Giá USD ở “chợ đen” tăng bất thường, cần sớm chấn chỉnh

Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước (NHNN), các đại lý thu đổi ngoại tệ được cấp phép chỉ được phép mua ngoại tệ, không được bán lại ngoại tệ cho khách hàng. Dù vậy, trên thực tế, việc mua bán này vẫn diễn ra.

Tại một tiệm vàng nằm bên hông chợ Bến Thành, phường Bến Thành, TPHCM, người xếp hàng chờ mua bán USD kín cả một đoạn vỉa hè. Mức giá mua vào và bán ra ở đây là 27.850 và 27.950 đồng/USD. Còn ở một đại lý thu đổi ngoại tệ trên đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường Bến Thành, giá bán ra là 27.980 đồng/USD. Một nhân viên ở đây nói: “Giá USD thay đổi theo từng phút, có khi chỉ vài phút nữa lên 28.000 đồng/USD hoặc giảm xuống cũng không chừng”.

Khá đông người đến mua bán ngoại tệ ở một đại lý trên đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường Bến Thành, TPHCM

Ông Nguyễn Thanh Tuấn - Giám đốc Công ty cổ phần Gỗ Việt Âu Mỹ - cho biết, biến động tỉ giá tạo áp lực lên 2 nhóm khách hàng cốt lõi của công ty ông. Với khách hàng nội địa, công ty báo giá và bán hàng bằng tiền đồng (VND); khi chi phí nhập khẩu nguyên liệu tăng cao do USD lên giá, công ty cũng không thể tăng giá bán nên lợi nhuận bị giảm. Với khách hàng ngoài nước, khi báo giá và giao dịch bằng USD, mức độ ảnh hưởng trực diện có vẻ nhỏ hơn nhưng vẫn chịu rủi ro với hình thức nhập hàng bằng thư tín dụng (LC) có kỳ hạn thanh toán.

Ông Phạm Hải Long - Tổng giám đốc Công ty cổ phần Thực phẩm Agrex Saigon - nhận định, NHNN đã cân bằng tốt tỉ giá giữa VND và USD, duy trì sự hài hòa giữa lợi ích xuất khẩu và nhập khẩu. Theo ông, sự biến động mạnh tỉ giá ở “chợ đen” trong năm nay là một hiện tượng bất thường mà NHNN cần sớm can thiệp để ngăn chặn việc tỉ giá bị đẩy lên quá cao.

Theo phó giáo sư, tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân - giảng viên Đại học Kinh tế TPHCM - khi tỉ giá USD trên thị trường tự do cao hơn ngân hàng tới 1.600 đồng, sẽ có 2 hệ quả chính: thúc đẩy dân găm giữ USD; những người có ngoại tệ sẽ bán ra “chợ đen” để hưởng lợi thay vì bán cho ngân hàng, hoặc khách hàng mua ngoại tệ trong ngân hàng rồi mang ra ngoài bán nhằm hưởng chênh lệch tỉ giá.

Điều này sẽ thu hẹp nguồn cung ngoại tệ chính thống, gây áp lực lên cán cân cung cầu trong hệ thống ngân hàng và tác động tiêu cực đến chính sách tiền tệ. Khi nguồn USD khan hiếm, các doanh nghiệp nhập khẩu khó mua được ngoại tệ trong ngân hàng mà phải tìm đến thị trường tự do với mức giá cao hơn, làm đội chi phí đầu vào, đẩy giá sản phẩm lên cao. Bên cạnh đó, việc USD tự do tăng giá còn thu hút dòng tiền đầu cơ chuyển dịch sang kênh này, càng làm gia tăng áp lực lên cầu ngoại tệ.

Tiến sĩ Nguyễn Hữu Huân cho rằng, để giúp thị trường hạ nhiệt, ngoài việc đáp ứng đủ nhu cầu ngoại tệ, NHNN nên cân nhắc giải pháp tăng lãi suất đồng Việt Nam. Điều này có vẻ mâu thuẫn với mục tiêu hỗ trợ vay vốn với lãi suất thấp nhưng đây là một biện pháp cần thiết để ổn định tỉ giá và kiểm soát lạm phát. Ông đề xuất NHNN công bố lộ trình điều chỉnh lãi suất có thể xảy ra trong tương lai nhằm giúp thị trường phản ứng dần theo lộ trình thay vì bị sốc khi chính sách thay đổi đột ngột. Theo các chuyên gia của Ngân hàng UOB (Singapore), tính từ đầu năm đến nay, VND đã giảm giá khoảng 3,5% so với USD. Trong khi đó, hầu hết các đồng tiền khác trong khu vực lại được hưởng lợi từ sự suy yếu của USD. Dự báo trong giai đoạn tới, khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất, áp lực lên tỉ giá USD/VND sẽ giảm bớt. Cụ thể, trong báo cáo mới nhất, UOB cho rằng, tỉ giá USD/VND sẽ quanh mức 25.400 đồng vào quý IV/2025 và tiếp tục giảm xuống 25.300 đồng trong quý I/2026.

Thanh Hoa