Để tiền số có giá trị thật

Việt Nam hiện là nước đứng thứ ba trên thế giới về sở hữu và giao dịch tiền số - Ảnh minh họa: Freepik

Cá nhân tôi cũng còn băn khoăn về giá trị thật sự của tiền số. Hầu hết các tài sản đầu tư phổ biến khác như cổ phiếu, vàng hay bất động sản đều có giá trị sử dụng thật sự trong nền kinh tế. Cổ phiếu là một phần vốn của doanh nghiệp, vàng và bất động sản có thể khai thác được. Một bức tranh hay một bản nhạc cũng có giá trị khai thác thương mại rõ ràng. Trong khi đó, tiền số ban đầu được tạo ra như một công cụ thanh toán phi tập trung, nhưng cho đến nay, ý nghĩa này hầu như vẫn chưa rõ nét. Tiền số chủ yếu được dùng như một công cụ đầu cơ, mua để chờ tăng giá chứ không phải để sử dụng trong các giao dịch thực tế, khiến nó không có nền tảng kinh tế phổ biến và bền vững như các tài sản khác.

Vậy nên, những người tham gia thị trường tiền số thực chất là đang tham gia một cuộc đầu cơ, chờ giá lên. Họ không mua để tạo ra một giá trị kinh tế thật sự như khi mua một căn nhà để cho thuê hay mua một mảnh đất để làm nông nghiệp. Về bản chất, sàn giao dịch tiền số khác hẳn với các sàn giao dịch cổ phiếu hay trái phiếu - nơi huy động vốn thực sự cho doanh nghiệp. Do đó, tiền số chưa có tính đại chúng.

Việt Nam hiện là nước đứng thứ ba trên thế giới về sở hữu và giao dịch tiền số, sau Mỹ và Trung Quốc. Điều này cho thấy tiền số phát triển ở Việt Nam không phải do thiếu hành lang pháp lý. Nhiều nước phát triển vẫn thận trọng với tiền số. Ở Việt Nam, những người tham gia thị trường tiền số không hẳn là chuyên gia công nghệ hay tài chính, mà có thể là người lớn tuổi, nông dân, người chưa từng biết đến cổ phiếu. Họ tham gia vì lời hứa hẹn về “siêu lợi nhuận” chứ không phải do có hiểu biết về tiền số.

Có ý kiến cho rằng, việc thí điểm sàn giao dịch tiền số chính thống sẽ giúp quản lý thị trường và chống lừa đảo. Nhưng nếu các sàn này không hứa hẹn lợi nhuận cao như các sàn “chui” thì liệu có thu hút được người tham gia? Hơn nữa, những vụ lừa đảo tiền số lớn gần đây cho thấy có đông nạn nhân là do họ bị lợi nhuận khủng làm lóa mắt chứ chẳng biết gì về tiền số.

Theo tôi, nếu muốn phát triển sàn giao dịch tiền số, ngành chức trách của Việt Nam cần phải chuẩn bị kỹ lưỡng. Phải xác định rõ sản phẩm được giao dịch là gì. Thay vì giao dịch các đồng tiền số hiện có trên thế giới, có thể nghiên cứu và phát triển một đồng tiền số của Nhà nước, được neo vào đồng tiền Việt Nam để đảm bảo tính an toàn cho nhà đầu tư.

Ủng hộ việc phát triển tiền số như một xu hướng hiện đại, nhưng tôi cho rằng cần phải có lộ trình thực hiện rõ ràng, giống như đã từng chuẩn bị kỹ lưỡng cho việc thành lập sàn chứng khoán. Mất hơn 5 năm để chuẩn bị và đưa sàn chứng khoán vào hoạt động, thị trường này đã chọn lọc kỹ lưỡng những công ty uy tín để niêm yết nhằm bảo vệ nhà đầu tư. Tương tự, việc mở sàn tiền số cũng cần những bước chuẩn bị bài bản, cẩn trọng, đặc biệt là khi tiền số còn rất mới mẻ không chỉ với người Việt Nam.

Tiến sĩ Đinh Thế Hiển - Viện trưởngViện Nghiên cứu tin học và kinh tế ứng dụng