Thị trường chứng khoán là trụ cột để TPHCM xây dựng Trung tâm Tài chính quốc tế

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu - Viện trưởng Viện nghiên cứu và Phát triển thị trường tài chính và bất động sản toàn cầu – nhận định, Việt Nam đang sở hữu những lợi thế vàng để đặt nền móng cho một TTTC quốc tế. Với quy mô GDP đạt khoảng 500 tỉ USD (xếp thứ 33 toàn cầu) và mạng lưới đối tác chiến lược toàn diện với 14 quốc gia, trong đó có các cường quốc như Mỹ, Trung Quốc và Nga; Việt Nam có một nền tảng địa chính trị và kinh tế vững chắc; hệ thống ngân hàng Việt Nam phát triển, tạo ra một mạng lưới lưu thông tiền tệ ổn định.

Tuy nhiên, GDP bình quân đầu người của Việt Nam còn thấp, hiện đứng khoảng 120 trên thế giới, phản ánh sức mua và mức độ tích lũy chưa cao. Các ngân hàng nội địa chủ yếu mới chỉ vươn tới các thị trường lân cận như Lào, Campuchia, Myanmar, trong khi hoàn toàn vắng bóng tại các "thủ phủ" tài chính lớn như New York, London, Paris hay Tokyo.

Các chuyên gia chia sẻ tại hội thảo

Theo Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, việc xây dựng TTTC cần một chiến lược phân kỳ rõ ràng: Giai đoạn 2026-2030 đặt nền móng, nên tập trung hoàn thiện khung pháp lý và hạ tầng cơ bản. Giai đoạn 2031-2035 là tăng tốc, thu hút các định chế tài chính lớn và mở rộng tầm ảnh hưởng khu vực. Giai đoạn 2036-2045, khẳng định vị thế, chính thức ghi danh trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Mục tiêu ngắn hạn của trung tâm là phục vụ thị trường Đông Nam Á, sau đó mới vươn ra thế giới. Các lĩnh vực được ưu tiên phát triển bao gồm thị trường vốn, tài chính xanh (ESG), Fintech, quản lý tài sản và các quỹ đầu tư.

Để vận hành hiệu quả, ông Hiếu đề xuất những chỉ số "cứng" như xây dựng hệ thống cao ốc hạng A+ thông minh, hạ tầng số hiện đại với tỷ lệ lấp đầy tối thiểu 70-75%. Thu hút các "ông lớn" như JP Morgan cùng các hãng luật, kiểm toán quốc tế danh tiếng. Phấn đấu vốn hóa thị trường đạt 100% GDP, giao dịch khối ngoại chiếm 25-30% và tạo việc làm cho khoảng 30.000-50.000 lao động chất lượng cao.

TS. Nguyễn Trí Hiếu cũng đặc biệt nhấn mạnh đến cơ chế giải quyết tranh chấp minh bạch. Tại Việt Nam, hệ thống tòa án chuyên biệt cho lĩnh vực tài chính vẫn còn thiếu vắng. Dù đã có các trung tâm trọng tài, nhưng thực tế nhà đầu tư vẫn phải phụ thuộc nhiều vào tòa án dân sự với quy trình phức tạp.

Ông Hiếu gợi ý Việt Nam nên học tập mô hình Small Claims Court (Tòa án giải quyết tranh chấp nhỏ) của Mỹ – nơi các vụ việc dưới 10.000 USD được xử lý nhanh chóng trong vài phút mà không cần luật sư. Quyền lợi nhà đầu tư được bảo vệ chính là "thước đo" niềm tin để dòng vốn quốc tế chảy vào bền vững.

Ông Phùng Anh Tuấn - Tổng thư ký Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cho biết, đề án xây dựng TTTC đã tính đến việc áp dụng thông lệ quốc tế và thiết lập tòa án chuyên biệt, thậm chí thuê thẩm phán nước ngoài. Tuy nhiên, hiện tồn tại"nút thắt" quy định áp dụng luật nước ngoài nhưng "không trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam". Theo ông, nếu không làm rõ ranh giới này, nhà đầu tư sẽ không thể dự đoán được rủi ro pháp lý.

Việt Nam đang ở vị thế người đi sau và cần nguồn vốn lớn, do đó không thể tự đặt ra những quy luật cục bộ rồi yêu cầu thế giới tuân thủ. Thay vào đó, chúng ta phải chủ động hòa nhập vào hệ quy chiếu của các trung tâm tài chính lớn như London, New York hay Tokyo để tạo sự an tâm tuyệt đối cho dòng vốn ngoại.

Ông Huỳnh Anh Tuấn - Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán Ngân hàng Số Vikki (VikkiBankS) – khẳng định: "Thị trường chứng khoán (TTCK) không chỉ là một cấu phần mà là trụ cột lõi. Không có TTTC nào phát triển mà thiếu đi một TTCK đủ lớn và chuẩn mực".

Hiện nay, quy mô TTCK Việt Nam đạt khoảng 390 tỉ USD (tương đương 82% GDP), trong đó sàn HoSE chiếm ưu thế tuyệt đối với 310 tỉ USD. Đặc biệt, nội lực của thị trường đang thể hiện rất rõ qua thanh khoản. Nhiều phiên giao dịch đã chạm mốc 3 tỉ USD (74.000 tỉ đồng), cho thấy năng lực hấp thụ của các nhà đầu tư trong nước là cực kỳ mạnh mẽ.

Tòa nhà Trung tâm Tài chính quốc tế Saigon Marina (Saigon Marina IFC), phường Sài Gòn, TPHCM vừa khánh thành - Ảnh: Khải Ân

Minh chứng rõ nhất là trong năm 2024, dù nhà đầu tư nước ngoài bán ròng kỷ lục (khoảng 94.000 tỉ đồng, lũy kế đến tháng 11 gần 5 tỉ USD), nhưng thị trường không hề suy giảm, thậm chí chỉ số còn vượt đỉnh cũ. Điều này cho thấy dòng vốn nội đã đủ lớn để làm bệ đỡ cho thị trường trước các biến động quốc tế.

Mục tiêu trọng tâm hiện nay là đưa TTCK Việt Nam từ "cận biên" lên "mới nổi" theo tiêu chuẩn FTSE Russell. Khi đạt được cột mốc này, dự báo các quỹ ETF thụ động sẽ tự động giải ngân khoảng 1 tỉ USD vào Việt Nam ngay lập tức. Đến năm 2030, tổng dòng vốn từ các quỹ ngoại có thể đạt từ 10-20 tỉ USD với chất lượng và độ ổn định cao hơn.

Tuy nhiên, ông Huỳnh Anh Tuấn cũng chỉ ra những "điểm nghẽn" kỹ thuật cần tháo gỡ. Thủ tục mở tài khoản đối với các quỹ đầu tư nước ngoài, quy trình này vẫn còn quá phức tạp. Số lượng doanh nghiệp niêm yết mới còn hạn chế do áp lực tuân thủ. Cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp lớn từ sàn UPCoM hoặc HNX chuyển sang HoSE để tăng sức hấp dẫn. “Nhà đầu tư ngoại không cần ưu đãi đặc biệt, họ cần sự đơn giản, minh bạch và thuận tiện trong việc chuyển vốn” - ông Huỳnh Anh Tuấn nói.

Thanh Hoa