Khi AI và học sinh chấm điểm cho nhau

Hiểu hơn về AI

Mở đầu tiết học, học sinh lớp 10A5 được xem một video ngắn, kể về câu chuyện ban giám khảo cuộc thi nhiếp ảnh đã trao giải cho một sản phẩm do AI tạo ra. Tác giả sau đó từ chối nhận giải với lý do chỉ muốn xem thế giới đã sẵn sàng chấp nhận những sản phẩm do AI tạo ra hay chưa.

Từ đây, thầy Nguyễn Thiên Đông - giáo viên ngữ văn của lớp - đặt vấn đề: “Các em có đồng tình với hành động của tác giả này hay không?”. Phần lớn học sinh trong lớp không đồng tình vì tin rằng nghệ thuật chỉ thật sự có giá trị khi được sáng tạo bởi con người, bằng cảm xúc và lao động cá nhân.

Các nhóm tiến hành thảo luận, trình bày ý tưởng dưới sự trợ giúp của AI - Ảnh: Trang Thư

Sau đó, thầy chia lớp học thành 4 nhóm (2 nhóm đồng tình và 2 nhóm phản đối) để tranh luận về chủ đề: AI có thể thay thế con người hay không?

Các nhóm thảo luận, trình bày trước lớp với phương tiện phi ngôn ngữ như: slide, infographic, biểu đồ... với sự hỗ trợ của công cụ AI. Đồng thời ghi âm vào ứng dụng AI VoiceGPT.

Đại diện nhóm cho rằng AI có thể thay thế con người trình bày quan điểm kèm theo sản phẩm minh họa do AI hỗ trợ thực hiện - Ảnh: Trang Thư

Em Huỳnh Tấn Thịnh - đại diện nhóm đồng tình - chia sẻ: “AI không chỉ có thể thay thế con người trong lao động mà còn trong tư duy sáng tạo và ra quyết định xã hội”.

Thịnh đưa ra ví dụ về việc các dây chuyền sản xuất tại Tesla, Amazon đã tự động hóa đến 70%. Hay một số thống kê cho thấy đến năm 2030, khoảng 800 triệu việc làm có thể bị AI thay thế.

Ngoài ra, AI cũng có thể sáng tác thơ, truyện, nhạc... Trong lĩnh vực y tế và khoa học, hệ thống AI AlphaFold đã giải mã hơn 200 triệu cấu trúc protein. Trong tài chính hay quân sự, AI cũng có thể xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, điều khiển drone, các thiết bị không người lái.

“Sự sáng tạo không còn là đặc quyền của con người. Phủ nhận AI là phủ nhận bước tiến của nhân loại. AI thay thế con người không còn là câu hỏi mà là thực tế nên con người cần học cách cộng sinh cùng AI”, Tấn Thịnh nhấn mạnh.

Nhóm tin tưởng con người không thể bị AI thay thế cũng đưa ra nhiều bằng chứng thuyết phục - Ảnh: Trang Thư

Ngược lại, Hoàng Nam - đại diện nhóm phản đối - cho rằng: “Không có quốc gia nào đặt vận mệnh của mình vào tay trí tuệ nhân tạo không cảm xúc”.

Theo nhóm, AI chỉ hành động theo thuật toán do con người lập trình, vẫn có thể mắc lỗi, thậm chí gây nguy hiểm khi vận hành sai.

Cụ thể, AI không thể rung động, không biết đồng cảm với số phận, nên không thể tạo nên tác phẩm, hoạt động mang giá trị nhân văn, sâu sắc. Ví dụ: AI không biết cảm giác run sợ khi lần đầu phát biểu trong lớp, không hiểu ánh mắt hồi hộp của người học trò bị điểm kém nhưng thầy cô thì có thể.

Việc ứng dụng AI 100% còn có thể dẫn đến hậu quả khôn lường vì AI không có trách nhiệm đạo đức hay pháp lý. Như vào năm 2018, một xe hơi tự lái đã gây chết người hay việc hàng triệu người đã bị ảnh hưởng tâm lý khi dữ liệu cá nhân bị thu thập và sử dụng sai mục đích.

Khi học sinh và AI cùng… chấm điểm

Sau quá trình phản biện, cả lớp bình chọn trực tuyến cho nhóm có tính thuyết phục hơn. Và nhóm phản đối đã giành chiến thắng với khoảng 60% phiếu bầu.

Ứng dụng Voice GPT cũng tiến hành “chấm điểm” dựa trên tiêu chí do giáo viên lập trình sẵn, gồm: nội dung, lập luận, ngôn ngữ và phong thái thuyết phục.

Một số nội dung do AI nhận xét - Ảnh chụp màn hình

Dù chỉ lắng nghe, song “trợ lý ảo” đã đưa ra nhiều nhận xét xác đáng như: bài nói có luận điểm rõ ràng, các phần nối tiếp hợp lý, có dẫn chứng cụ thể, ngôn ngữ mang tính học thuật, còn một số lỗi phát âm… Bất ngờ khi kết quả do VoiceGPT đưa ra cũng trùng khớp với số đông học sinh.

Tuy nhiên, ứng dụng này cũng thừa nhận vì chỉ là bản chép nên chưa thấy rõ hay nhận xét chính xác các tiêu chí trực quan như: ánh mắt, cử chỉ, phương tiện đi kèm…

Học sinh trình bày quan điểm về giá trị của AI - Ảnh: Trang Thư

Lúc này, thầy Nguyễn Thiên Đông bắt đầu nhận xét thêm về những điều mà AI chưa đánh giá được - chứng minh cho vai trò của người thầy mà AI không thể thay thế.

Thầy nhấn mạnh với học sinh: “AI vốn chỉ là một công cụ hỗ trợ học tập. Điều quan trọng nhất không phải kết quả AI tìm ra mà là quá trình chúng ta đối thoại, phân tích những điều mà AI cung cấp để đưa ra quan điểm phù hợp. AI có thể đánh giá chúng ta, nhưng quan trọng hơn là bản thân chúng ta phải tự đánh giá quá trình học tập của mình”.

Trang Thư