Người kinh doanh tiếp tục dùng chiêu mới để né thuế

Chuyển khoản cho người thân

Mua miến dong ở một tiệm tạp hóa trên đường Quách Văn Tuấn, phường Bảy Hiền, TPHCM, chị Trần Ngọc Chi được nhân viên của tiệm hướng dẫn chuyển tiền vào một số tài khoản không phải là tài khoản chính của tiệm và dặn cứ để nội dung chuyển khoản đã được ngân hàng mặc định.

Theo nhân viên này, việc ghi rõ nội dung chuyển khoản kiểu “né yếu tố kinh doanh” như trước đây đã bị cơ quan thuế nghi ngờ là hành vi che giấu doanh thu; việc để nội dung mặc định và chuyển vào tài khoản khác sẽ tránh bị ngành thuế “soi” và yêu cầu giải trình.

Hoạt động mua bán ở chợ Bến Thành, phường Bến Thành, TPHCM

Sau một thời gian né thuế bằng cách chỉ thu tiền mặt, giờ đây, các tiệm, cửa hàng lại trưng mã QR để nhận thanh toán bằng chuyển khoản nhưng thường yêu cầu bên mua chuyển tiền vào tài khoản của người thân hoặc một tài khoản cá nhân khác. Chị Hương - chủ một cửa hàng trên đường Nguyễn Thượng Hiền, phường Bàn Cờ, TPHCM - nói, đa số khách hàng chuộng thanh toán không dùng tiền mặt nên nếu từ chối chuyển khoản thì giảm doanh thu, mất khách. Để đối phó, chủ dịch vụ chấp nhận chuyển khoản nhưng chuyển qua các tài khoản phụ.

Khôn thể giấu được doanh thu

Luật sư Trần Xoa - Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang - thông tin, từ đầu năm 2026, thuế khoán sẽ chính thức bị bãi bỏ và mọi cá nhân, hộ kinh doanh sẽ nộp thuế theo doanh thu thực tế. Khi đó, những cá nhân, hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 200 triệu đồng trở xuống không phải nộp thuế (hiện nay là 100 triệu đồng), còn doanh thu vượt 200 triệu đồng mỗi năm thì phải nộp thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân tùy theo ngành nghề kinh doanh.

Theo ông, có thể một số cá nhân, chủ hộ kinh doanh chưa hiểu rõ quy định mới này hoặc lo sợ bị truy thu thuế các năm trước nên họ tìm cách che giấu doanh thu. Tuy nhiên, cơ quan thuế có nhiều nguồn dữ liệu để xác định doanh thu thực tế. Chẳng hạn, họ có thể đối chiếu thông tin từ các nhà cung cấp hàng, kiểm tra dữ liệu giao nhận hàng (ship COD) hoặc sử dụng thông tin từ các đơn vị cung cấp điện, nước. Ví dụ, nếu đơn vị cung cấp A khai đã bán hàng trị giá 500 triệu đồng cho hộ kinh doanh B nhưng hộ B chỉ kê khai doanh thu 200 triệu đồng thì cơ quan thuế chắc chắn phát hiện ra sự chênh lệch này.

Ông khẳng định, việc dùng tài khoản cá nhân hoặc tài khoản của người khác để nhận tiền mua bán hàng không thể che giấu doanh thu mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, như làm mất niềm tin với đối tác và ngân hàng, thậm chí làm mất cơ hội đầu tư trong tương lai. Do đó, cá nhân và chủ hộ kinh doanh nên làm quen với việc kê khai thuế, nộp thuế theo doanh thu thực.

Ông Đặng Vĩnh Hà - Giám đốc Công ty Phần mềm hóa đơn điện tử M-invoice, Trưởng ban Truyền thông của Hội Tư vấn và Đại lý thuế TPHCM (HTCAA) - nhận xét, vẫn còn nhiều người lầm tưởng rằng không ghi nội dung chuyển khoản sẽ giúp tránh bị cơ quan thuế kiểm tra hoặc không bị tính vào doanh thu. Nghĩ như vậy là hoàn toàn sai. Ông phân tích, nội dung chuyển khoản chủ yếu phục vụ cho việc quản lý nội bộ của doanh nghiệp, như kiểm tra công nợ hoặc đối soát đơn hàng. Một khoản tiền được chuyển vào tài khoản mà không thể chứng minh được là để trả nợ hoặc cho vay thì sẽ được tính là doanh thu. Dựa trên doanh thu này, người kinh doanh sẽ phải kê khai và nộp thuế theo quy định hiện hành.

Ông nói thêm, với sự bùng nổ của thương mại điện tử và thanh toán không tiền mặt, cơ quan thuế dễ dàng kiểm tra và truy xuất dữ liệu bằng việc áp dụng công nghệ hiện đại. Mọi khoản thanh toán đều được giám sát chặt chẽ, từ đó nhanh chóng phát hiện các hành vi trốn thuế. Đối với những trường hợp có dấu hiệu nghi ngờ, cơ quan thuế sẽ có các biện pháp như thông báo, nhắc nhở hoặc mời làm việc trực tiếp. Nếu vẫn cố tình vi phạm, người nộp thuế sẽ phải đối mặt với các hình thức xử phạt.

Ông Đặng Vĩnh Hà cho biết, sau một thời gian đẩy mạnh tuyên truyền và tăng cường quản lý, đa số người dân có ý thức tuân thủ nghĩa vụ thuế. Nhiều chủ hộ kinh doanh chủ động kê khai và áp dụng công nghệ để quản lý việc kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận nhỏ chưa thực sự hiểu rõ về nghĩa vụ thuế và vẫn e ngại việc áp dụng công nghệ. Với việc cơ quan thuế quản lý ngày càng chặt chẽ, khoa học hơn, ông khuyên: “Người kinh doanh không nên có ý định phớt lờ hay gian dối về nghĩa vụ thuế”.

Thanh Hoa