50 năm công tác đối ngoại TPHCM: Tự hào kiến tạo tương lai

Uỷ ban Quân quản Thành phố Sài Gòn - Gia Định sau ngày giải phóng

TPHCM - sau ngày hoàn toàn giải phóng - đối mặt với muôn vàn khó khăn. Trong bối cảnh phức tạp ấy, Ban Ngoại vụ Sài Gòn - Gia Định (nay là Sở Ngoại vụ TPHCM) được thành lập vào ngày 2/5/1975 với những nhiệm vụ trọng yếu: đón tiếp các đoàn khách quốc tế, quản lý tài sản ngoại giao để lại, và đặc biệt, chủ trì các chương trình nhân đạo như đoàn tụ gia đình, giúp xử lý làn sóng di cư ra nước ngoài.

Thực tế đã chứng minh đây là một chủ trương đúng đắn. Nhiều người Việt ra đi theo chương trình này, sau đó đã trở về, góp phần kết nối cộng đồng người Việt ở nước ngoài với quê hương, đồng thời trở thành “cầu nối” để những người bạn quốc tế trở lại Việt Nam.

Hàng loạt chuyến thăm lịch sử của các lãnh đạo thế giới như Tổng thống Pháp François Mitterrand, Tổng thống Jacques Chirac, Tổng Bí thư - Chủ tịch nước Trung Quốc Giang Trạch Dân hay Chủ tịch Cuba Fidel Castro đã truyền đi hình ảnh một Việt Nam chính nghĩa, khoan dung, khao khát hòa bình và tái thiết.

Tiên phong mở đường quan hệ Việt - Mỹ

Ít ai biết rằng TPHCM chính là "cái nôi" khởi nguồn cho tiến trình bình thường hóa quan hệ Việt Nam - Mỹ. Tháng 3/1994, chỉ một tháng sau khi Tổng thống Bill Clinton dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại, Hiệp hội Thương mại Mỹ (AmCham) tại Việt Nam và Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright (FETP) đã ra đời ngay tại TPHCM. Hai sáng kiến này được triển khai với sự hỗ trợ tích cực từ Sở Ngoại vụ và các sở, ngành Thành phố.

Dấu mốc đặc biệt quan trọng hơn cả là việc TPHCM thiết lập quan hệ hữu nghị với TP San Francisco (Bang California) vào ngày 10/4/1995 - ba tháng trước khi Việt Nam và Mỹ chính thức bình thường hóa quan hệ ngoại giao.

Sự kiện này không chỉ thể hiện vai trò tiên phong của TPHCM mà còn đặt nền móng vững chắc cho mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Mỹ hiện nay.

Tổng thống Bill Clinton đến TPHCM vào tháng 11/2000

Ngoại giao mở đường

Ông Phạm Dứt Điểm - Quyền Giám đốc Sở Ngoại vụ TPHCM - nhìn nhận, với vai trò là "cánh tay nối dài" của Bộ Ngoại giao tại khu vực phía Nam, Sở Ngoại vụ TPHCM đã tham mưu thành phố thiết lập quan hệ hữu nghị - hợp tác với 59 địa phương trên thế giới. Sở còn là thành viên tích cực của nhiều tổ chức quốc tế lớn, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các cơ quan ngoại vụ từ Đà Nẵng trở vào.

Trong những giai đoạn khó khăn, đặc biệt khi TPHCM trở thành tâm dịch của cả nước, công tác đối ngoại càng thể hiện rõ nét vai trò của mình. Chính sách thông tin minh bạch, đối thoại kịp thời đã giúp xây dựng lòng tin, tạo sự đồng hành hiệu quả giữa chính quyền Thành phố và các cơ quan, tổ chức quốc tế trên địa bàn.

Trên nền tảng vững chắc đó, TPHCM đã ban hành “Chiến lược đối ngoại TPHCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Đây là địa phương duy nhất trong cả nước có Sở Ngoại vụ đảm nhiệm chức năng "kép" - vừa là cơ quan thuộc Bộ Ngoại giao, vừa là cơ quan chuyên trách của Thành phố.

Mô hình này đã tạo điều kiện thuận lợi để Thành phố triển khai hiệu quả các chủ trương, chính sách đối ngoại của Trung ương, đồng thời phát huy tính chủ động, sáng tạo trong việc đề xuất các sáng kiến, chương trình hợp tác phù hợp với thực tiễn phát triển.

Diễn đàn Kinh tế TPHCM và Đối thoại Hữu nghị TPHCM - những sự kiện đối ngoại quan trọng góp phần thực hiện Chiến lược đối ngoại TPHCM đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045

Tầm vóc mới, cơ hội mới

Theo ông Phạm Dứt Điểm, như định hướng từ Tổng Bí thư Tô Lâm, TPHCM sẽ trở thành "siêu đô thị quốc tế" của Đông Nam Á. Tầm nhìn này được hiện thực hóa khi TPHCM hợp nhất với hai tỉnh Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, với tổng diện tích hơn 6.770 km² và dân số hơn 14 triệu người.

Sau khi hợp nhất, số lượng địa phương nước ngoài có quan hệ hữu nghị hợp tác với TPHCM sẽ tăng từ 59 lên 86, tạo nên một mạng lưới đối tác rộng khắp trên năm châu. Đây sẽ là nguồn lực quý báu để Thành phố mở rộng kết nối vùng, thu hút đầu tư, tiếp cận tri thức, công nghệ và kinh nghiệm quốc tế trong các lĩnh vực như quản trị đô thị, kinh tế xanh, kinh tế số...

Trong đó, công tác đối ngoại của thành phố sẽ tập trung vào 3 hướng lớn:

- Làm sâu sắc quan hệ: Chuyển từ hữu nghị thuần túy sang hợp tác thực chất, có trọng tâm.

- Tăng cường năng lực hội nhập và sáng tạo: Tập trung thúc đẩy các chương trình hợp tác về đổi mới sáng tạo, phát triển hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số.

- Đào tạo nguồn nhân lực: Chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ, chuyên gia và thế hệ trẻ có tư duy toàn cầu, kỹ năng số, năng lực ngoại ngữ.

Hội thảo “TPHCM - 50 năm triển khai đường lối đối ngoại Việt Nam” do Sở Ngoại vụ tổ chức

"Nhìn lại chặng đường 50 năm, Sở Ngoại vụ TPHCM không chỉ tự hào về những dấu ấn ngoại giao đậm nét, mà còn trân trọng những cống hiến thầm lặng của các thế hệ cán bộ đối ngoại - những người "lính tiên phong" trên mặt trận không tiếng súng nhưng đòi hỏi bản lĩnh, trí tuệ và trái tim đầy nhiệt huyết" - ông Phạm Dứt Điểm nói.

Theo ông, từ ngày 22 đến 23/8, UBND TPHCM sẽ phối hợp với Bộ Ngoại giao tổ chức các hoạt động kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Ngoại giao Việt Nam và 50 năm ngày thành lập Sở Ngoại vụ, nổi bật là triển lãm “80 năm Ngoại giao Việt Nam: Vinh dự và Tự hào” và đối thoại chính sách “Ngoại giao Việt Nam: Tầm nhìn chiến lược và hợp tác địa phương”.

Tấn Vĩ