nói.
Ông Lê Ngọc Điệp - nguyên Trưởng phòng Giáo dục tiểu học, Sở GD-ĐT TPHCM - nhận xét, việc dạy kỹ năng sống tại các trường công lập hiện nay chưa bài bản. Kỹ năng là từ giáo dục mà ra, phải từng bước thấm nhuần vào học sinh chứ không phải bằng một vài hoạt động trải nghiệm hay hợp tác với các công ty. Vì khi hợp tác thì phần lợi nhuận phải đưa lên hàng đầu. Nếu trường học chỉ dạy kỹ năng dưới dạng hoạt động, phong trào thì học sinh rất khó tiếp nhận hoàn toàn.
Từ đó, ông đề xuất nên dùng những cơ sở dôi dư sau khi sáp nhập làm thư viện, biểu diễn nghệ thuật, triển lãm, thi đấu các môn thể thao… để góp phần vào giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ.
Các nước dạy 2 buổi thế nào? Ông Lê Ngọc Điệp cho biết, ở Singapore, thư viện trường học hoạt động rất tốt và đúng nghĩa. Tại đó, học sinh được đọc sách, báo, diễn kịch, múa, cắm hoa... Những phụ huynh có tay nghề, yêu học sinh thành lập câu lạc bộ về nhiều lĩnh vực và học sinh đăng ký tham gia. Các địa phương còn thành lập hội đồng giáo dục - những người tâm huyết với giáo dục, đảm nhận việc vận động, tạo nguồn kinh phí cho học sinh và giám sát việc dạy học của nhà trường. Ở Trung Quốc, ngay khi vào tiểu học, các em đã được chia thành 3 khối: học thuật, văn hóa, thể thao. Ngoài học kiến thức đại trà, trong khối văn hóa thì các em được học múa hiện đại, cổ truyền, nặn tượng, viết thư pháp… Khối thể thao cũng tương tự. Có trường học có đến 20 bàn bóng bàn, sân bóng đá rộng rãi… Việc này hình thành một cộng đồng lớn trong học sinh, lôi kéo phụ huynh ủng hộ về vật chất cho nhà trường. Thầy cô là người điều phối các hoạt động vì họ đã được đào tạo ngay từ đầu. Học sinh được chia theo sở thích, năng lực. Còn vai trò của trường học là phải làm sao phát triển tối đa tài năng của học sinh. Muốn phát triển thì không thể chỉ hô hào, mà ngay từ tiểu học, mầm văn hóa, thể thao… phải được ươm trồng. Ông cũng đánh giá cao mô hình giáo dục của Trường Quốc tế Việt Nam - Phần Lan (trực thuộc Trường đại học Tôn Đức Thắng). Đây là trường học áp dụng triết lý giáo dục của Phần Lan, nơi học sinh không phải chịu áp lực thi cử hay hình phạt. Trong khuôn viên trường có cả xưởng thủ công, gồm nhiều máy móc để cắt, mài gỗ, có đinh, ốc vít... được thiết kế riêng cho việc học của học sinh. Tại đây, học sinh được học cách tái chế hoặc tự sản xuất vật dụng hằng ngày. Trường cũng có phòng riêng để học sinh học lên thực đơn, thống kê dinh dưỡng, nấu ăn và học cách rửa chén. Thậm chí, việc giặt, phân loại, gấp, ủi quần áo cũng là môn học của trường. |
Nhóm phóng viên