Tuyên giáo và trọng trách kiến tạo niềm tin xã hội

Phóng viên: Với nhiều luồng thông tin đã và đang tác động vào nhận thức, niềm tin xã hội, theo ông, công tác tuyên giáo đối diện với thách thức gì để tiếp tục giữ vững vai trò định hướng tư tưởng?

Ông Đào Văn Lừng: Chúng ta đang sống trong thời đại bùng nổ thông tin, số hóa, trí tuệ nhân tạo (AI); thông tin được sản xuất, phân phối, tiêu thụ với tốc độ và quy mô chưa từng thấy. Mạng xã hội, nền tảng số, AI không chỉ thay đổi cách con người giao tiếp mà còn định hình lại nhận thức, quan điểm, hành vi xã hội, thậm chí không gian phát triển đối với mỗi quốc gia, dân tộc. Điều đó đặt ra yêu cầu rất lớn đối với công tác tuyên giáo vốn là “trận địa” của tư tưởng, nhận thức và niềm tin.

Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là sự cạnh tranh khốc liệt về không gian, tốc độ của thông tin, tạo nên “quyền dẫn dắt dư luận”. Nếu như trước đây, báo chí chính thống gần như nắm quyền chủ động thì giờ đây, bất kỳ cá nhân nào cũng có thể trở thành “nhà báo”, “nhà xuất bản” với lượng người theo dõi lớn. Do đó, đôi khi, những thông tin sai lệch, độc hại có thể lan nhanh hơn cả những thông tin đúng đắn, chính thống.

Vừa qua, có không ít tin đồn, tin giả được lan truyền nhanh, tạo ra phản ứng xã hội tiêu cực, làm xói mòn lòng tin dù sau đó đã được cơ quan chức năng bác bỏ. Nghĩa là, nếu chúng ta không ở thế chủ động, đi trước một bước thì sẽ luôn ở thế bị động, đối phó, kém hiệu quả trên mặt trận rất nóng bỏng này. Vì vậy, công tác tuyên giáo - dân vận hiện nay không chỉ là phòng tuyến bảo vệ và định hướng nền tảng tư tưởng của Đảng, pháp luật của Nhà nước mà còn là lực lượng luôn chủ động kiến tạo niềm tin xã hội trong không gian thông tin - kỹ thuật số và AI.

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TPHCM - lắng nghe ý kiến người dân về mô hình chính quyền 2 cấp tại phường Bảy Hiền, ngày 18/7/2025 - Ảnh: Thanh Tâm

* Vậy theo ông, ngành tuyên giáo cần đổi mới ra sao để thích ứng với bối cảnh mới?

- Thế giới đang thay đổi nhanh và khó lường, chúng ta đang mở cửa và hội nhập với tốc độ chưa từng có. Do đó, công tác tuyên giáo cần tiếp tục được đổi mới mạnh mẽ, sáng tạo cả về tư duy lẫn phương thức tổ chức thực hiện. Cùng với việc góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, công tác tuyên giáo - dân vận cần chỉ ra những hạn chế, bất cập, chồng chéo của cơ chế, thể chế để góp phần khơi thông mọi nguồn lực, cổ vũ những nhân tố mới, sáng tạo, nhằm thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của đất nước. Thông tin cần kịp thời, đa chiều, có tính thuyết phục cao, đồng thời bám sát những vấn đề nóng, thời sự trong nước, quốc tế được dư luận quan tâm.

Cần tiếp tục đổi mới phương thức thông tin tuyên truyền: xây dựng kế hoạch dài hơi để tận dụng, phát huy công nghệ, dữ liệu, nền tảng số một cách bài bản, chủ động chiếm lĩnh không gian mạng bằng những sản phẩm có nội dung hấp dẫn, sinh động dựa trên những giá trị thật, con người thật, việc làm thật. Cách thức truyền tải cần đa dạng, sáng tạo để tiếp cận đông đảo người dân, đặc biệt là người trẻ.

Cần nâng cao chất lượng đội ngũ, nhất là về khả năng tham mưu và tác chiến trên không gian mạng, khả năng nắm bắt tâm lý công chúng, phân tích dư luận xã hội và phản ứng nhanh trước thông tin xấu, độc. Tôi từng gặp một số cán bộ trẻ ở địa phương làm nội dung TikTok rất hiệu quả, nói chuyện đời sống mà vẫn truyền được thông điệp chính trị tích cực. Đó là hướng đi cần nhân rộng.

* Vừa qua, Ban Tuyên giáo và Ban Dân vận đã được hợp nhất. Theo ông, việc gộp 2 lĩnh vực công tác này có thể tạo sức mạnh tổng hợp ra sao trong tình hình hiện nay?

- Tôi cho rằng, việc hợp nhất 2 ban trên là hợp lý, phù hợp với yêu cầu đổi mới tổ chức bộ máy của Đảng theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đồng thời phản ánh đúng tính chất gắn bó, bổ sung cho nhau giữa 2 lĩnh vực công tác này.

Tuyên giáo là làm công tác chính trị, tư tưởng, định hướng nhận thức, tạo niềm tin trong Đảng và hệ thống chính trị; dân vận cũng nhằm tạo ra sự đồng thuận, huy động sức dân, lòng dân. 2 lĩnh vực tuy có điểm riêng nhưng có chung mục tiêu là xây dựng niềm tin, sự thống nhất về tư tưởng chính trị trong Đảng và sự đồng thuận trong xã hội. Nếu tổ chức và hoạt động hợp lý, hiệu quả, việc hợp nhất sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp rất lớn, cả về lý luận, tổ chức lẫn hiệu ứng truyền thông xã hội.

Tuy nhiên, việc hợp nhất này đặt ra yêu cầu cao hơn cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên giáo - dân vận. Họ không chỉ am hiểu lý luận mà còn phải sâu sát thực tiễn, biết cách lắng nghe, biết cách nói cho dân hiểu, tin, làm theo. Nói cách khác, họ phải vừa có bản lĩnh chính trị vững vàng, vừa có kỹ năng truyền thông hiện đại, kỹ năng vận động nhân dân, kết nối xã hội. Tôi tin rằng, nếu làm tốt sự gắn kết giữa “tư tưởng và lòng dân”, giữa “định hướng và lắng nghe” thì đây sẽ là bước tiến quan trọng trong việc đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng.

* Một trong những vấn đề đang được dư luận quan tâm là sắp xếp, tinh gọn cơ quan báo chí. Theo ông, điều này ảnh hưởng thế nào đến công tác tuyên truyền?

- Việc sắp xếp báo chí là cần thiết, không chỉ nhằm tinh gọn bộ máy, tránh chồng chéo, trùng lặp, lãng phí mà còn phát huy nguồn lực và tăng tính hiệu quả tổng hợp của các cơ quan báo chí trong công tác thông tin và tuyên truyền. Vấn đề là sau sáp nhập, làm sao giữ được sự thống nhất, bản sắc, tiếng nói và diễn đàn phù hợp với địa phương mình. Điều quan trọng hơn là, càng tinh gọn, càng phải nâng chất và chuyên nghiệp hơn nữa từ nội dung đến công nghệ vận hành.

* Ông kỳ vọng gì về công tác tuyên giáo trong giai đoạn tới, khi AI, dữ liệu lớn (big data), công nghệ truyền thông đang làm thay đổi mọi thứ?

- Kỳ vọng thì rất nhiều, nhưng trước hết và trên hết là công tác tuyên giáo - dân vận phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ cả về nội dung lẫn hình thức để đáp ứng những yêu cầu mới của thời đại. Công tác tuyên giáo - dân vận phải là dòng chủ lưu định hướng tư tưởng trong thời đại bùng nổ mạng xã hội, kỹ thuật số và AI.
Lĩnh vực này cũng cần có kế hoạch đầu tư bài bản về công nghệ, về nguồn nhân lực. Tôi cũng mong sẽ có cơ chế phát hiện, thu hút và trọng dụng người có tâm, tầm, tài vào làm việc để ngành tuyên giáo - dân vận hoàn thành sứ mệnh cao cả của mình.

* Xin cảm ơn ông.

Minh Linh (thực hiện)