Giấc mơ nhà hát xứng tầm sắp thành hiện thực?

Hoành tráng và hiện đại

Đây là rạp xiếc duy nhất trên thế giới có sân khấu tròn di động kết hợp sân khấu chữ nhật tạo thành sân khấu đa năng. Sân khấu có tất cả công nghệ hiện đại; có thể nâng lên, hạ xuống, mở ra, linh hoạt biến đổi cho các loại hình biểu diễn từ trên không, trên sàn, dưới nước và cả trên sân băng. Với sân khấu này, hoàn toàn có thể trình diễn một cảnh thủy chiến mà người chiến binh phóng từ độ cao 24m xuống mặt hồ. Không chỉ bổ sung không gian tiêu chuẩn quốc tế cho các loại hình biểu diễn cả truyền thống lẫn hiện đại, đây còn là nơi đào tạo về nghệ thuật biểu diễn lẫn kỹ năng vận hành hệ thống mới.

Kiến trúc sư Phạm Minh Nhựt giới thiệu thiết kế rạp Phú Thọ tại lễ khánh thành - ẢNH: NGỌC TUYẾT

Các nghệ sĩ thuộc Trung tâm Nghệ thuật TPHCM - đơn vị thụ hưởng rạp Phú Thọ - bày tỏ sự vui mừng trước cơ ngơi hoành tráng sau bao năm chờ đợi. Thế nhưng, kèm theo đó là không ít áp lực: phải tổ chức được chương trình biểu diễn xứng tầm cũng như nhanh chóng vận hành hiệu quả hệ thống, phát huy công nghệ được trang bị.

Theo ông Phan Đình Nhật - trưởng đoàn xiếc Mặt Trời Đỏ - tác phẩm có quy mô lớn nhất của đơn vị là vở kịch xiếc Vùng đất kỳ bí vẫn quá nhỏ so với sân khấu rạp Phú Thọ. Hiện tại, đoàn Mặt Trời Đỏ và Mặt Trời Xanh có khoảng 30 diễn viên, trong đó, lực lượng diễn viên của Mặt Trời Đỏ phần đông đã lớn tuổi, chỉ phục vụ được vài năm nữa. Vì thế, việc xây dựng chương trình nghệ thuật đẳng cấp tương xứng với quy mô rạp, có đủ nguồn nhân lực chất lượng cao biểu diễn lâu dài đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn của Trung tâm Nghệ thuật TPHCM trong thời gian tới.

Để vận hành được rạp Phú Thọ, Sở Văn hóa - Thể thao TPHCM và Trung tâm Nghệ thuật TPHCM phải xây dựng tiếp đề án vận hành và sử dụng công trình, trước tiên là triển khai dự án đào tạo lực lượng vận hành. “Với hệ thống kỹ thuật tối tân, thời gian đầu, chúng ta phải chấp nhận thuê các đơn vị vận hành, sau đó đào tạo lực lượng tự vận hành. Mục tiêu là trong vòng 5 năm, dự án phải được tự vận hành và tự hoạt động theo đơn vị sự nghiệp tự chủ loại 2 trở lên” - Phó chủ tịch UBND TPHCM Trần Thị Diệu Thúy cho biết.

Vẫn thiếu sân khấu đủ chuẩn

Liên hoan nghệ thuật Giai điệu mùa thu 2025 vừa qua chứng kiến dòng người tấp nập đến với các đêm diễn. Riêng đêm giới thiệu các trích đoạn đặc sắc của vở ballet kinh điển Hồ Thiên Nga, khán giả phải ngồi, đứng khắp các lối đi. Đó là minh chứng cho sự phát triển của Giai điệu mùa thu trong 20 năm qua, từ một gala dành cho các tài năng trẻ người Việt với quy mô vừa phải trở thành một liên hoan nghệ thuật hàn lâm có vị thế nhất định trong khu vực.

Sân khấu Nhà hát TPHCM quá nhỏ cho các vở ballet hay nhạc kịch - Ảnh: NGỌC TUYẾT

Tuy nhiên, tại TPHCM, các loại hình nghệ thuật hàn lâm gần như chỉ có nhà hát TPHCM với 126 năm tuổi là điểm diễn duy nhất. Theo tiến sĩ, nhạc trưởng Lê Ha My - Giám đốc nhà hát giao hưởng Nhạc Vũ Kịch TPHCM (HBSO) - đây cũng không hoàn toàn là nơi chuẩn mực để tổ chức âm nhạc giao hưởng hay ballet và nhạc kịch. “Quy chuẩn sân khấu dành cho hòa nhạc giao hưởng hoặc thính phòng hoàn toàn khác quy chuẩn sân khấu cho biểu diễn ballet và nhạc kịch. Ở đây, chúng tôi biểu diễn tất cả loại hình chung tại nhà hát TPHCM vốn thiếu thốn rất nhiều chức năng cần thiết cho các loại hình biểu diễn này” - nhạc trưởng Lê Ha My chia sẻ.

Thời gian qua, một số đoàn nghệ thuật lớn của thế giới đã chọn Việt Nam làm điểm đến nhưng gần như chỉ đến Hà Nội mà bỏ qua TPHCM. Khi Eifman Ballet - một trong những đoàn ballet đương đại nổi tiếng nhất thế giới - mang vở ballet kinh điển Anna Karenina đến TPHCM thì chỉ diễn trích đoạn, khán giả muốn thưởng thức trọn vẹn tác phẩm phải ra Hà Nội. Nguyên nhân chính vẫn là TPHCM không có sân khấu đủ chuẩn.

Nhạc trưởng Lê Ha My cho rằng nếu TPHCM có nhà hát đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, chắc chắn các đoàn nghệ thuật đẳng cấp thế giới sẽ tới. Vì thế, dự án nhà hát Thủ Thiêm (nhà hát giao hưởng Nhạc Vũ Kịch TPHCM tại khu đô thị mới Thủ Thiêm) được tái khởi động mang đến nhiều hy vọng. “Lãnh đạo TPHCM đang quyết tâm đốc thúc để dự án nhà hát Thủ Thiêm có thể triển khai vào cuối năm nay và sẽ được hoàn thiện vào năm 2028 theo kế hoạch. Hy vọng ngày HBSO được trình diễn những vở nhạc kịch, ballet ở nơi xứng tầm không còn xa và chúng tôi cũng không còn phải chạnh lòng khi nhìn về rất nhiều nhà hát, thiết chế văn hóa tại thủ đô…” - nhạc trưởng Lê Ha My bộc bạch.

Ninh Lộc