95 năm ngành Tuyên giáo: Giữ lửa lý tưởng, thắp sáng niềm tin

Ngành tuyên giáo của Đảng có bề dày truyền thống 95 năm, kể từ ngày Ban Cổ động và Tuyên truyền ra đời vào năm 1930. Gần một thế kỷ qua, đặc biệt trong 80 năm kể từ Cách mạng Tháng Tám 1945, tuyên giáo luôn là lực lượng tiên phong, bền bỉ giữ lửa tư tưởng, đồng hành cùng sự nghiệp dựng xây và bảo vệ đất nước.

Trong bối cảnh hiện nay, khi công nghệ, truyền thông và tư tưởng thay đổi nhanh chóng, ngành tuyên giáo càng được đặt vào vị trí then chốt của “trận tuyến tư tưởng” - mặt trận thầm lặng nhưng quyết liệt, đòi hỏi sự kiên định về mục tiêu, nhưng phải linh hoạt và đổi mới trong phương thức.

Hành trình gìn giữ nền tảng tư tưởng, bồi đắp niềm tin

Từ ngày thành lập Ban Cổ động và Tuyên truyền (1/8/1930) - đặc biệt từ mùa thu lịch sử năm 1945 - đến nay, công tác tuyên giáo luôn là một bộ phận quan trọng trong hệ thống chính trị, góp phần định hình nền tảng tư tưởng và củng cố niềm tin của nhân dân vào sự nghiệp cách mạng. Dù tên gọi và cơ cấu tổ chức từng thay đổi qua các thời kỳ, nhưng chức năng “khai trí, dẫn đường” của ngành tuyên giáo vẫn luôn bền bỉ và xuyên suốt.

Đồng bào Sài Gòn tổng khởi nghĩa giành chính quyền ngày 25/8/1945, hưởng ứng lời kêu gọi Tổng khởi nghĩa của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Trong những năm kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, công tác tuyên giáo là một mặt trận thực sự - mặt trận của niềm tin, ý chí và trí tuệ. Không chỉ trên chiến trường, mà ngay trong lòng dân, tuyên giáo giữ vai trò “giữ lửa cách mạng” thông qua báo chí, văn nghệ, thông tin cổ động, giáo dục lý tưởng.

Tại Chiến khu Việt Bắc, ngay từ năm 1947, Trung ương Đảng đã thành lập Ban Tuyên huấn Trung ương - tiền thân của Ban Tuyên giáo hiện nay. Nhiệm vụ của Ban khi ấy là tổ chức đào tạo cán bộ, biên soạn tài liệu tuyên truyền, và trực tiếp đưa các thông điệp của Đảng đến với nhân dân vùng tự do cũng như vùng địch tạm chiếm.

Cũng trong thời kỳ kháng chiến, nhiều ấn phẩm tuyên truyền đã ra đời và trở thành “vũ khí mềm”. Báo Cứu quốc, báo Sự thật, các chương trình phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam, cùng hàng loạt tờ báo cách mạng bí mật đã góp phần vạch trần âm mưu của kẻ thù, nâng cao tinh thần chiến đấu và gìn giữ niềm tin vào thắng lợi cuối cùng.

Những tác phẩm văn học - nghệ thuật như phim tài liệu Lũy thép Vĩnh Linh, Bài ca hy vọng, thơ Tố Hữu, nhạc Phạm Tuyên... chính là sản phẩm của công tác thông tin - cổ động cách mạng, truyền cảm hứng đấu tranh và khơi dậy lòng yêu nước.

Đặc biệt trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954, nơi phòng tuyên huấn của Bộ Chỉ huy Chiến dịch đã phối hợp với các đơn vị văn công, họa sĩ, nhà báo để “tiếp lửa” tinh thần cho chiến sĩ. Tại đây, những buổi biểu diễn ca kịch ngay trong hầm trú ẩn, những bức tranh vẽ tay truyền động lực, những tờ báo tường in thủ công đã trở thành “lương thực tinh thần” tiếp sức cho chiến thắng chấn động địa cầu.

Từ năm 1959, hàng vạn thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến và lực lượng bộ đội đã tham gia xây dựng tuyến Đường Trường Sơn, chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến. Ảnh: Tư liệu TTXVN

Trong suốt tiến trình cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh vai trò đi trước của công tác tư tưởng, coi đây là nền tảng để thống nhất nhận thức, củng cố niềm tin, dẫn dắt hành động cách mạng. Tư tưởng, theo Người, là kim chỉ nam, là ánh sáng soi đường.

Từ giữ lửa tư tưởng trong chiến tranh đến định hướng dư luận trong thời bình, công tác tuyên giáo luôn đứng vững giữa dòng chảy thời cuộc. Khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới năm 1986, công tác tuyên giáo tiếp tục thể hiện rõ bản lĩnh tiên phong, vừa củng cố nền tảng lý luận, vừa dẫn dắt quá trình đổi mới tư duy, mở đường cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Nhiều nghị quyết, chỉ thị quan trọng của Đảng về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, về hội nhập quốc tế đã được tuyên giáo truyền tải một cách sâu rộng, tạo sự đồng thuận cao trong toàn xã hội.

Đổi mới tư duy và phương thức tuyên truyền

Xã hội hiện đại đang thay đổi từng ngày. Công nghệ số, mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo, và sự lan truyền không kiểm soát của thông tin đã làm biến đổi toàn bộ cấu trúc tiếp nhận tư tưởng của xã hội. Không còn là thời của “một nguồn tin, nhiều người nghe”; hôm nay, người dân đứng giữa một rừng âm thanh hỗn độn, mỗi ngày mở điện thoại ra là đối mặt với một “dòng thác dữ liệu”, tin thật, tin giả, tin sai lệch… tất cả đan xen, tạo nên một không gian đầy nhiễu động.

Trong môi trường ấy, công tác tuyên giáo không thể đi theo lối cũ. Không thể “đọc thông báo rồi mong dân hiểu” hay “truyền đạt chỉ thị rồi mong xã hội đồng thuận”. Ngành tuyên giáo hôm nay buộc phải trở thành một chủ thể truyền thông chủ động - biết chọn ngôn ngữ của thời đại, biết nói đúng, nói trúng, nói hay. Và quan trọng nhất: nói trước khi sự thật bị bóp méo.

Không gian mạng không xấu, nhưng không hề trung lập. Nó là một “sàn đấu” tư tưởng nơi mọi tiếng nói đều hiện diện. Nếu chúng ta không lên tiếng, không kể chuyện, không đối thoại, thì sẽ mặc nhiên “để sân chơi cho người khác định hình tư tưởng xã hội”.

Lãnh đạo TP Thủ Dầu Một (cũ) tham gia buổi cà phê sáng trao đổi với nhân dân. Ảnh: Báo Bình Dương

Chính vì thế, ngành tuyên giáo thời gian qua đã có những chuyển động rõ nét để thích ứng. Nhiều tỉnh, thành đã xây dựng tổ công tác dư luận xã hội cấp cơ sở, duy trì các kênh phản hồi và chủ động thông tin sớm. Một số đơn vị, địa phương đã sáng tạo các hình thức truyền thông gần dân như chương trình “Chính sách và cuộc sống”, mô hình “Cà phê sáng - trao đổi với nhân dân”…

Đặc biệt, trong các tình huống khủng hoảng dư luận - như đại dịch COVID-19, các sự vụ cán bộ sai phạm, vấn đề môi trường, an ninh mạng thì việc thông tin kịp thời, chính xác và minh bạch từ hệ thống tuyên giáo là yếu tố quyết định để ổn định tâm lý xã hội. Càng im lặng, càng mất niềm tin. Ngược lại, càng chủ động, chân thành và đúng lúc, thì càng giữ được sự đồng thuận.

Người làm công tác tuyên giáo hôm nay không chỉ cần “cứng về lý luận”, mà còn phải “mềm về ngôn ngữ”, “mở về tư duy”, và “linh hoạt về phương pháp”. Đó không còn là người đọc báo cáo, mà là người làm nội dung xã hội, người biết kể chuyện chính sách bằng công cụ hiện đại, và quan trọng nhất - là người giữ vững bản lĩnh, không lung lay trước sự tạp âm, không dao động trước thị phi nhiễu loạn.

Chuyển từ “tuyên truyền” sang “kể chuyện”, từ “truyền đạt” sang “đối thoại” - đó là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để công tác tuyên giáo tiếp tục đi trước một bước. Không chạy theo trào lưu, nhưng không được đứng ngoài luồng. Không hô hào áp đặt, mà thuyết phục bằng chính sự tử tế, thấu cảm, và lý lẽ mang sức mạnh của sự thật.

Tuyên giáo hôm nay: Gần dân, vì dân, thấm nhuần nhân văn, nhân ái

Điều cốt lõi làm nên sức sống của công tác tuyên giáo không chỉ nằm ở nội dung chính sách, mà nằm ở cách chạm vào trái tim người dân. Khi một chủ trương lớn được truyền tải bằng ngôn ngữ dễ hiểu, bằng hình ảnh đời sống gần gũi, bằng cách kể những câu chuyện người thật, việc thật, thì thông điệp ấy sẽ “thấm” và ở lại lâu dài.

Chương trình "Cà phê doanh nhân" của tỉnh Quảng Ninh, nhằm "Đối thoại chính sách, tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp". Ảnh: Thanh Tân

Công tác tuyên giáo hôm nay cần bám sát đời sống nhân dân, trở thành người bạn đồng hành, vừa dẫn đường, vừa lắng nghe. Trong một xã hội đang chịu nhiều áp lực về thông tin, kinh tế, và phân hóa giá trị, thì vai trò của tuyên giáo càng quan trọng trong việc bồi đắp niềm tin, lan tỏa giá trị tích cực, khơi dậy tinh thần đoàn kết và nhân văn, nhân ái trong cộng đồng.

Đặc biệt, trong các hoạt động tuyên giáo dành cho phụ nữ, cho thanh niên, hay tại các vùng sâu vùng xa, tuyên giáo không đơn thuần là “nói cho dân nghe”, mà là “nghe dân nói”, là cùng chia sẻ, đồng cảm, gợi mở hướng đi cho từng nhóm dễ bị tổn thương. Đó là tuyên giáo nhân văn, tuyên giáo vì con người, vì sự phát triển bền vững.

95 năm là dấu mốc không chỉ để nhìn lại, mà để tiếp bước. Trước những biến động nhanh, sâu, rộng của thời cuộc, công tác tuyên giáo càng cần đổi mới tư duy mạnh mẽ, nâng cao năng lực đội ngũ, ứng dụng công nghệ hiện đại, phát huy sức mạnh truyền thông đa nền tảng. Nhưng trên hết, vẫn là giữ vững bản lĩnh, trung thành với lý tưởng cách mạng, và tận tụy với dân - như suốt 95 năm qua đã từng.

95 năm Tuyên giáo, là hành trình giữ lửa, là thắp sáng lý tưởng giữa thực tiễn đời sống. Đó là chuyển hóa thông tin thành tri thức, chuyển hóa lý luận thành hành động. Và trên hết, đó là hành trình không ngừng của những con người bền bỉ ở tuyến đầu thầm lặng, nhưng chưa bao giờ thiếu đi vai trò trung tâm của mình trong tiến trình phát triển đất nước.

Minh Tuệ