Lúng túng với quy định mới, chủ sạp ngưng nhận chuyển khoản

Trước đây, vựa hoa lá D. trong chợ Hồ Thị Kỷ (quận 10) dán đầy mã QR trên quầy để khách chuyển khoản, nay chủ vựa gỡ bỏ hết các mã này. Những người mua hoa ở sạp này được yêu cầu trả bằng tiền mặt với lý do “tài khoản nhận tiền bị lỗi”.

Chủ một sạp bán phụ liệu may mặc trong chợ Bàn Cờ (quận 3) thì cắm bảng thông báo “tạm thời không nhận chuyển khoản”. Chị lý giải, không nhận chuyển khoản là do lợi nhuận từ các mặt hàng kim, chỉ, nút, dây kéo rất thấp, mới đây lại nghe tin hộ kinh doanh cá thể phải đóng thuế dựa trên doanh thu, phải xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế nên rất lo lắng. Chị chưa nắm rõ quy định, sạp cũng chưa có máy tính tiền nên chị không biết phải làm sao, đành tạm thời ngưng nhận chuyển khoản.

Trước đây, người kinh doanh hay khuyến khích khách thanh toán không tiền mặt thì nay chỉ thích nhận tiền mặt - Ảnh: Thanh Hoa (chụp tại chợ An Đông, quận 5)

Trong các hội nhóm kinh doanh trên mạng xã hội Facebook, một số người đăng bài, hướng dẫn khách hàng tránh dùng các từ như mua, bán, thanh toán, tiền cọc, tiền hàng… khi chuyển khoản.
Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/6, hộ kinh doanh phải nộp thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập cá nhân dựa vào doanh thu. Mượn cớ này, một số điểm kinh doanh đưa thêm phần thuế vào giá hàng hóa hoặc tăng phí quẹt thẻ khi khách thanh toán bằng hình thức chuyển khoản. Chẳng hạn, một số sạp trong Taka Plaza (quận 1) thu phí 4%, gồm 2% phí giao dịch ngân hàng và 2% thuế từ doanh thu bán hàng.

Thạc sĩ Trần Minh Hiệp - Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn An Phát - cho hay, cơ quan chức năng có nhiều phương pháp nghiệp vụ để xác định doanh thu của hộ kinh doanh, với thời hiệu truy thu 10 năm. Vì vậy, các hộ kinh doanh không nhận chuyển khoản hoặc nhận chuyển khoản thông qua tài khoản của người khác đều có thể bị truy thu, xử phạt về thuế với số tiền lớn hơn.
Theo ông, lâu nay, khi bán hàng hóa, dịch vụ, người kinh doanh chưa tính phí, thuế vào giá bán để tăng tính cạnh tranh về giá. Nay, họ phải nộp VAT, thuế thu nhập cá nhân, lệ phí môn bài khiến giá bán tăng thêm từ 1,5 - 10% tùy loại hàng hóa, dịch vụ. Các cơ quan chức năng cần làm cho mọi hộ kinh doanh cùng tuân thủ nghĩa vụ thuế, tạo sự cạnh tranh bình đẳng, minh bạch, lành mạnh. Cơ quan quản lý nhà nước cần cho thời gian để các hộ kinh doanh thích nghi với yêu cầu quản lý thuế mới; tuyên truyền, vận động, hướng dẫn họ áp dụng đúng thay vì hăm he phạt nặng.

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa - Phó giám đốc Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) - cho rằng, phần lớn hộ kinh doanh chưa nắm rõ các quy định mới và đang tìm hiểu, học hỏi từ các hộ kinh doanh khác. Việc cho rằng họ tìm mọi cách để trốn thuế là không đúng. Thực tế, nhiều hộ không thể xuất hóa đơn ngay khi bán hàng; việc giải quyết hàng tồn kho cũng không đơn giản. Việc yêu cầu họ chịu hoàn toàn trách nhiệm là chưa hợp lý bởi những thiếu sót này (hàng hóa không có chứng từ) có yếu tố lịch sử. Do đó, nên cho các hộ kinh doanh thời gian để tìm hiểu, nắm rõ quy định mới và tự nguyện tuân thủ.

Luật sư Nguyễn Đức Nghĩa góp ý, để đẩy nhanh quá trình thích nghi và nâng cao sự tuân thủ quy định của hộ kinh doanh, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, các cơ quan như thuế, quản lý thị trường, công an cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền và hỗ trợ thiết thực cho họ, đồng thời linh động giải quyết hàng tồn kho cũ. Cụ thể, cần linh hoạt xem xét thời điểm xuất hóa đơn. Theo quy định hiện hành, hóa đơn phải được xuất lúc giao hàng hoặc thu tiền nhưng trên thực tế, có trường hợp giao hàng 3-5 tháng sau mới nhận được tiền, hoặc thu tiền rồi nhưng 1 năm sau lại bị trả hàng.

Do đó, cần cho phép họ xuất hóa đơn trong vòng 3 ngày sau khi thu tiền. Cơ quan thuế yêu cầu định giá lại hàng tồn kho cũ nhưng việc này đòi hỏi các hộ kinh doanh phải tìm cơ quan định giá, trả chi phí định giá. Do đó, thay vì yêu cầu định giá, chỉ cần cho phép hộ kinh doanh chứng minh rằng hàng hóa đó có giá trị phù hợp với giá thị trường hiện tại, bằng khoảng 70 - 80% giá của hàng xuất bán.

Thanh Hoa