Bí quyết làm tốt bài thi tốt nghiệp THPT

Thí sinh tham dự kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2024 tại TPHCM

Ngữ văn: sai nhiều lỗi chính tả bị trừ 0,25 điểm

Cô giáo Nguyễn Thị Linh - dạy môn văn Trường THPT Trung Lập (huyện Củ Chi) - nhận định: năm nay là năm đầu tiên kỳ thi tốt nghiệp THPT diễn ra theo chương trình mới nên đề thi có phần khó hơn.

Cấu trúc đề thi bao gồm 2 phần. Phần I: đọc hiểu (4 điểm), gồm ngữ liệu là văn bản và yêu cầu thí sinh trả lời các câu hỏi liên quan. Phần II: viết (6 điểm), cấu trúc linh hoạt theo phần I. Nếu phần I là văn bản văn học thì phần II gồm 2 yêu cầu: viết đoạn nghị luận văn học (2 điểm) và bài nghị luận xã hội (4 điểm). Ngược lại, nếu phần I là văn bản nghị luận, thông tin thì phần II gồm: viết đoạn nghị luận xã hội và bài nghị luận văn học.

Ngữ liệu đề thi nằm ngoài sách giáo khoa, chỉ đi theo đặc trưng thể loại như: văn xuôi, truyện, thơ, nhật ký… Mỗi thể loại đều có đặc trưng riêng và có cách hỏi khác nhau, học sinh phải nắm vững kiến thức này. Ví dụ: thơ thì hỏi về thể thơ, truyện thì hỏi ngôi kể, nhật ký thì hỏi những yếu tố phi hư cấu, văn bản thông tin hỏi về thông tin… Thí sinh phải đọc kỹ đề, gạch chân từ khóa và những ý quan trọng cần phải trả lời để không thiếu sót. Các em cần bám theo chủ đề chính của đề, bàn luận nội dung được yêu cầu chứ không phải nội dung ngữ liệu.

Thí sinh cũng hạn chế cho ví dụ quá nhiều, chỉ nên dùng 1 ví dụ cho đoạn văn và 2 ví dụ cho bài văn. Khi cho ví dụ, cần tập trung làm rõ điều cần chứng minh chứ không miêu tả, diễn giải lòng vòng.

Về phần trình bày, thay vì chỉ ghi số, thí sinh nên viết rõ là câu 1, câu 2, câu 3, câu 4 rồi mới trả lời. Khi trả lời phải có lời dẫn, có thể gạch đầu dòng để dễ nhìn. Xong mỗi câu, thí sinh có thể bỏ 1 dòng để giám khảo dễ chấm, ít bị mất điểm. Ở phần II, thí sinh chú ý viết đúng cấu trúc của đoạn văn và bài văn, đúng số chữ yêu cầu và không được gạch đầu dòng. Khi kết thúc bài làm thì rà lại chính tả vì nếu sai nhiều lỗi sẽ bị trừ 0,25 điểm. Nếu sai, thí sinh chỉ cần gạch ngang 1 lần, không tô đen hoặc gạch chồng chéo lên bài.

Trong 120 phút, thí sinh nên dành 25-30 phút cho phần đọc hiểu, 25-30 phút cho phần viết đoạn văn, 60-70 phút để viết bài văn. Về phần bài học rút ra, thí sinh không trình bày chung chung mà đặt trong hoàn cảnh xã hội cụ thể. Từ đó đưa ra các giải pháp để khắc phục tiêu cực hoặc phát huy điểm tích cực.

Đề thi không dùng ngữ liệu sách giáo khoa nên học sinh chỉ ôn lại các đặc trưng cơ bản của thể loại, cách làm bài, trình bày… chứ đừng học nguyên văn.

Toán: làm chắc các câu dễ trước

Thầy giáo Trần Thế Phục - Khối trưởng môn toán khối Mười hai, Trường THPT Phú Nhuận (quận Phú Nhuận) - chia sẻ, so với năm trước, cấu trúc đề thi năm nay có nhiều điểm khác biệt. Đề gồm 22 câu, chia thành 3 phần: 12 câu trắc nghiệm chọn 1 đáp án, 4 câu chọn đáp án đúng - sai và 6 câu trả lời ngắn, điền đáp số. Đề có một số nội dung mới về xác suất - thống kê, xác suất có điều kiện.

Đặc biệt, các bài toán ứng dụng thực tiễn sẽ gây khó khăn cho thí sinh do nội dung tương đối dài, có bối cảnh cụ thể và yêu cầu kỹ năng đọc hiểu cao mới xác định đúng bản chất vấn đề. Chỉ một sai sót nhỏ như bỏ sót dữ kiện, hiểu sai chi tiết sẽ khiến các em đi lệch hướng khi giải bài. Vì vậy, ngoài nắm chắc kiến thức, các em cần rèn luyện kỹ năng đọc hiểu và năng lực xử lý tình huống để làm tốt dạng bài này.

Đề đi từ nội dung cơ bản cho đến các câu vận dụng thực tế, từ câu dễ đến câu khó. Do đó, thí sinh phải đọc kỹ đề, chú ý các đơn vị tính, các giả thiết. Cần thiết thì các em nên giải trước trên giấy nháp. Nhiều học sinh khá giỏi vẫn mắc lỗi vì bỏ sót một số chi tiết hoặc hiểu nhầm yêu cầu của đề bài do đọc không kỹ.

Với bài toán thực tiễn, trước khi giải, thí sinh nên chắt lọc thông tin, xây dựng mô hình bài toán rõ ràng để xác định hướng giải, tránh bị rối. Tuyệt đối không được bỏ trống câu hoặc dồn quá nhiều thời gian cho 1 câu mà không kịp làm các câu khác.

Khi gặp 1 câu khó chưa từng làm, các em cần bình tĩnh đọc đề, gạch chân các giả thiết quan trọng, các yếu tố đề cho, xác định thật kỹ yêu cầu. Từ giả thiết có sẵn, thí sinh tìm kiếm mối liên hệ, các khả năng có thể suy ra từ giải thiết. Biến đổi từng giả thiết thật kỹ, thật cẩn thận trong giấy nháp. Nếu chưa thể giải ra hay tốn nhiều thời gian thì chuyển qua câu khác. Cuối cùng, nếu vẫn chưa chắc chắn thì dùng phương pháp loại trừ.

Trong 90 phút làm bài, thí sinh nên dành từ 20-30 phút đầu tiên để hoàn thành tất cả câu hỏi cơ bản, đảm bảo điểm số và tạo tâm lý thuận lợi để giải quyết các câu phức tạp phía sau.

30 phút kế tiếp dành cho những câu hỏi khó nhưng vẫn còn có ý tưởng, có thể định hướng cách giải. Trong 20 phút kế tiếp, thí sinh mới quay lại các câu chưa giải ra hay các câu đang dang dở. Lúc này, các em đọc lại thật kỹ đề bài, các giả thiết, kiểm tra lại phần giải trên giấy nháp, giải chưa chính xác chỗ nào. 10 phút cuối là thời gian để kiểm tra lại toàn bộ bài, chỉnh sửa những sai sót nhỏ.

Trong giai đoạn này, học sinh nên ôn tập nhẹ nhàng, hệ thống các phần lý thuyết quan trọng. Song song đó, nên tăng cường luyện tập với các đề thi thử, đặc biệt đề của các trường chuyên, các sở GD-ĐT trên cả nước để nâng cao kỹ năng làm bài.

Tiếng Anh: hệ thống hóa từ vựng theo chủ đề

Cô giáo Võ Thị Mộng Điệp - dạy môn tiếng Anh Trường THPT Tây Thạnh (quận Tân Phú) - cho biết: đề thi tiếng Anh năm nay có 40 câu trắc nghiệm (0,25 điểm mỗi câu), làm trong vòng 50 phút. Đề chia thành 5 dạng bài: đọc điền thông báo, đọc điền tờ rơi, sắp xếp đoạn hội thoại/lá thư/đoạn văn, đọc điền khuyết thông tin và đọc hiểu (1 bài 8 câu và 1 bài 10 câu).

Đề thi không chỉ kiểm tra ngữ pháp, từ vựng đơn thuần như chương trình cũ mà tập trung đánh giá năng lực giao tiếp, hiểu và sử dụng ngôn ngữ trong ngữ cảnh thực tế. Đề thi có nhiều tình huống gần gũi với đời sống như: viết thư, email ngắn, giao tiếp hằng ngày…

Về kiến thức từ vựng và ngữ pháp, đề minh họa chú trọng kỹ năng dùng từ vựng của thí sinh, không quá nặng về kiến thức ngữ pháp. Tuy nhiên, từ vựng trong đề cũng phong phú hơn trước, nhiều câu hỏi liên quan đến chủ đề xã hội, môi trường… Do đó, học sinh cần hệ thống hóa các từ vựng theo chủ đề như: giáo dục, môi trường, công nghệ, xã hội, nghề nghiệp… khi ôn tập.

Về cấu trúc ngữ pháp, học sinh cần nắm vững các cấu trúc câu đã học trong suốt chương trình như: câu điều kiện (if), câu bị động, rút gọn mệnh đề quan hệ, cụm từ (collocation), cụm động từ (phrasal verbs), lượng từ, liên từ (conjunction), trật tự từ…

Một trong những lỗi mà thí sinh hay mắc phải là bài đọc có các từ đồng nghĩa, trái nghĩa nhưng các em thường không đọc kỹ yêu cầu đề, chọn từ trái nghĩa thành từ đồng nghĩa. Các câu 38, 39 của đề thường yêu cầu thí sinh phải đọc cả bài để suy luận đáp án, nhưng đa số các em chỉ đọc đoạn văn rồi vội vàng chọn đáp án nên sai.

Theo đề minh họa, thí sinh nên làm trước những câu 1-17 trong khoảng 10 phút đầu tiên để đảm bảo điểm số cơ bản. Nếu gặp câu khó, thí sinh không dừng lại quá lâu mà cần dành thời gian cho 2 bài đọc. Nếu muốn đạt trên 8 điểm, thí sinh cần có vốn từ vựng, kỹ năng đọc nhanh, nắm vững ngữ pháp.

Cận kề ngày thi, thí sinh cần tự giác luyện các đề theo đúng cấu trúc đề của Bộ GD-ĐT, rèn kỹ năng làm bài bằng cách tự canh thời gian để giải quyết các câu từ dễ tới khó. Đặc biệt, các em cần ăn uống điều độ, ngủ đủ giấc, tập cho đồng hồ sinh học phù hợp giờ thi và giờ nghỉ ngơi.

Trang Thư